 |
 |
Love.az |  |
 |
Gürcü zadəganlarının Rusiya hakimiyyətinə qarşı çevriliş cəhdi (gürc. 1832 წლის შეთქმულება) — Gürcüstan dövlətçiliyini və Baqrationilər sülaləsinin hakimiyyətini bərpa etmək üçün Gürcüstanın çar ailəsi və zadəganları tərəfindən hazırlanmış çevriliş və ya sui-qəsd hadisəsi olmuşdur.
1801-ci ildə imzalanmış Georgiyevsk müqaviləsinə əsasən Şərqi Gürcüstan (Kartli-Kaxetiya) Rusiya imperiyasına ilhaq edildi. Gürcüstanın zadəgan ailələri isə Rusiyanın digər vilayətlərinə sürgün edildilər. Rus hakimiyyətindən narazı olan gürcülər, Rusiyanın bölgədən çıxmasını və gürcü zadəganlarının yenidən hakimiyyətə gəlməsini istəyirdilər.[1] Şərqi Gürcüstanın son hökmdarı XII Georginin oğlu knyaz Okropir[2] də müstəqilliyə can atan zadəganlar içərisində idi. Okropir və digər yoldaşları Moskva və Sankt-Peterburqdakı gürcü tələbələr ilə toplantılar keçirərək onlara rus hakimiyyəti altındakı ölkələrinə qarşı vətənpərvərlik hissi aşılamağa çalışırdılar.[3] Beləliklə, Tiflis şəhərində Baqrationilər sülaləsini hakimiyyətə gətirmək isətəyən və gizli fəaliyyət göstərən cəmiyyət yarandı.Okropir 1830-ci ildə Gürcüstana səfər etdi. O, səfəri zamanı Gürcüstandakı sui-qəsdçilər və filosof Solomon Dodaşvili ilə görüşlər keçirdi. Həmçinin sui-qəsd planı Qərbi Gürcüstandakı Rusiya tərəfindən ləğv edilmiş İmereti çarlığından olan gürcülər və Abxaziyanın hakim sülaləsi olan Şervaşidzelər tərəfindən də dəstəklənirdi.[4]
Gürcü sui-qəsdçilərin çoxu liberal-respublikaçılar yox, monarxistlər və milliyyətçilər idi. Sui-qəsdçilərin aldığı qərara əsasən Rusiyanın Gürcüstandakı baş komandanı və ölkənin idarəetməsində rol oynayan digər şəxslər ziyafətə dəvət olunmalı və orada ödürülməli idilər.[5] Sonrakı plana isə Dəryal keçidini ələ keçirərək rusların bölgəyə göndərəcəyi dəstəyin qarşısını almaq və Qacar İranında yaşayan keçmiş Kartli-Kaxeti çarı II İraklinin oğlu Aleksandrı çar elan etmək daxil idi.[6]
Sui-qəsdin planlaşdırıldığı ziyafət 20 noyabr 1832-ci ilə planlaşdırılmışdı. Lakin ziyafət gözlənilmədən 9 dekabra və ardınca isə 20 dekabra təxirə salındı. Dekabr ayında sui-qəsdçilərin sıralarına daxil olan Palavandişvili tərəfindən bütün plan barədə səlahiyyətli şəxslərə məlumat verildi. Bundan sonra sui-qəsdçilərin hamısı həbs edildilər. Həbs olunmuş şəxslərdən on nəfərinə ölüm cəzası verildi, lakin sonradan bu qərar təxirə salındı və onlar Rusiyanın uzaq vilayətlərinə sürgün edildilər.[7]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|