 |
 |
Love.az |  |
 |
Zebun (rum. zăbun/zobon; türk. zıbın sözündən) — qolsuz uzun boyar geyimi. Bu, köynək və anteriu üzərində həm kişilər, həm də qadınlar tərəfindən geyilirdi. Bahalı parçalardan tikilərək bayram və ya rəsmi mərasimlərdə istifadə olunurdu. Sonradan kəndlilər tərəfindən də geyilməyə başlanmışdır. XIX əsrdə zəbun və anteriu leutarların ənənəvi geyiminin bir hissəsi idi.[1]
Rumın dilində olan "zăbun" sözü türkcə zıbın sözündən gəlir. Türkcə termin öz növbəsində ərəbmənşəli "zəbun" sözündən irəli gəlir, bu isə kaftanın altında geyilən qısa jilet deməkdir.[2][3][4] Termin Cənub-Şərqi Avropada geniş yayılmışdır və oxşar formalar bolqar dilində (зъбън, зубун, зибун, забун, зобун), serb dilində (zubin, zobun), macar dilində (zobony, zubony) mövcuddur. Arumın dilində zebun sözü daha az işlənir, cənub ləhcələrində "ţipune", şimalda isə "şigune" daha çox istifadə olunur. Bu söz rus dilində olan zipun sözü ilə də müqayisə edilir.[2]
Terminin ən qədim yazılı qeydi 14 yanvar 1594-cü ilə aid sənəddə rast gəlinir. Burada "atlaşdan dulama[a] və bir zebun" satışı qeyd olunur (q.slav. дꙋлѣми за коѳтирїе и един зѣбꙋн). Daha erkən bir qeyd 10 noyabr 1593-cü ilə aiddir, lakin bu sənəd XVIII əsrdən qalmış nüsxədə mövcuddur.[2]
1700-cü ilə yaxın dövrlərdə kəndlilər arasında da zebun istifadə olunmağa başlanmışdır. Bu dövrdə "zăbune de ibrişin" (ipəkdən hazırlanmış zebun) və "zăbun de dimie" (evdə toxunmuş yundan zebun) qeyd olunur. [2]
XIX əsrin sonlarına yaxın zebun sözü xüsusilə Moldovanın cənubunda, Dobrucada, Munteniyada və Olteniyanın şərqində cənubi Dunay rumın dilində arxaizm kimi qeydə alınmışdır.[2]
Zebun Rumıniyanın bəzi bölgələrində xalq geyiminin bir hissəsi kimi qorunub saxlanmışdır. Məsələn, Bran (Braşov) bölgəsində və Munteniya düzənliyində zəbun evdə toxunmuş yundan hazırlanmış isti geyim kimi həm kişilər, həm də qadınlar tərəfindən geyilir. Aradın düzənlik hissəsində zobon forması, Moldova yüksəkliyi bölgəsində isə boz sukundan tikilmiş geyim "zamboane" (cəm şəklində "zam bone") adlanır.[2]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|