 |
 |
Love.az |  |
 |
Həyat sığortası (ing. life insurance) — insanların həyatını və ya ailələrinin maliyyə təhlükəsizliyini qorumaq üçün nəzərdə tutulan maliyyə məhsuludur.[1] Bu sığorta növü şəxsin ölümündən sonra onun ailəsinə və ya qeyd etdiyi faydaçılara müəyyən bir məbləğin ödənilməsini təmin edir. Həyat sığortası həmçinin bəzi hallarda şəxsin yaşaması müddətində müəyyən maliyyə təminatı və investisiya imkanları da təklif edir.[2]
Həyat sığortasının tarixi çox qədimdir və insan cəmiyyətlərinin maliyyə təhlükəsizliyini təmin etmək üçün inkişaf etdirdikləri vasitələrdən biridir. Həyat sığortası müasir formada yalnız son əsrlərdə formalaşsa da, onun kökləri min illər əvvələ gedib çıxır.[5]
Babil hökmdarı Hammurapi (e.ə. XVIII əsr) tərəfindən yazılmış qanunlarda, ailənin və ya işçilərin itkisindən sonra ödəniş təminatı ilə bağlı qaydalar var idi. Misirdə isə işçilərin həyatını təmin etmək üçün mədəni sistemlər mövcud idi. Bu, əsasən cənazə xərclərinin qarşılanması üçün təşkil olunurdu.[6][7] Roma dövründə, xüsusilə legionerlər üçün “cənazə klubları” (ing. funeral clubs) mövcud idi. Üzvlər bu klublara üzvlük haqqı ödəyirdilər, ölüm halında isə cənazə xərcləri klub tərəfindən qarşılanırdı. Bu, həyat sığortasına oxşar bir mexanizm idi.[8][9]
Orta əsrlərdə Avropada ticarət və dəniz səyahətləri artdığı üçün risklərə qarşı maliyyə qorunması tələbi yarandı. Dənizçilər üçün xüsusi maliyyə müqavilələri hazırlanırdı.[10][11] Bu müqavilələr bir növ həyat sığortasının erkən formaları idi. Məsələn, səyahət zamanı bir dənizçinin həlak olması halında, ailəsinə və ya himayədarlarına müəyyən məbləğ ödənirdi.
Həyat sığortasının müasir forması XVII əsrdən başlayaraq Avropada yaranmağa başladı. 1583-cü ildə İngiltərədə Riçard Martin adlı şəxs Gilbert-dən həyat sığortası almışdı. Bu, dünyada sənədləşdirilmiş ilk fərdi həyat sığortası müqaviləsi kimi tanınır. 1662-ci ildə Con Qrant adlı statistik İngiltərədə ölüm halları haqqında məlumatları təhlil edərək həyat müddəti və ölüm riskləri ilə bağlı ilk statistik tədqiqatını hazırladı. Bu, aktuari hesablama elminin əsasını qoydu. 1762-ci ildə İngiltərədə “Equitable Life Assurance Society” adlı ilk rəsmi həyat sığortası şirkəti yaradıldı. Bu şirkət indiki həyat sığortasının ilkin formasını təklif edirdi.[12]
XIX əsrin əvvəllərində həyat sığortası ABŞ-da sürətlə inkişaf etdi. New York Life Insurance kimi tanınmış şirkətlər yarandı. Bu dövrdə həyat sığortası daha çox ailənin gələcəyini qorumaq üçün istifadə olunurdu.[13]
Həyat sığortası müharibələrdən sonra populyarlıq qazandı. İnsanlar öz ailələrini və varislərini qorumağın əhəmiyyətini daha yaxşı başa düşməyə başladılar. Bu dövrdə qrup həyat sığortası, investisiya ilə bağlı sığorta və universal həyat sığortası kimi yeni məhsullar bazara daxil oldu.[14]
Bu gün həyat sığortası yalnız şəxsin ölümündən sonra ödəniş etməklə məhdudlaşmır. O, həmçinin investisiya, təqaüd planlaması və vergi üstünlükləri təmin edən kompleks maliyyə məhsuludur.[15][16] Texnologiyanın inkişafı ilə sığorta prosesləri sadələşib və rəqəmsallaşıb. Süni intellekt və Big Data vasitəsilə daha dəqiq və şəffaf sığorta məhsulları təklif olunur.
Azərbaycanda həyat sığortasının tarixi müstəqillikdən sonra inkişaf etməyə başladı. Xüsusilə 2010-cu ildən sonra qanunvericilikdə edilən dəyişikliklər nəticəsində həyat sığortası sektoru daha da böyüdü. Hazırda Azərbaycanda həm yerli, həm də beynəlxalq sığorta şirkətləri müxtəlif həyat sığortası məhsulları təklif edirlər.
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|