Yuri Voronoy - Wikipedia - Love.az

Yuri Voronoy 9 avqust 1895-ci ildə Rusiya imperiyasının Poltava quberniyasında yerləşən Juravka kəndində anadan olmuşdur. Valideynləri Olqa Mitrofanovna (qızlıq soyadı Krıtska) və Voronoy diaqramını təyin etmiş riyaziyyatçı Georgi Voronoy idi. Babası Viktor Bunyakovski də riyaziyyatçı olmuş, xüsusilə Bunyakovski fərziyyəsi və Koşi-Şvarts bərabərsizliyi üzərində çalışmışdır. Yurinin üç bacısı və mədə-bağırsaq cərrahı olan qardaşı Aleksandr da vardı.^[2]

İlk təhsilini Varşava Gimnaziyasında almış, alman və polyak dillərini öyrənmiş, lakin atasının böyrək xəstəliyindən vəfatından sonra ailə Rusiya imperiyasına qayıtmış və o, Prıluki Kişi Gimnaziyasında təhsilini tamamlamışdır.^[2]

1913-cü ildə gimnaziyanı bitirdikdən sonra Müqəddəs Vladimir Kiyev İmperator Universitetinin Tibb Fakültəsinə daxil olmuşdur, lakin qısa müddətdən sonra Birinci Dünya müharibəsi səbəbindən təhsilini dayandırmış və Cənub-Qərb Regional Zemstvo Komitəsi və Qırmızı Xaç üçün xəstə və yaralı əsgərlərə tibbi yardım göstərmək üçün könüllü olmuşdur.^[3] 1917-ci ildə Ukrayna Xalq Ordusuna qoşulmuş, 1918-ci il yanvarın 16-da Krutı döyüşündə tələbə dəstəsinin tərkibində Mixail Artemyeviç Muravyovun başçılıq etdiyi rus qüvvələrinə qarşı mübarizə aparmışdır.^[4]

Müharibədən sonra, 1921-ci ildə Kiyev Tibb İnstitutunu (keçmiş Müqəddəs Vladimir Universiteti) bitirmiş və institutun Cərrahiyyə Kafedrasında aspirant olmuşdur.^[5] Aspirantura illərində 18 saylı Kiyev Şəhər Klinik Xəstəxanası Aleksandr Çernyaxovski rəhbərliyi altında böyrək transplantasiyası üzərində təcrübələr aparmışdır.^[6] 1923-cü ildə Kiyevdə Cərrahiyyə Kafedrasında assistent olmuş, 1926-cı ildə aspiranturanı bitirdikdən sonra Xarkova köçərək Xarkov Milli Tibb Universitetində Vladimir Şamovun rəhbərliyi altında təhsil almışdır.^[7] Xarkov institutunda Sergey Voronovun meymunlardan insanlara xaya transplantasiyasının qocalma əleyhinə terapiya olduğunu iddia etdiyi Avropa səfərindən sonra qan köçürmə və xaya transplantasiyasına maraq artmışdı.^[8] 1930-cu ildə Ümumittifaq Fizioloqlar Konqresində Voronoy Xarkovda apardığı böyrək transplantasiyası işini nümayiş etdirmişdir. Burada böyrək itin boynunun sağ tərəfinə, daha sonra isə boyun dərisi altına damar strukturu ilə transplantasiya edilmişdir.^[6]

1931-ci ildə Xersona köçərək şəhər xəstəxanasında baş həkim kimi çalışmış, təcili cərrahi müalicə ilə məşğul olmuşdur.^[8] Orada həmçinin Xerson Axşam İstehsalat Tibb İnstitutunun direktoru olmuş, həkimlər hazırlamış və Topoqrafik Anatomiya Kafedrasına rəhbərlik etmişdir.^[6]

3 aprel 1933-cü ildə 26 yaşlı qadın intihar cəhdi nəticəsində^[a] civə xloridi qəbul etdikdən sonra kəskin böyrək çatışmazlığı ilə Xerson xəstəxanasına gətirilmişdir. Bundan əvvəl, 31 mart 1933-cü ildə kəllə sümüyünün əsasında sınıq olan ağır xəstə xəstəxanaya daxil olmuşdur.^[9]

Prokain anestezikası altında Voronoy 26 yaşlı qadının sağ budunun orta ventro-medial hissəsində kəsik açaraq qan damarlarını böyrəyə birləşdirmək üçün hazırladı. Sonra donorun (ölümündən 6 saat keçmiş) böyrəyini qan damarları toxunulmaz saxlayaraq çıxardı və komandası böyrəyi bud kəsiyinə yerləşdirdi. Böyrəyin qan damarlarını qadının bud damarlarına Karrelin metodu ilə birləşdirmiş, sidik axarını budda açılmış dəlik vasitəsilə çölə yönəltmiş və tikmişdir. Sidik axarının görünən hissəsində kapilyar qanaxma müşahidə olunmuşdur ki, bu da böyrəyin işlədiyini göstərirdi, lakin əməliyyat başa çatdıqdan sonra sidik istehsalı dayanmışdır. Bu, 1930-cu ildə itdəki təcrübəyə bənzəyirdi. Əvvəlcə Voronoy narahatlıq əlamətləri görməmişdi, sidik axarından şəffaf sidik çıxmışdı, lakin əməliyyatdan iki gün sonra xəstə qusmağa və qıcolmağa başlamış, vəziyyəti xeyli pisləşmişdir. 5 aprel 1933-cü ildə, axşam saat 21:40-da xəstə əməliyyatdan 48 saat sonra vəfat etmişdir.^[8]

Cəhd uğursuz olmuşdu, çünki B+ qan qrupuna malik meyit donordan alınan böyrək O+ qan qrupuna malik qadına köçürülmüşdü. Bu, toxuma köçürmə qaydalarını pozmuş və donor əməliyyat zamanı artıq 6 saatdır ki, ölmüşdü. Bununla belə, Voronoy böyrək allotranplantasiyasını ilk dəfə həyata keçirən şəxs olmuşdu, baxmayaraq ki, cəhdi uğursuz olmuş və qısa müddətli uğur üçün Jan Hamburgerə, uzunmüddətli uğur üçün isə Cozef Mürreyə qədər gözləmək lazım gəlmişdir.^[10]

1934-cü ildə Ümumukrayna Təcili Cərrahiyyə və Qan Köçürmə İnstitutunun baş elmi işçisi olmuş, 1935-ci ildə tibb elmləri namizədi dərəcəsi almışdır.^[11] Xerson Şəhər Şurasına seçilmiş və Odessa Vilayət Konqresinə nümayəndə olmuş, lakin 1936-cı ildə hökumətin əmri ilə yenidən Xarkova köçürülmüşdür.^[12] Xarkova köçdükdən sonra 1941-ci ilə qədər Xarkov Stomatologiya İnstitutunun Cərrahiyyə Kafedrasının müdiri olmuşdur.^[13]

Nasistlərin Ukraynanı işğalı zamanı, 1941-ci ildə stomatologiya institutundakı vəzifəsindən azad edilmiş və 1942-ci ildə bina yanıb kül olana qədər işğal olunmuş ərazidə Xarkov Şəhər Səhiyyə İdarəsində çalışmışdır. 1942–1943-cü illərdə Nova Vodolaha kəndində həkim kimi çalışmış, lakin 1943-cü ilin fevralında 8-ci Qvardiya Diviziyasının yaralı əsgərlərinə yardım etdiyi üçün almanlar tərəfindən əsir alınmışdır. 1943-cü ilin dekabrında əsirlikdən qaçaraq Jitomir vilayətindəki Yanuşeviçidə 273-cü Alaya kömək etmiş və sonra Jitomir Vilayət Xəstəxanasının rəhbəri olmuşdur. 1950-ci ilə qədər orada çalışdı, sonra Kiyevdə Eksperimental Biologiya və Patologiya İnstitutunun Eksperimental Cərrahiyyə Kafedrasının rəhbəri təyin edilmişdir. 1952-ci ildə tibb elmləri doktoru dərəcəsi almışdır. 1953–1961-ci illərdə Kiyevdə Qan Köçürmə İnstitutunun Qan Əvəzediciləri Kafedrasının rəhbəri olmuşdur.^[12]

Yuri Voronoy Vira Neçayivska (1895–1972) ilə evli idi. Vira Kəndlilər İttifaqından Mərkəzi Radanın üzvü idi.^[14]

Voronoy 13 may 1961-ci ildə Kiyevdə, çalışdığı şəhərdə vəfat etmişdir.^[15] Baykovo qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.^[6]