 |
 |
Love.az |  |
 |
Ferents Salaşi (mac. Ferenc Szálasi; 6 yanvar 1897[1][2][…], Kоşitsе, Avstriya-Macarıstan[3] – 12 mart 1946[3][1][…], Budapeşt[3]) — macar hərbi xadimi, siyasətçi, faşist ideoloq və Çarpaz Xaç Partiyasının (Arrow Cross) lideri. O, 1944-cü ilin oktyabrından 1945-ci ilin martına qədər Almaniyanın dəstəyi ilə Macarıstanın de-fakto dövlət başçısı və baş naziri olmuşdur. Salaşi İkinci Dünya müharibəsi zamanı Almaniya ilə ittifaqda olan faşist rejimin başında durmuşdur və müharibədən sonra müharibə cinayətlərinə görə edam edilmişdir.
| Ferents Salaşi | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 6 yanvar 1897[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 12 mart 1946[3][1][…] (49 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | asılma[d][4] |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hərbi qulluqçu |
| Dini | katolisizm[5] |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | mayor |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | Nasional Sosializm[6] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ferents Salaşi 1897-ci il yanvarın 6-da Avstriya-Macarıstan imperiyasının Koşitse şəhərində (indiki Slovakiya) anadan olmuşdur. O, alman mənşəli idi və katolik ailəsində böyümüşdür. Gənclik illərində hərbi məktəbə daxil olmuş və Birinci Dünya müharibəsində Avstriya-Macarıstan ordusunda zabit kimi xidmət etmişdir. Müharibədən sonra Macarıstan Krallığında xidmətini davam etdirərək 1935-ci ildə general-mayor rütbəsinə qədər yüksəlmişdir. Lakin siyasi fəaliyyətinə görə 1937-ci ildə ordudan uzaqlaşdırıldı. Ferents Salaşi 1935-ci ildə faşist və millətçi ideologiyaya əsaslanan "Milli İradə Partiyası"nı, sonradan isə Çarpaz Xaç Partiyasını qurmuşdur. Onun ideologiyası macar faşizmi, antisemitizm və avtoritar millətçilik ideyalarına əsaslanırdı. Salaşi Alman nasizmini və italyan faşizmini örnək götürürdü.
O, "Xalqın İradəsi", "Xristian və Milli Sosializm" kimi ifadələrlə millətçi və ksenofob platformanı yaymağa çalışırdı. 1930-cu illərin sonlarında partiyası parlamentə düşsə də, tezliklə qadağan edilmiş və Salaşi həbsə atılmışdır.
1944-cü ilin oktyabrında Macarıstan kral naibi Mikloş Horti Almaniya ilə müttəfiqliyə son qoymağa çalışdı. Buna cavab olaraq Almaniya tərəfindən təşkil edilən hərbi çevriliş nəticəsində Ferents Salaşi Almaniyanın dəstəyi ilə hakimiyyətə gətirildi. O, "Macarıstan Milli Hökuməti" adlı faşist rejim qurdu və "Vezér" (lider) titulunu qəbul etmişdir. Ferents Salaşinin rejimi cəmi bir neçə ay davam etsə də, bu dövr Macarıstan tarixində ən qaranlıq dövrlərdən biri hesab olunur:
1945-ci ilin aprelində Sovet qoşunları Macarıstanı tam nəzarətə götürdükdən sonra Salaşi Avstriyaya qaçmışdır, lakin ABŞ hərbi qüvvələri tərəfindən həbs edilmişdir. 1946-cı ildə Budapeştə ekstradisiya edilmişdir, burada müharibə cinayətləri, soyqırımı və dövlətə xəyanət maddələri ilə məhkəməyə verilmişdir. Eyni ilin mart ayında asanaraq edam edilmişdir.
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|