Avrovalyuta (ing. Eurocurrency) — milli sərhədlərdən kənarda, xarici ölkələrdə saxlanılan və ya istifadə olunan hər hansı milli valyutaya aid edilən termin.[1] Əksər hallarda bu termin beynəlxalq maliyyə bazarlarında ticarət olunan və müxtəlif maliyyə əməliyyatlarında[2] istifadə olunan valyutaları əhatə edir. Avrovalyutalar adətən valyutanın mənşə ölkəsindən kənarda fəaliyyət göstərən banklarda saxlanılır.
Avrovalyuta qlobal maliyyə bazarlarının əsas komponentlərindən biridir. Beynəlxalq ticarət və kreditləşmənin vacib vasitəsi olaraq, bu bazarlar iqtisadiyyatların inteqrasiyasını artırır.[3][4] Lakin tənzimləmə və risk idarəetməsi məsələləri bu bazarların davamlı inkişafı üçün vacibdir.[5]
Avrovalyutalar adətən öz ölkələrindən kənarda yerləşən banklarda saxlanılır və ticarət edilir. Məsələn, ABŞ dolları Avropadakı və ya Asiyadakı banklarda saxlanıldıqda "avrodollar" adlanır.[6] Avrovalyutalar qlobal maliyyə sisteminin mühüm hissəsidir və beynəlxalq ticarətin maliyyələşdirilməsində istifadə olunur. Milli tənzimləmələrə və vergi qaydalarına daha az məruz qaldıqları üçün Avrovalyuta bazarları daha az xərcli maliyyə əməliyyatlarına imkan verir. Avrovalyuta bazarlarında hökumətlər, çoxmillətli şirkətlər, beynəlxalq təşkilatlar və fərdi investorlar iştirak edir.[7]
Avrovalyuta termini 1950-ci illərdə yaranmışdır. İlk olaraq, ABŞ dolları Avropa banklarında saxlanılmağa və istifadə edilməyə başlandı. SSRİ ABŞ-dəki maliyyə sisteminə məhdud çıxışı səbəbindən dollarlarını Avropa banklarında saxlayırdı. Bu, "avrodollar" fenomeninin əsasını qoymuşdur.[8] Daha sonra, digər valyutalar, məsələn, avro, yapon yeni, ingilis funt-sterlinqi və s., beynəlxalq bazarlarda saxlanılmağa və ticarət edilməyə başladı.[9]
Şirkətlər və hökumətlər avrovalyutaları beynəlxalq kredit əməliyyatları üçün istifadə edirlər. Məsələn, çoxmillətli şirkətlər xarici layihələrini maliyyələşdirmək üçün avrodollarlardan istifadə edə bilər.[10][11] Beynəlxalq ticarət əməliyyatları avrovalyuta bazarlarında yerləşən maliyyə alətləri vasitəsilə həyata keçirilir.[12] İnvestorlar valyuta risklərini azaldaraq avrovalyuta bazarlarında alətləri istifadə edirlər.
Üstünlükləri | Riskləri |
---|---|
Vergilər və milli tənzimləmələr az olduğuna görə əməliyyat xərcləri daha aşağıdır | Milli tənzimləmələrin məhdudluğu bəzi hallarda maliyyə risklərinin artmasına səbəb ola bilər[15] |
Qlobal investorlar və təşkilatlar üçün geniş əlçatanlıq təmin edir[16] | Beynəlxalq maliyyə bazarlarının təbiətindən irəli gələn məcmu risklərə məruz qalır |
Yüksək likvidlik | Beynəlxalq iqtisadi qeyri-sabitlik avrovalyuta bazarlarında böyük təsir göstərə bilər |
İştirakçılara kreditlər, istiqrazlar və digər maliyyə alətləri təklif edir | Tənzimləmə çatışmazlığı[17] |