 |
 |
Love.az |  |
 |
Vinça Mədəniyyəti (Bəzən Vinça-Turdaş mədəniyyəti olaraq da adlandırılır) — Neolit dövrünə aid qədim Avropa mədəniyyətlərindən biridir və əsasən müasir Serbiya, Rumıniya, Bolqarıstan, Şimali Makedoniya və Yunanıstan ərazilərində mövcud olmuşdur.[1] Bu mədəniyyətin adı Serbiyanın Belqrad yaxınlığındakı Vinça arxeoloji sahəsindən götürülmüşdür, harada ki, ilk dəfə 1908-ci ildə Miloe Vasiç[2] tərəfindən genişmiqyaslı qazıntılar aparılmışdır.[3][4]
| Vinça mədəniyyəti | |
|---|---|
 | |
| Yeri | |
| Başlama tarixi | LIV əsr |
| Bitmə tarixi | XLV əsr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vinça mədəniyyəti təxminən e.ə. 5700-cü ildən e.ə. 4500-cü ilə qədər mövcud olmuşdur. Bu dövr Avropa Neolit dövrünün ortalarına təsadüf edir. Mədəniyyət əsasən Serbiyanın cənub regionlarında, Dunay çayı ətrafında və onun qolları boyunca yayılmışdır. Daha sonra mədəniyyətin təsiri digər Balkan yarımadası ölkələrinə və Mərkəzi Avropaya qədər genişlənmişdir.[5]
Vinça mədəniyyəti genişmiqyaslı və mütəşəkkil yaşayış məntəqələri ilə tanınırdı. Bu yaşayış məntəqələri adətən çay vadilərində yerləşir və 1000-dən çox insanın yaşaya biləcəyi ölçüdə idi. Vinça evləri əsasən palçıq və ağacdan tikilmiş və düzbucaqlı formaya malik idi. Evlərin içərisində daş və ya gildən hazırlanmış ocaqlar, saxsı qablar və digər gündəlik istifadə əşyaları tapılmışdır.[6]
Vinça mədəniyyətinin əsas iqtisadi fəaliyyəti əkinçilik və heyvandarlıq olmuşdur. Onlar əsasən buğda, arpa, noxud və mərcimək yetişdirirdilər. Heyvandarlıqda isə mal-qara, donuz və qoyun saxlayırdılar. Vinça cəmiyyəti ticarətlə də məşğul olmuşdur, bu da onların ətraf regionlar ilə sıx əlaqədə olduğunu göstərir. Ticarət yolu ilə obsidian, qızıl və digər xammallar əldə edirdilər.[7]
Vinça mədəniyyəti incəsənət və sənətkarlıq sahəsində yüksək səviyyədə inkişaf etmişdir. Onlar müxtəlif formalı və naxışlı saxsı qablar, bəzək əşyaları, fiqurlar və heykəlciklər yaratmışlar. Vinça fiqurları əsasən insanları və heyvanları əks etdirir və bu fiqurların dini və ya ritual məqsədlər üçün istifadə edildiyi düşünülür.[8]
Vinça mədəniyyəti, dünyanın ən erkən yazı formalarından biri hesab edilən Vinça simvolları ilə tanınır. Bu simvollar gil qabların, heykəlciklərin və digər əşyaların üzərində tapılmışdır.[9] Bu simvolların tam mənası hələ də alimlər tərəfindən müzakirə olunur, lakin onların müəyyən dini və ya ritual məqsədli olduğuna inanılır.[10]
Vinça mədəniyyəti təxminən e.ə. 4500-cü ildə sona çatmışdır. Mədəniyyətin yox olmasının səbəbləri tam olaraq bilinmir, lakin iqlim dəyişikliyi, təbii fəlakətlər və ya digər mədəniyyətlərin təsiri ilə əlaqədar ola bilər. Buna baxmayaraq, Vinça mədəniyyəti, Cənubi və Mərkəzi Avropa tarixində mühüm iz qoymuş və sonrakı dövrlərdəki mədəniyyətlərə təsir göstərmişdir.[11]
Vinça mədəniyyəti haqqında məlumatlar əsasən arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilmişdir. Miloe Vasiç tərəfindən aparılan ilk qazıntılar, mədəniyyətin zənginliyini və mürəkkəbliyini üzə çıxarmışdır.[12] Bu qazıntılar Vinça mədəniyyətini Avropanın ən qədim və ən inkişaf etmiş mədəniyyətlərindən biri kimi tanıtmışdır.[13]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|