. Love.az

Stearin Tursusu - Wikipedia - Love.az

Ana Səhifə - Stearin Tursusu
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır.
Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Stearin turşusu (oktadekan turşusu) — C 17H 35COOH formuluna uyğun gələn alifatik sıranın bir-əsaslı karboksilik turşu. Suda həll olunmayan və dietil efirində həll olan ağ kristaldır. Stearin turşusu 1816-cı ildə fransız kimyaçısı Şevrel tərəfindən donuz yağının içərisində aşkar edilmişdir.

Stearin turşusu
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Sistematik adı Stearin turşusu
Kimyəvi formulu C₁₈H₃₆O₂[1]
Molyar kütlə 284,48 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0,94 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi 69,6 °S
Qaynama nöqtəsi 361 °C, 383 °C[2]
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 57-11-4
PubChem 5281
ChEBI 28842
ChemSpider 5091

Mündəricat

  • 1 Fiziki xassələri
  • 2 Kimyəvi xassələri
  • 3 Alınması
  • 4 Bioloji əhəmiyyəti
  • 5 İstehsalı
  • 6 Sənaye əhəmiyyəti və tətbiqi
  • 7 Mənbə

Fiziki xassələri

redaktə

Kimyəvi cəhətdən təmiz stearin turşusu rəngsiz kristallar şəklindədir. Stearin turşusu suda həll olmur, lakin efirdə həll olur. Qoxusuzdur.

Kimyəvi xassələri

redaktə

Qələvilərlə reaksiyaya girir (stearatlar əmələ gətirir):

  • C17H35COOH + NaOH → C17H35COONa + H2O

Alınması

redaktə

Stearin turşusu olein turşusunun hidrogenləşməsindən alınır:

  • C17H33COOH + H2 → C17H35COOH Stearin turşusu, həmçinin sintetik üsulla — doymuş karbohidrogenlərin manqanlı birləşmələrininoksidləşməsindən də sintez olunur [1].

Bioloji əhəmiyyəti

redaktə

Stearin turşusu, təbiətdə ən çox yayılmış yağ turşularından biridir, heyvan və bitki yağlarının triqliseridlər şəklində olur. Bir növbədə heyvan yağlarının trigliseridləri, ikincisi isə enerji anbarıdır. Stearin turşusunun miqdarı quzu yağında maksimumdur (~ 30% -ə qədər), bitki yağlarında — 10%-ə qədər (xurma yağı)-dir. Yağ turşularının alifatik zəncirinin uzanmasından məsul olan elongaz fermentlərin təsiri altında orqanizmdə palmitin turşusundan sintez olunur.

İstehsalı

redaktə

Sənayedə stearin turşusu sabun istehsalının hidroliz məhsulu olan yağlardan ayırmaqla alınır. Stearin turşusu bitki yağlarından da əldə oluna bilsə də, istehsalı üçün heyvan yağından geniş istifadə olunur.

Sənaye əhəmiyyəti və tətbiqi

redaktə

Kosmetika sənayesində geniş istifadə olunur: natrium stearat sabunun əsas komponentlərindən biridir, stearin turşusunun özü bir çox kosmetik məhsulların tərkibinə daxildir. Şam və rezin istehsalında yumşaldıcı kimi, natrium, kalsium, qurğuşun stearatlar isə sürtkü yağlarının tərkib hissəsi kimi istifadə olunur. Əczaçılıq sənayesində maqnezium stearat doldurucu kimi tətbiq edilir.

Mənbə

redaktə
  1. А. Е. Темирбулатова, Н. Н. Нурахметов, Р. Н. Жумадилова, С. К. Алимжанова. Перевод А. Тусупбековой. Учебник для 11 классов естественно-математического направления общеобразовательных школ. — Алматы: "Мектеп", 2011
  1. ↑ stearic acid (ing.).
  2. ↑ Pawellek R., Krmar J., Leistner A., Djajić N., Otašević B., Protić A., Holzgrabe U. Charged aerosol detector response modeling for fatty acids based on experimental settings and molecular features: a machine learning approach (ing.). // J. Cheminform. / N. Jeliazkova, B. Zdrazil, K. Martinez-Mayorga BMC, 2021. Vol. 13, Iss. 1. ISSN 1758-2946 doi:10.1186/S13321-021-00532-0
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Stearin_turşusu&oldid=8126959"
LOVE.AZ