 |
 |
Love.az |  |
 |
Xaspoladoba (əvvəlki adı: Qasabovka) — Azərbaycan Respublikasının Xaçmaz rayonunun Müşkür kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[1] Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 29 aprel 1992-ci il tarixli, 112 saylı Qərarı ilə Xaçmaz rayonunun Qasabovka kəndi Xaspoladoba kəndi adlandırılmışdır.[2]Xaspolad oba Xaçmaz rayonuna ən yaxın kəndlərdən biridir.Rayon ilə kənd arası məsafə 3 km-dir.Kəndin urbanizasiya səviyyəsi digər kəndlər ilə müqayisədə çox yüksəkdir.Xaspolad oba şimal tərəfdən Əzizli,cənub tərəfdən Hacıqurbanoba, Şərq tərəfdən Gəncəli, Qərb tərəfdən isə Köhnə Xaçmaz kəndləri ilə həmsərhəddir.Kənd Hacıqurbanoba ilə Qudiyalçay vasitəsilə ayrılır.Kənd cənubdan Qudiyalçay şimal və qərbdən isə meşələr ilə əhatələnmişdir.
| Xaspoladoba | |
|---|---|
| 41°29′38″ şm. e. 48°49′36″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 13 m |
| Saat qurşağı | |
  Xaspoladoba | |
Kəndin əvvəlki adı Qasabovka olmuşdur. 29 aprel 1992-ci il tarixli qərarla kəndin adı Xaspoladoba olaraq dəyişdirilmişdir. Xaspoladoba kəndinin tarixi haqqında məlumatlar rəsmi mənbələrdə və açıq ensiklopedik məlumat bazalarında çox az yer alır. Bu, Azərbaycanın bir çox kəndləri kimi Xaspoladoba kəndinin də yazılı tarixi sənədlərdə geniş əks olunmaması ilə bağlıdır. Bununla belə, kəndin adı və coğrafi mövqeyi onun orta əsrlərə və ya daha qədim dövrlərə qədər gedib çıxa biləcəyini göstərir.
Xaspoladoba adının mənşəyi:
"Xas" – qədim türk dilində "seçmə", "özəl", "müstəsna" mənasında işlədilir.
"Polad" – türklərdə yayılmış kişi adıdır və eyni zamanda möhkəmlik, dözümlülük rəmzidir.
"Oba" – qədim türk köçəri icmalarında "kiçik məskunlaşma yeri", "kənd", "tayfa yaşayışı" mənasını verir.
Yəni "Xaspoladoba" – "Xas Poladın obası", yəni Polad adlı nüfuzlu bir şəxsin qurduğu və ya ona aid olan kənd kimi tərcümə edilə bilər. Bu ad formasına əsasən ehtimal olunur ki, kənd orta əsrlərdə və ya Səfəvilər dövründə formalaşmış ola bilər.
Ehtimal olunan tarixi mərhələlər:
1. Əvvəlki dövrlər (IX–XIII əsrlər):
Xaçmaz ərazisi ümumilikdə Şirvanşahlar dövləti və digər yerli feodal hakimiyyətlərə tabe olmuşdur.
O dövrdə Kür-Araz ovalığı və Xəzərsahili ərazilər müxtəlif türk tayfalarının köçmə və məskunlaşma zonası olub.
"Oba" adlarının çoxluğu bu dövrün izidir.
2. Səfəvilər və Qacar dövrü (XVI–XIX əsrlər):
Regionda kənd təsərrüfatı inkişaf etmiş və əhali daimi məskunlaşmış obalara yerləşdirilmişdir.
Xaspoladoba kimi kəndlərin əsasını çox vaxt hərbi xidmətlərə görə torpaq verilmiş sərkərdələr və onların ailələri qoymuşdur.
3. Çar Rusiyası dövrü (XIX əsr – 1917):
Xaçmaz rayonu və ətraf ərazilər Quba qəzasının tərkibində idi.
Bu dövrdə kənddə əsasən əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olan yerli əhali yaşayırdı.
Mümkündür ki, kənddə ilk məscidlər və ibtidai təhsil ocaqları da bu dövrdə salınıb.
4. Sovet dövrü (1920–1991):
Kənd kolxoz və sovxoz sisteminə daxil edilib.
Elektrikləşdirmə, məktəbləşmə və kollektiv təsərrüfatlar yaranıb.
Gilas, alma və taxıl kimi məhsulların becərilməsi geniş yayılıb.
Kəndin sosial həyatı daha da canlanıb.
5. Müstəqillik dövrü (1991–indiyə qədər):
Kənd özünüidarəetmə orqanları yaradılıb.
Özəl təsərrüfatlar artıb.
Kənd turizmi, meyvə bağçılığı və kənd təsərrüfatı yenidən inkişaf mərhələsinə keçib.
Kənd ərazisində Qədim Alban qəbiristanlığıda mövcuddur.
Subtropik iqilimə yaxındır-yay isti,qış isə mülayim keçir.Bu bağçılıq və bostançılıq üçün əlverişli şərait yaradır.Xaspoladoba kəndi səfalı təbiətə, mülayim iqlimə malik ərazidə yerləşir.Xaspoladoba kəndi Samur–Dəvəçi ovalığında, dəniz səviyyəsindən təxminən 13 metr yüksəklikdə yerləşir. Ərazi mülayim iqlimə malikdir və kəndin ətrafı meşəliklər, bağlar və əkin sahələri ilə zəngindir. Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatıdır, xüsusilə də fındıq, alma, gilas və taxılçılıq sahələrində fəaliyyət göstərirlər.Ətrafında meşəliklər, bağlar və əkin sahələri var. Əhalinin əsas məşğuliyyət sahəsi kənd təsərrüfatıdır — xüsusilə də gilas, alma, fındıq və taxılçılıq.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Xaspoladoba kəndinin əhalisi 1,837 nəfərdir.Əhali əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir.
Əhalinin məşğuliyyəti: fermerlik, bitkiçilik, heyvandarlıq və mövsümi kənd işləri.Bunun ilə yanaşı kənd əhalisindən dövlət orqanlarında,hərbidə,özəl sektorda,bank sektorunda bir sıra mühüm vəzifələr tutmuş şəxslərdə vardır.
Kənddə məktəb, məscid, market, tibb məntəqəsi kimi əsas xidmət nöqtələri vardır.
Kənd Xaçmaz şəhərinə digər kəndlər ilə müqayisədə nisbətən yaxın məsafədə yerləşir (təqribən 3 km–5 km).Təqribən 10 dəqiqəlik məsafədə yerləşir.Kəndin yolları daşlıqdır,bəzi daxili yollar torpaqdır.Qarşıdakı illərdə yolların asvaltlaşdırılması prosesi gözlənilir artıq bunun ilə bağlı layihə də gəlmişdir.Bu isə kənd əhalisi üçün daha da səmərəli olacaqdır.
Kənddə Xaspoladoba 9 illik kənd ümumi orta məktəbi fəaliyyət göstərir. Məktəb 1936-cı ildə yaradılmışdır və hazırda 186 şagird təhsil alır, 14 müəllim çalışır. Bu məktəbin gələcəkdə 11 illik olması planlaşdırılır.
Kənd qaz, işıq , rabitə və internet xidmətləri ilə fasiləsiz təmin olunmaqdadır.İçməli su ehtiyacı əsasən təbii bulaqlar və artezian quyuları vasitəsilə ödənilir .
Əvvəllər kənd sakinləri suvarma suyunun azlığından əziyyət çəkirdilər. Lakin son illərdə qazılmış iki yeni artezian quyusu sayəsində suvarma şəraiti yaxşılaşdırılmış və bu, kənd təsərrüfatının inkişafına müsbət təsir göstərmişdir.Həmçinin əhali suvarmada qudilyalçay və samur abşeron kanalarından da istifadə edir.Son illərdə Xaspoladoba kəndində USAID və digər qurumların layihələri çərçivəsində suvarma infrastrukturu qismən yaxşılaşdırılıb.Kənd əhalisi əsasən əkinçilik,maldarlıq və bağçılıq ilə məşğuldur.Kənd ərazisində əsasən buğda,arpa, dənli bitkilər becərilməkdədir.Kəndin bir hissə bu əkin sahələrini suvarma kanalları vasitəsi ilə suvarır,digər hissələr isə dəmyə əkinçilik ilə məşğuldur.Kənd ərazisində fındıq,klassik gilas sortları, xarici gilas sortları ( maxima-14 ), şaftalı,gavalı,göyəm,alma ağacları əkilib becərilməkdədir.
Kənd haqqında geniş video icmalı aşağıdakı linklər vasitəsi ilə izləyə bilərsiniz.
Xaspoladoba kəndində xalq arasında formalaşmış ənənəvi kənd mədəniyyəti hökm sürür. Aşağıdakılar müşahidə olunur:
Milli adət-ənənələrə bağlılıq güclüdür — toylar, nişanlar, yas mərasimləri adətə uyğun keçirilir.
Qadınlar arasında toxuculuq, tikiş, xalçaçılıq və qida hazırlığı (kompot, mürəbbə, turşu) bacarıqları yayğındır.
Kənddə bəzən el şənlikləri və mövsümi bayramlar (Novruz, Kosa-Keçəl) qeyd olunur.
Kitabxana və ya klub binası olduğu hallarda, bu məkanlar əsasən gənclərin yığışdığı, film izlədiyi və bəzən tədbirlərin keçirildiyi yerlərdir.
Xaspoladoba kəndində tibb məntəqəsi (TM) fəaliyyət göstərir. Xüsusilə ilkin tibbi yardım və peyvəndləmə kimi xidmətlər bu məntəqədə həyata keçirilir. Mürəkkəb hallarda və ya doğuş zamanı: Xaçmaz Rayon Mərkəzi Xəstəxanasına və ya Quba Rayon Mərkəzi Xəstəxanasına müraciət olunur.
Xaspoladoba kəndi turistlər üçün klassik kənd turizmi və eko-turizm baxımından potensiala malikdir:
1. Təbii resurslar və mənzərə
Kəndin ətrafında gilas bağları, fındıq sahələri, təbii bulaqlar və açıq sahələr mövcuddur.
Yaz-yay aylarında gözəl çiçək açan gilas bağları və sakin kənd həyatı qonaqlar üçün cəlbedici olur.
2. Ferma turizmi
Kənddə fındıq və gilas bağlarında məhsul yığımında iştirak, ev yeməkləri ilə qidalanma, heyvanlara qulluq kimi kənd həyatını hiss etdirən təcrübələr təklif mövcuddur.
3. Təkliflər (əgər inkişaf etdirilsə)
Kənd evlərinin qonaq evi kimi istifadəsi
Yerli qadınların hazırladığı məhsulların (mürəbbə, fındıq, toxuculuq) turistlərə satış və ya təqdimatı
Bələdçili turlar: Xaçmazın digər kəndlərinə və ya Nabran, Quba kimi yaxın təbii zonalara səfərlər.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Xaspoladoba kəndinin əhalisi 1,837 nəfərdir.
Kəndin əhalisi müxtəlif etnik qruplardan ibarətdir:
Azərbaycanlılar
Tatlar
Ləzgilər
Buduqlular
Qırız-dəhnəlilər
Az sayda ruslar
Kəndin gəncləri futbol idmanına böyük maraq göstərirlər. Özlərinə məxsus Xaspoladoba futbol komandası yaradaraq, kəndin futbol meydançasında məşqlər və oyunlar keçirirlər. Komandanın fəaliyyətini aşağıdakı linkdən izləyə bilərsiniz:
https://www.tiktok.com/@fc.xaspoladoba?_t=ZS-8wtbEEVYqfq&_r=1
1-ci Qarabağ və 44 günlük müharibədə Xaspoladoba kəndindən onlarla insan qəhrəmancasına döyüşmüşdür.Kənd iki şəhid vermişdir.Həmçinin kəndin bir neçə qazisidə vardır.
Şəhid İmamov Rəhim Rauf oğlu 09.08.1990 - 21.10.2020 Füzulinin və Xocavəndin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur və 21 oktyabr Füzuli rayonun Gecəgözlü kəndi istiqamətində döyüş tapşırığını yerinə yetirilməsi zamanı şəhid olmuşdur.Şəhid olduqdan sonra "Xocavəndin azad olunmasına görə" və "Vətən uğrunda" medalları ilə təltif olunub.ətraflı məlumat linkdə qeyd olunub.https://unudulmazlar.az/az/infom/1380
Şəhid Quliyev Fazil Faiq oğlu 30.08.1973 - 16.03.1994 1-ci Qarabağ müharibəsində şəhid olduğu günə qədər Qarabağın müxtəlif bölgələrində döyüşlərdə yaxından iştirak etmişdir.Kəlbəcər uğrunda gedən döyüşlərdə şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır.
Xaçmaz rayonu haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|
