 |
 |
Love.az |  |
 |
M109 — ABŞ istehsalı olan 155 mm-lik özüyeriyən haubitsadır. İlk dəfə 1960-cı illərdə istifadəyə verilmiş və bir neçə dəfə təkmilləşdirilmişdir. M109 ailəsi Qərb yarımkürəsi ölkələrinin zirehli və mexanikləşdirilmiş piyada diviziyalarının manevr briqadalarının ən çox yayılmış dolayı atəş dəstəyi silahıdır.
| M109 | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Özüyeriyən artilleriya |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 1992 – davam edir |
| İstifadə edilən döyüşlər | |
| İstehsal tarixçəsi | |
| İstehsalçı | BAE Systems[1] |
| İstehsal illəri | 1991 – 2003 |
| İstehsal sayı | 969 ədəd |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 24.070 kq[2] |
| Zireh | 32 mm-lik yayılmış alüminium |
| Mühərrik | Detroit Diesel 8V71T dizel |
| Sürət | 65 km/saat |
| Mühərrik gücü | 405 a.g. |
| Əsas silah | 155 mm "L39" haubitsa topu |
| Köməkçi silah | 12.7 mm "M2 Browning" pulemyotu |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 3,15 m[2] |
| Hündürlüyü | 3,28 m[2] |
| Ekipaj | 4–6 nəfər |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
M109-un altı ekipaj üzvü mövcuddur: bölmə komandiri, sürücü, topçu, topçu köməkçisi və iki sursat yükləyicisi. Topçu topu sola və ya sağa hərəkət etdirir, topçu köməkçisi isə topu yuxarı və aşağıya doğru hərəkət etdirərək hədəfləri nişan alır. M109A6 Paladinin isə yalnız dörd ekipaj üzvü olur: komandir, sürücü, topçu və sursat yükləyicisi.
.JPG)
M109A6 "Paladin" özüyeriyən artilleriya qurğusu yalnız ABŞ ordusu tərəfindən istifadə olunur. Digər ölkələr isə — M109 özüyeriyən artilleriya qurğusunun M109A1, M109A2, M109A3, M109A4, M109A5 modellərindən istifadə edir.
.png)
Cibuti − 2024-cü ildə 10 ədəd M109L[3] İtaliyadan ikinci əl texnika kimi alınmışdır[4]
Yunanıstan − 2011-ci ildə 51 ədəd M109A1B var idi.[5] 2024-cü ildə ümumilikdə 418 ədəd M109A1B/A2/A3GEA1/A5 versiyaları istifadə edilir[6]
İraq − 2024-cü ildə 6 ədəd M109A1 istifadə edilir [7]
İran − 2024-cü ildə 150-dən çox M109A1, həmçinin də, İran istehsalı olan Raad-2 modelləri[8] istifadə edilir.
İordaniya − 2024-cü ildə 358 ədəd M109A1/A2 istifadə edilir [9]
Mərakeş − 2011-ci ildə 36 ədəd M109A1B istifadə edilirdi.[5] 2024-cü ildə isə ümumilikdə 130 ədəd M109A1/A1B/A2/A3/A4 versiyaları istifadə edilir[10]
Səudiyyə Ərəbistanı − 2011-ci ildə 87 ədəd M109A1B istifadə edilirdi.[5] 2024-cü ildə ümumilikdə 110 ədəd M109A1B/A2 versiyaları istifadə edilir.[11]
Braziliya − 2024-cü ildə 37 ədəd M109A3[12] yenilənməlidir[13]
Çili − 2024-cü ildə 24 ədəd M109A3 istifadə edilir[14] Yunanıstan −2011-ci ildə 84 ədəd M109A2 və 50 ədəd M109A3GE.[5] 2024-cü ildə ümumilikdə 418 ədəd M109A1B/A2/A3GEA1/A5 istifadə edilir [6]
Misir − 2024-cü ildə 164 ədəd M109A2 istifadə edilir.[15] İordaniya − 2011-ci ildə 108 ədəd M109A2 var idi [5], 2024-cü ildə isə ümumilikdə 358 ədəd M109A1/A2 istifadə edilir.[9]
Küveyt − 2024-cü ildə 37 ədəd M109A3 istifadə edilir.[16]
Livan − 2024-cü ildə 12 ədəd M109A2 var[17] Mərakeş − 2011-ci ildə 3 ədəd M109A2 var idi,[5] 2024-cü ildə isə təqribən 130 ədəd M109A1/A1B/A2/A3/A4 istifadə edilir.[10]
Pakistan − 2024-cü ildə isə 200 ədəd A2 və 123 ədəd M109L istifadə edilir.[18].svg){kind=small}
Peru − 2024-cü ildə 12 ədəd M109A2 istifadə edilir.[19] Səudiyyə Ərəbistanı − 2011-ci ildə 24 ədəd,[5] 2024-cü ildə isə 110 ədəd M109A1B/A2 istifadə edilir.[11]
İspaniya − 2024-cü ildə 6 ədəd M109A2 İspaniya Dəniz Piyadaları tərəfindən istifadə edilir.[20]
Çin Respublikası − 2011-ci ildə 197 ədəd M109A2,[5] 2024-cü ildə isə 225 ədəd M109A2/A5 istifadə edilir.[21]
Ukrayna − 23 ədəd M109A3GN və 60 ədəd M109L 2022 və 2023-cü illərdə təhvil verilmişdir.[4] 2024-cü ildə isə 90 ədəd M109A3GN/A4/A5Öe/A6/L istifadə edilir.[22]
BƏƏ − 2024-cü ildə 85 ədəd M109A3 istifadə edilir.[23]
İndoneziya − 2024-cü ildə 18 ədəd M109A4 istifadə edilir.[24] Mərakeş − 2024-cü ildə təqribən 130 ədəd M109A1/A1B/A2/A3/A4 istifadə edilir.[10] Ukrayna − 28 ədəd M109A4BE 2022-ci ildə təhvil verilmişdir.[4] 2024-cü ildə ümumilikdə 90 ədəd M109A3GN/A4/A5Öe/A6/L istifadə edilir.[22]
Avstriya − 2024-cü ildə ümumilikdə 48 ədəd M109A5Öe istifadə edilir.[25]
Bəhreyn − 2024-cü ildə ümumilikdə 20 ədəd M109A5 istifadə edilir.[15] Braziliya − 2024-cü ildə 40 ədəd M109A5 və 32 ədəd M109A5+ istifadə edilir.[14] Çili − 2024-cü ildə 24 ədəd M109A5+[12] Yunanıstan − 2011-ci ildə 12 ədəd M109A5.[5] 2024-cü ildə ümumilikdə 418 ədəd M109A1B/A2/A3GEA1/A5 istifadə edilir.[6] Misir − 2024-cü ildə 204 ədəd M109A5 istifadə edilir.[15] İraq − 2024-cü ildə 24 ədəd M109A5 istifadə edilir.[7]
İsrail − 2024-cü ildə 250 ədəd M109A5 istifadə edilir.[26]
Latviya − 2024-cü ildə 59 ədəd M109A5Öe istifadə edilir [27] Livan − 2024-cü ildə 24 ədəd M109A5 istifadə edilir.[17] Mərakeş − 2024-cü ildə 70 ədəd M109A5 istifadə edilir.[10] Pakistan − 2024-cü ildə ümumilikdə 115 ədəd M109A5 istifadə edilir.[18]
Portuqaliya − 2024-cü ildə 18 ədəd M109A5 istifadə edilir.[28] İspaniya − 2024-cü ildə 95 ədəd M109A5 istifadə edilir.[20] Çin Respublikası − 2011-ci ildə 28 ədəd M109A5,[5] 2024-cü ildə isə 225 ədəd M109A2/A5 istifadə edilir.[21]
Tailand − 2024-cü ildə 20 ədəd M109A5 istifadə edilir.[29] Ukrayna − 2022-ci ildə 6 ədəd M109A5Öe təhvil verilmişdir.[4] 2024-cü ildə ümumilikdə 90 ədəd M109A3GN/A4/A5Öe/A6/L istifadə edilir.[22]
ABŞ − 2024-cü ildə 400 ədəd M109A6 istifadə edilir, təxminən 850 ədəd M109A6 isə anbarlarda ehtiyatdadır.[30] Ukrayna − 2023-cü ildə 18 ədəd M109A6s təhvil verilmişdir.[4] 2024-cü ildə ümumilikdə 90 ədəd M109A3GN/A4/A5Öe/A6/L istifadə edilir.[22]
Cənubi Koreya − 1,180 ədəd K55A1 Koreya Quru Qoşunlarının və Koreya Dəniz Piyadaları Korpusunun istifadəsindədir.[32] Səudiyyə Ərəbistanı − 177 ədəd M109A6 modelinin alınması 2018-ci ilin aprel ayında sifariş verilmişdir.[33]
Efiopiya — 1975-ci ildə 12 ədəd satın alınmışdır (böyük ehtimalla ikinci əl)[4] və 1989-cu ilə qədər ən ən azı 6 dənəsi istifadə edilirdi.[34]
Liviya − 2011-ci ildə 14 ədəd[5]
Liviya − 2016-cı ildə İŞİD-ə qarşı bir dənəsi istifadə edilmişdir.[35]
İsveçrə: 1971-ci ildə 146 ədəd M109 (Pz Hb 66) satın alınmışdır.[36] Bütün texnikalar 1977-1979-cu illər ərzində M109A1B (Pz Hb 66/74) səviyyəsində modernizasiya edilmişdir.[37] İsveçrə: M109A1B alınmış və 3 partiyada nümayiş etdirilmişdir: 1974-1978-ci illərdə 120 ədəd Pz Hb 74, 1981-1983-cü illərdə 207 ədəd Pz Hb 79 və 1991-ci ildən 1992-ci ilə qədər 108 ədəd Pz Hb 88 təqdim edilmişdir. Bundan əlavə 1977-1979-cu illər arasında 146 ədəd M119B M109A1B standartlarına qaldırılmışdır[37]. Alınmış nəqliyyat vasitələrindən ümumi sayı 581 ədəddir..svg){kind=small}
Belçika − 167 ədəd A2, bunlardan 64 ədədi A4BE standartına yüksəldilmiş, 31-i Braziliyaya (1999–2001-ci illər), 43-ü Mərakeşə (2008-ci il) satılmış, qalanı isə 2015-ci ildə özəl şirkətlərə satılmışdır[38]
Danimarka − 2–6 (M109 A3DK səviyyəsində təkmilləşdirilmişdir, əvvəllər 76 idi)[39]
Almaniya[40] − 570 ədəd A3GE A1/A2, 1 iyul 2007-ci il tarixinə qədər istifadədən çıxarılmışdır və PzH 2000 ilə əvəz olunmuşdur[41] İsrail − 30 ədəd M109A2 2024-cü ilə kimi anbarlardadır[26]
İtaliya − 221 ədəd M109L (M109 modernizasiyasının A3 ekvivalenti, İtaliya istehsalı olan 155 mm/39 kalibrli toplar)[42], PzH 2000 ilə əvəz edilmişdir[41]
Niderland − 1998-ci ilə qədər 126 ədədi PzH 2000 ilə əvəz olunmuş, həmçinin 5-i Avstriyaya (1997), 87-si Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə (1997), 121-i İordaniyaya (2011-2012) satılmışdır.
Norveç − 2022-ci ildə Ukraynaya 22 ədəd verildikdən sonra anbarda 33 ədəd qalmışdır[43] 2021-ci ildə anbarda 55 ədəd idi[44]. K9 Thunder ilə əvəz olunmuşdurlar.[45] Portuqaliya − 6 ədəd M109A2 2024-cü ilə kimi anbardadır[28] Cənubi Koreya − 1180 ədəd K55 (Koreya versiyasının adı) 1985-1996-cı illər arasında Samsung Aerospace Industries tərəfindən istehsal edilmişdir.[46] Bütün texnikalar K55A1 səviyyəsində təkmilləşdirilmiş və 2011-ci ildən 2022-ci ilə qədər təhvil verilmişdir[47].
Böyük Britaniya − 140+ 1965-ci ildə xidmətə qəbul edilmiş, -A1 və -A2 standartlarına yüksəldilmiş, 83 ədədi 1994-cü ildə Avstriyaya satılmışdır. (51 ədəd A2, 32 ədəd A3) Belçika − 64 ədəd A4BE-dən 36 ədədi A4BE İndoneziyaya (2017–2018), digərləri isə 2015-ci ildə özəl şirkətlərə satılmışdır. Bu qalmış 28 ədəd texnika Ukraynaya çatdırılması üçün Böyük Britaniya tərəfindən alınmışdır.[48].svg){kind=small}
Kanada − 76 ədəd A4B+.[49] Kanada Silahlı Qüvvələri tərəfindən 1967-ci ildən 2005-ci ilə qədər istifadə edilmiş və daha sonra onlar tədricən ləğv edilmişdirlər. Bütün texnikalar 1980-ci illərdə M109A4B+ SPH standartlarında modernləşdirilmişdir. Onlar ilk növbədə Almaniyada yerləşən 4 Kanada Mexanikləşdirilmiş Briqada Qrupu tərəfindən istifadə edilmişdir.[50] Səudiyyə Ərəbistanı − 48 ədəd M109A5 2002 və 2004-cü illər arasında ikinci əl texnikalar kimi təhvil verilmişdir.[4][51] 2011-ci ilə qədər bu texnikaların heç biri xidmətdə qalmamışdır.[5] |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|
