Revizionist Islam Arasdirmalari Mektebi - Wikipedia - Love.az

İlkin İslam dövründəki hadisələr tarixçi-tənqidi metodun köməyi ilə yenidən araşdırılmalı və yenidən qurulmalıdır.

Revizionistlər İslam tarixini yazarkən Quran və hədisə bel bağlamaq istəmirdilər. Mənbələrə əsaslanaraq, İslamın həm ərəbləri, həm də yəhudiləri əhatə edən monoteist hərəkat kimi başladığını iddia edirlər. Bu hərəkat (İslam) Ərəbistan yarımadasının şimal ucunda, Bizans və Fars İmperiyalarına yaxın ərazidə yaranmışdır. İslam ekspansiyası dünyəvi ərəb ekspansiyası idi; lakin, Əməvi Xilafətinin yüksəlişindən sonra ( 661-750-ci illər ) mənşəli hekayəni Ərəbistan yarımadasına köçürərək, xüsusi ərəb islam kimliyi formalaşdı.

Erkən İslamın təbiəti :

• İslam səhrada müşrik bütpərəstlər arasında deyil, yəhudi və xristian mətnlərinin yaxşı bilindiyi bir mühitdə yaranmışdır. “Kafirlər” bütpərəst müşriklər deyil, polemik olaraq tövhiddən uzaqlaşmış hesab edilən tövhidçilər idi. ^[9]
• İslamın ilk dövrlərində müsəlmanlarla yəhudilər arasında əlaqə çox sıx idi. Yəhudilər də “mömin” adlanırdılar və ümmətin bir hissəsi idilər. Məsələn, yəhudi qəbiləsinin Beni Qureyzanın qətliamının hekayəsi (bax. “Bəni-Qureyza döyüşü” kimi anti-yəhudi mətnləri İslamın yəhudilikdən qopduğu zaman Məhəmməddən çox sonra ortaya çıxdı.^[10]

Erkən İslamın yeri :

• Qurandakı coğrafi təsvirlər və sonrakı rəvayətlər Məkkəyə uyğun gəlmirdi. Onlar əsasən Ərəbistanın şimal-qərbindəki bir yerə işarə edirlər, məsələn. İordaniyada Petra.^[11]

İslamın genişlənməsi:

• İslam ekspansiyası yəqin ki, İslami, dini yönümlü deyil, dünyəvi, ərəb ekspansiyası idi. Genişlənmə ilk dövrdə qeyri-müsəlman əhalinin sıxışdırılmasına səbəb olmadı.^[12]

Erkən İslamın yenidən formalaşması :

• Məhəmməddən sonra İslamın formalaşması üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən ən azı iki mərhələ var idi:
  • Əməvi Xilafəti (miladi 661-750); Xüsusilə, Əbdülməlik bin Mərvan (647-705) xüsusi ərəb islam kimliyi yaradaraq İslam hekayəsini formalaşdırdı.^[13] Əbdülməlik bin Mərvanın hakimiyyəti dövründə Qüdsdə Qaya Qübbəsi tikildi. Orada ilk dəfə “İslam” sözü keçir. Bu vaxta qədər müsəlmanlar özlərini sadəcə “mömin” olaraq adlandırırdılar və Ərəb İmperiyasında xristian simvollarını əks etdirən sikkələr zərb edilirdi. Əbdülməlik Quran mətninin yenidən işlənməsində də mühüm rol oynayır.^[14]
  • Abbasi xilafəti dövrü (miladi 750-1258); İslamın başlanğıcı ilə bağlı demək olar ki, bütün ənənəvi mətnlər bu dövrdə yazılmışdır. Əməvilərlə münaqişədə qalib gələn Abbasilər öz hakimiyyətini qanuniləşdirməkdə çox maraqlı idilər. Bu motivasiya ənənəvi mətnlərə aydın şəkildə sızdı.

Fəth edilmiş xalqların təsiri :

• Patricia Crone iddia edir ki, şəriət qanunu Allahın elçisi Məhəmmədin ənənələri üzərində deyil, " İsgəndərin dövründə işlənmiş Yaxın Şərq qanunları üzərində qurulub". Onun sözlərinə görə, “müsəlmanlar bu qanunu Allahın adı ilə sistemləşdirib və damğalayıblar”. “Ümumiyyətlə Əməvi xilafəti və xüsusi ilə də Müaviyə ” tərəfindən istifadə edilən bu dövlət qanunu “üləma tərəfindən uzun müddət uyğunlaşdıqdan” sonra indi şəriət dediyimiz qanuna çevrildi.^[15]
• Robert G. Hoyland da iddia edir ki, əgər şəriət Məhəmmədin əməlləri və sözlərinə əsaslanmışdısa, onlar sələflərin birinci nəsli tərəfindən diqqətlə qeyd edilməli və diqqətlə növbəti üləmalara çatdırılmalı idi. Bununla belə, bu təlim Məhəmmədin hədislərinin ümumi istifadəsini xüsusi olaraq rədd edən ilk (sələf) İslam alimlərindən sitatlar ilə təkzib olunur:
  • “Mən Abdullah bin Ömərlə (ö.693, ikinci xəlifənin oğlu) bir il yaşadım və onun peyğəmbərdən bir şey nəql etdiyini eşitmədim”;^[16][17]
  • “Mən Cabir bin Zeydin (ö.720) “Peyğəmbər dedi...” dediyini heç eşitməmişəm, amma buradakı gənclər bunu saatda iyirmi dəfə deyirlər”.^[17][18]
• Tom Hollanda görə, fəth edən ərəb döyüşçüləri böyük dərəcədə savadsız idilər, halbuki ilkin Ulamalar (İslamda dini biliklərin keşikçiləri, ötürücüləri və tərcüməçiləri) böyük əksəriyyəti fəth edilmiş xalqlardan, yəni İslamı qəbul etmiş zərdüştilərdən və yəhudilərdən ibarət idilər. güclü elmi ənənələri var idi.^[19]

Quranın mətn bütövlüyü :

• Bu gün istifadə edilən Quran mətni mövcud olan ən qədim əlyazmalardan çox fərqlənir. Quranın əsas hissəsi Məhəmmədin təlimlərindən əldə edilmiş olsa da bəzi hissələri, şübhəsiz ki, sonradan əlavə edilmiş və ya yenidən işlənmişdir. Bundan əlavə, digər köhnə dini mətnlərdə olduğu kimi, mətndə də çoxlu kiçik sapmalar baş verdi.^[20]
• Məhəmməd peyğəmbərin tarixi bir şəxsiyyət kimi mövcudluğu və xüsusən də Quranın neçə hissəsinin onun dövrünə aid edilə biləcəyi sualı. Bu məsələ ilə bağlı tədqiqatçıların fikirləri fərqlidir.^[21] Fred Donner Quran üçün erkən bir tarix təklif edir.^[22] (Bu tezis 21-ci əsrdə erkən əlyazmaların öyrənilməsi və tarixlərinin müəyyən edilməsi sayəsində çoxları tərəfindən tərk edilmişdir. Əvvəllər bunu dəstəkləyən Maykl Kuk deyir ki, son tədqiqatlar “variantların ötürülməsinin davamlı dəqiqliyinə sübutdur”. Tom Holland həmçinin etiraf edir ki, sübutlar müasir standart Quranın "Müsəlman ənənəsinin onun yaşadığında israr etdiyi bir vaxtda Məhəmməd tərəfindən danışıldığını" göstərir.
• Quran “saf” ərəb dilində yazılmayıb, çünki sonradan unudulmuş suriya dilinin Quranın dilinə müəyyən təsiri olduğu görünür. Bu, Quran mətninin beşdə birinin niyə başa düşülməsinin çətin olduğunun mümkün izahı ola bilər. ^[23]

Dini hakimiyyətin konsolidasiyası :

• Başlanğıcda dünyəvi və mənəvi güc xəlifənin simasında vəhdət təşkil edirdi. Mənəvi din alimləri yox idi. Din alimləri sonralar meydana çıxdı və mənəvi gücü xəlifələrdən aldı. ^[24]