. Love.az

Sari Sam - Wikipedia - Love.az

Ana Səhifə - Sari Sam

Sarı şam (lat. Pinus ponderosa) — bitkilər aləminin i̇ynəyarpaqlılar şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.

Sarı şam
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Ali bitkilər
Klad:
Çoxsporlu bitkilər
Klad:
Borulu bitkilər
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çılpaqtoxumlular
Şöbə:
İynəyarpaqlılar
Sinif:
İynəyarpaqlılar
Yarımsinif:
İynəyarpaqlılar
Dəstə:
İynəyarpaqlılar
Fəsilə:
Şamkimilər
Yarımfəsilə:
Pinoideae
Cins:
Şam
Növ:
Sarı şam
Beynəlxalq elmi adı
  • Pinus ponderosa P.Lawson & C.Lawson, 1836
Vikianbarın loqotipi
Şəkil
axtarışı
ITIS  183365
NCBI  55062
EOL  1061751

Mündəricat

  • 1 Arealı
  • 2 Botaniki xarakteristikası
  • 3 Azərbaycanda yayılması
  • 4 Yarımnövləri
  • 5 İstinadlar
  • 6 Həmçinin bax

Arealı

redaktə

Təbii halda Şimali Amerikanın qərbində, İngiltərədə, Kolumbiyada, Cənubi Kaliforniyada, eləcə də Avropanın bir çox ölkələrində bitir.

Botaniki xarakteristikası

redaktə

Hündürlüyü 50 m olan, ensiz-konusşəkilli, açıq çətirli, sonradan enli-piramidal forma alan möhkəm, ağacdır. Gövdəsinin qabığı qırmızı-qonur və ya qara rəngli olub, 10 sm qalınlığındadır, iri qatlarla ayrılan qalın qabıqla örtülmüşdür. Diametri 180 sm-dir. Azsaylı şaxələnmiş, çox vaxt qövsşəkilli əyilmiş, qısa budaqları ağaca xüsusi gözəllik verir. Cavan zoğlarının qalınlığı 8–20 mm-ə qədərdir. Qınların uzunluğu 20–27 mm-dir. İynəyarpaqları tünd-yaşıl, ucu biz, sıxdır, uzunluğu 30 sm-ə qədərdir, 2-5 ədədi bəzən bir dəstədə yığılır. Qozaları qəhvəyi rəngli, parlaq, silindr formalıdır, uzunluğu 15 sm, eni isə 10 sm-dir, çox zaman 3-5 ədədi bir yerdə olur. Bu da ağaca xüsusi gözəllik verir. Sarı şam cavan yaşlarında zəif inkişaf edir, yaşlaşdıqca boy inişafi sürətlənir. Torpağa az tələbkardır, istisevən, quraqlığa, şaxtaya, qaza və tüstüyə davamlıdır. Qumsal, daşlı, gilicəli torpaqlarda da yaxşı inkişaf edir, bataqlıqlaşmış torpaqlarda bitmir. Ddekorativ çətirinə görə tək əkinlərdə, kiçik qruplarda, parklarda gözəl görünür. Yarpaqlarından və kal qozalarından alınan ekstraktdan ürək, astma, sinir xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur.

Azərbaycanda yayılması

redaktə

Azərbaycanda Abşeron və Lənkəranda yol kənarlarındakı yaşıllıqlarda rast gəlinir.

Yarımnövləri

redaktə
  • Pinus ponderosa var. benthamiana (Hartw.) Vasey
  • Pinus ponderosa var. pacifica J.R.Haller & Vivrette
  • Pinus ponderosa var. ponderosa
  • Pinus ponderosa var. washoensis (H.Mason & Stockw.) J.R.Haller & Vivrette

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Sarı_şam&oldid=8117755"
LOVE.AZ