 |
 |
Love.az |  |
 |
Malinçe (isp. La Malinche; ən tezi 1502[1][2] – ən tezi 1529 və ən geci 1551[1][3], Kastiliya krallığı[3] və ya Mexiko, İspaniya imperiyası[1]) vəftizdə Dona Marina (isp. Doña Marina) — İspanların Meksika fəthində mühüm rol oynamış Ernan Kortesin tərcüməçisi, məlumatçısı və cariyəsi.[4]
| Malinçe | |
|---|---|
| isp. La Malinche | |
.jpg) Malinçe, qravüra, 1886-cı il. | |
| Doğum tarixi | ən tezi 1502[1][2] |
| Vəfat tarixi | ən tezi 1529 və ən geci 1551[1][3] |
| Vəfat yeri | |
| Partnyorları | |
| Fəaliyyəti | sinxron tərcüməçi[d], tərcüməçi, məsləhətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Malinçenin doğum tarixi bilinmir, lakin təxminən 1500-cü illərdə, ən gec isə 1505-ci ildən gec olmayaraq anadan olduğu hesab edilir.Ehtimal olunur ki, Malinçe, Mesoamerika dövlətinin bir hissəsi və ya xərac ödəyicisi olan bir altepetldə anadan olmuşdur. Bu dövlətin mərkəzi Aztek İmperiyasının şərqində, Koatsakoalkos çayının sahilində yerləşirdi. Malinçenin doğulduğu altepetlin adı barədə qeydlər fərqlidir. Onun ölümündən qısa müddət sonra baş vermiş üç müxtəlif hüquqi prosesdə — burada onu şəxsən tanıdığını iddia edən şahidlər, o cümlədən qızı — onun Olutada doğulduğunu bildirmişlər. Onun nəvəsinin probanzasında da Oluta doğum yeri kimi qeyd edilir.[5]Onun qızı əlavə etmişdi ki, Oluta altepetli Tetikipake ilə əlaqəlidir, lakin bu əlaqənin mahiyyəti aydın deyil. Florensiya kodeksində Malinçenin vətəni "Tetikpak" kimi qeyd olunur ki, bu da çox güman ki, Tetikipakenin tək formasıdır. Qomara yazır ki, o,[6]"Uiluta"dan (ehtimal ki, Olutanın digər versiyası) gəlmişdir və digər mənbələrdən fərqli olaraq onun Xalisko bölgəsindən olduğunu bildirir. Digər tərəfdən, Diaz Malinçenin doğulduğu yer kimi "Paynalla"nı göstərmişdir.[7][8]
Onun ailəsinin nəcib əsilli olduğu güman edilir.[9]Qomara yazır ki, atası yerli bir hökmdarla qohum idi, Diaz isə onun valideynlərinin hökmdar olduqlarını qeyd edir.[10]Taunsend bildirir ki, Olutada o dövrdə çox güman ki, Popoluka dilində danışan əhali üstünlük təşkil edirdi, lakin Malinçenin mənsub olduğu iddia edilən hakim elita Nahuatl dilində danışırdı. Onun nəcib əsilli olduğuna dair başqa bir sübut isə "tecpillahtolli" ("ağaların nitqi") adlı saray nitqini başa düşməsi idi. Bu Nahuatlın sadə xalqın danışıq dilindən xeyli fərqlənən xüsusi formasıdır.[11][12]Onun adının qarşısına "doña" titulunun əlavə olunması da diqqət çəkir, çünki İspaniyada bu titul adətən aristokratiyaya aid olmayan insanlara verilmirdi. Lakin o da mümkündür ki, ispanlar ona bu fəxri adı fəthdəki mühüm roluna görə vermişdilər.[13]
Malinçenin ya satıldığı, ya da əsir alındığı zaman 8-12 yaşlarında olduğu ehtimal edilir. Diaz yazır ki, atasının ölümündən sonra anası və ögey atası onu tacirlərə veriblər ki, onların oğlu (Malinçenin ögey qardaşı[14]) vərəsəlik hüququna sahib olsun.[15]Lakin alimlər, tarixçilər və ədəbiyyat tənqidçiləri Diazın bu hekayəsinə şübhə ilə yanaşırlar, çünki onun izahında katolisizmin güclü vurğulanması hiss olunur.[16]
Xüsusilə tarixçi Sonya Rouz de Faqql Diazın çoxlu bağlayıcılardan (ing. polysyndeton, yun. πολυσύνδετον) istifadə etməsinə diqqət çəkir. Bu cür cümlə quruluşu bir çox Bibliya hekayələrinin üslubuna bənzəyir və Malinçenin ideal bir xristian qadını kimi təsvir edilməsinə xidmət edir.[17]Lakin Taunsend inanır ki, hər bir halda onun öz xalqının bəzi üzvləri onun alverində iştirak etmiş ola bilər. Malinçe əvvəlcə bölgənin əsas liman şəhərlərindən biri olan Şikalanqoya aparılmış, daha sonra isə bir qrup Çontal Mayaları tərəfindən satın alınaraq Potonçan şəhərinə gətirilmişdir.[18]Məhz burada Malinçe Çontal dilini öyrənməyə başlamış və bəlkə də Yukatek Maya dilini də mənimsəmişdir.[19]Bu dil biliyi ona Kortesin digər tərcüməçisi olan və həm Yukatek Maya, həm də doğma ispan dilində danışan Xeronimo de Aqilar ilə ünsiyyət qurmağa imkan yaratmışdır.
— Montezuma emissarlarının hesabatı. "Florensiya Kodeksi", XII kitab, IX fəsil.[20]
Kortesin Meksikaya ekspedisiyasının əvvəlində o, Potonçanda Mayalarla qarşılaşmışdır.[21]Baş verən döyüşdə Mayalar ciddi insan itkisi vermiş və sülh istəmişdilər. Sonrakı günlərdə onlar ispanlara qida, qızıl və iyirmi əsarət altına alınmış qadın,[22]o cümlədən Malinçeni hədiyyə etmişdilər. Qadınlar vəftiz olunmuş və Kortesin adamları arasında bölüşdürülmüşdür.[23]Kişilər qadınları xidmətçi və cinsi obyekt kimi istifadə edirdilər. Malinçe isə Kortesin kapitanlarından biri olan Alonso Ernandes Puertokarreroya verilmişdir. Alonso, Kortesin vətəni olan Medelini qrafının doğma əmisi oğlu idi.[24]
Malinçenin dil bacarıqları ispanlar San-Xuan-de-Ulua şəhərində Nahuatl dilində danışan insanlarla qarşılaşanda aşkar edilmişdir. Motekusomanın elçiləri ispanları yoxlamağa gəlmişdilər, lakin Aqilar onları başa düşə bilmirdi. Tarixçi Qomara yazır ki, Kortes Malinçenin elçilərlə danışa bildiyini görəndə, ona Motekusomanı tapmağa və onunla ünsiyyət qurmağa kömək edəcəyi təqdirdə "azadlıqdan daha artığını" vəd etdi.[25][26]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|
