Adi gürzə (Vipera berus) — Ümumiyyətlə adi Avropa gürzəsi və ya adi Avropa ilanı kimi tanınan,[1] Viperidae ailəsinə aid zəhərli ilan növü. Bu növ son dərəcə geniş yayılmışdır və demək olar ki, bütün Avropada, həmçinin Şərqi Asiyaya qədər rast gəlinir.[2] Üç tanınmış yarımnövü var.[3]
Adi gürzə | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||||
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstəüstü: Dəstə: Klad: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Klad: Klad: Klad: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Adi gürzə |
||||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
Vipera berus | ||||||||||||
|
Adi gürzə kimi bir çox ümumi adla tanınan bu ilan, Britaniya və digər Avropa ölkələrində bir çox folklor mövzusu olmuşdur.[4] Xüsusilə təhlükəli hesab edilmir; ilan aqressiv deyil və təhrik edildikdə, üstünə basıldıqda və ya toxunulsa dişləyir.[1] Dişlənmələr çox ağrılı ola bilər, lakin nadir hallarda ölümcüldür. Berus xüsusi adı Neo-Latin mənşəlidir və bir zamanlar bir ilana, ola bilsin su ilanı Natrix natrix-ə istinad etmək üçün istifadə edilmişdir.[5]
Adi gürzə müxtəlif relyeflərdə tapılır və məskunlaşma sahəsinin mürəkkəbliyi onun davranışının müxtəlif aspektləri üçün vacibdir. Kiçik məməlilər, quşlar, kərtənkələlər və suda-quruda yaşayanlarla qidalanır, bəzi hallarda hörümçəklər, qurdlar və həşəratlarla da qidalanır. Adi gürzə, digər gürzələrin çoxu kimi, ovovivipardır. Dişilər hər iki-üç ildə bir dəfə çoxalır və balalar adətən Şimal Yarımkürədə yayın sonundan payızın əvvəlinə qədər doğulur.[6] Balaların sayı 3-dən 20-yə qədər dəyişir və balalar bir neçə gün anası ilə qalır.