Ağqoyunlu hökmdarlarının siyahısı — Ağqoyunlular oğuzların bayandur boyuna mənsub olublar.[6] Ağqoyunlu hökmdarlarının idarəsi altında imperiya ən qüvvətli dövrlərində şimalda Rusiya, cənubda Fars körfəzi, şərqdə İran Xorasanı, qərbdə Türkiyə və Suriyaya qədər uzanıb.[7] Ağqoyunlu tayfa ittifaqının əsasını Pəhləvan bəy qoymuşdur. 1401-ci ildə Osman bəyin dövründən başlayaraq Diyarbəkir şəhəri 1468-ci ilə qədər Ağqoyunlu bəyliyinin mərkəzi olmuşdur. 1468-ci ildən isə Uzun Həsənin başçılıq etdiyi Ağqoyunlu imperiyasının mərkəzi Təbriz şəhəri olmuşdur.[7]
Ağqoyunlu hökmdarları | |
---|---|
Keçmiş monarxiya | |
![]() Bayraq | |
![]() Sultan Yaqubun ölümündən sonra Ağqoyunlu imperiyasında daxili çəkişmələr imperiyanın dağılmasına qədər sona çatmadı. | |
İlk hökmdar | Pəhləvan bəy |
Son hökmdar | Sultan Murad |
Titul | bəy, sultan, padşah[1][2] |
Rəsmi məkan | Həşt-Behişt sarayı,[3][4]Təbriz |
İdarəetmə forması | Mütləq monarxiya |
Yaranması | 1468 |
Süqutu | 1501 və 1503[5] |
İddiaçı | Zeynalabidin bəy |
1387-ci ildən 1508-ci ilə qədər Ağqoyunlular 20 hökmdar tərəfindən idarə olunmuşlar. Sultan Yaqubun ölümündən sonra Ağqoyunlular arasında başlayan taxt mübarizəsi ölkənin süqutuna gətirib çıxarmışdır. Gödək Əhmədin ölümündən sonra ölkə Əbhər sülh müqaviləsi ilə Əlvənd mirzə və Sultan Murad arasında 2 yerə bölündü.[8] 1501-ci ildə Əlvənd mirzəni və 1503-cü ildə Sultan Muradı məğlub edən I Şah İsmayıl tərəfindən 1508-ci ildə Ağqoyunluların hakimiyyətinə tamamilə son qoyuldu. Beləliklə, Ağqoyunluların süqutu ilə onun yerində Səfəvilər imperiyasının əsası qoyuldu.[9]
Ağqoyunlu hökmdarlarının titulları Uzun Həsənin dövrünə qədər bəy olmuşdur. Uzun Həsən Qaraqoyunluları və Teymuriləri məğlub edərək böyük imperiya qurduqdan sonra hökmdarlara bəydən başqa padşah və sultan da deyilməyə başlandı.[1][2] Ağqoyunlu hökmdarı qeyri-məhdud hakimiyyətə malik idi. O, ordunun komandanı idi və qanunlarda, sosial, iqtisadi sahədə istədiyi qərarı qəbul edə və dövlət məmurlarının təyin edə və azad edə bilərdi. Hökmdarın verdiyi əmrlər fərman sayılırdı və katiblər tərəfindən yazılırdı. Fərmanların üzərində hökmdarın möhürü olurdu. Ağqoyunlu hakimiyyəti mütləq monarxiya ilə idarə edilirdi. Ağqoyunlu hökmdarlarının məşvərətçi orqanı "divan" mövcud idi. Ancaq son qərarı hökmdar verirdi.[10]
Ən çox hakimiyyətdə olan Ağqoyunlu hökmdarı Osman bəy olmuşdur. Beləki, Osman bəy 32 il hakimiyyətdə olmuşdur. Ən az hakimiyyətdə olan hökmdar isə Sultan Xəlil olmuşdur. O, 1478-ci ilin qış və yay aylarında hakimiyyətdə olmuşdur.
Titul | Ad | Hakimiyyət illəri | Qeydlər |
---|---|---|---|
Bəy | Pəhləvan bəy | ? — 1340 |
|
Bəy | Turəli bəy طور علی پہلوان Əl-əd-Din علاء الدين |
1340–1362 |
|
Bəy |
Qutlu bəy قتلغ بن طور علی Fəxr-əd-Din فخر الدین |
1362–1389 |
|
Bəy | Əhməd bəy احمد بن قتلغ |
1389–1403 |
|
Titul | Ad | Hakimiyyət illəri | Qeydlər |
---|---|---|---|
Bəy | Osman bəy قرا یولک عثمان Baha-əd-Din بھا الدین |
1403–1435 |
|
Bəy | Əli bəy علی بن قرا یولک عثمان Cəlal-əd-Din جلال الدین |
1435–1438 |
|
Bəy | Həmzə bəy حمزہ بن قرا یولک عثمان Nur-əd-Din نور الدین |
1438–1444 |
|
Bəy | Cahangir mirzə جهانگیر بن علی Mu'izz-əd-Din معز الدین |
1444–1453 |
|
Bəy | Qılınc Arslan قلچ ارسلان بن احمد |
1453–1457 |
|
Şəkil | Titul | Ad | Hakimiyyət illəri | Qeydlər | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Bəy padşah sultan |
Uzun Həsən اوزون حسن بن علی Əbül-Nasr ابو النصر |
1453–1478 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Sultan Xəlil سلطان خلیل بن اوزون حسن Əbül-Fəth ابو الفتح |
1478 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Sultan Yaqub یعقوب بن اوزون حسن Əbül-Müzəffər ابو المظفر |
1478–1490 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Sultan Baysunqur بایسنقر بن یعقوب Əbül-Fəth ابو الفتح |
1490–1492 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Sultan Rüstəm رستم بن مقصود بن اوزون حسن Əbül-Müzəffər ابو المظفر |
1493–1497 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Gödək Əhməd احمد گوده بن اغورلو محمد بن اوزون حسن Əbül-Nəsr ابو النصر |
1497 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Əlvənd mirzə الوند بن یوسف بن اوزون حسن Əbül-Müzəffər ابو المظفر |
1498–1501 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Məhəmməd mirzə محمد بن یوسف بن اوزون حسن Əbül-Mükərrəm ابو المکرم |
1497–1499 |
| |||
Bəy padşah sultan |
Sultan Murad سلطان مراد بن یعقوب بن اوزون حسن Əbül-Müzəffər ابو المظفر |
1500–1508 |
|
Titul | Ad | Hakimiyyət illəri | Qeydlər |
---|---|---|---|
Bəy sultan padşah |
Sultan Qasım | 1496–1501 |
|
Bəy sultan padşah |
Zeynalabidin bəy زین العابدین بن احمد بن اغورلو محمد |
1505–1508 |
|
Vikianbarda Ağqoyunlu hökmdarlarının siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var. |