 |
 |
Love.az |  |
 |
Yunanıstanda insan hüquqları — Yunanıstan Respublikasında əsas insan haqları və azadlıqları. Yunanıstanda insan hüquqları müxtəlif təşkilatlar tərəfindən müşahidə edilir. Ölkə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınların Statusu ilə bağlı Cenevrə Konvensiyasını və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan davranış və cəza növlərinə qarşı Konvensiyasını imzalayıb. Yunanıstan konstitusiyası həmçinin bütün Yunanıstan vətəndaşlarının əsas insan hüquqlarına zəmanət verir.
Yunanıstanda polis əməkdaşları və digər hüquq-mühafizə orqanları əməkdaşları tərəfindən həddindən artıq güc, işgəncə və digər pis rəftara məruz qalma halları qeydə alınıb.[1][2]
Rəsmi adı Yunanıstan Polisi kimi tanınan Yunan Polisi, 1984-cü ildə Jandarma (Chorofylaki) və Şəhər Polis Qüvvələrinin (Astynomia Poleon) birləşməsi nəticəsində indiki strukturu təşkil edilib. Mərkəzi və regional departamentlərdən ibarət olan Yunanıstan Polisində polis zorakılığı nisbətən uzun tarixə malikdir. Polis zorakılığını əks etdirən ilk sənədləşdirilmiş hadisələrdən biri 1976-cı ilə təsadüf edir. Belə ki, 16 yaşlı fəal Sideris İsidoropoulos 1976-cı ildə ictimai binaya təşviqat posterləri asarkən polis tərəfindən öldürülüb. 1980-ci ildə Afina Politexnik üsyanının xatirəsi üçün keçirilən nümayiş[3] zamanı 20 yaşlı etirazçı Stamatina Kanelopoulou və 24 yaşlı Yakovos Koumis Yunan polisi tərəfindən döyülərək öldürülüb. Etirazçılar 1973-cü il qiyamı xatirəsini yaşatmaq üçün hər il bu günü etirazlar təşkil edirdi.[4] Etirazçılar hələ də hadisə gününü qeyd edərkən polis zorakılığı ilə qarşılaşır. 17 noyabr 1985-ci ildə başqa bir etirazçı, 15 yaşlı Mixalis Kaltezas Politexnik Universiteti üsyanını anmaq üçün keçirilən nümayiş zamanı polis tərəfindən öldürülüb.[5]
Yunanıstanda son bir neçə ildə polis zorakılığının səviyyəsi və şiddətinin dərəcəsi yüksək olub. Son maliyyə böhranı səbəbindən bir çox qənaət tədbirləri tətbiq olundu və nəticədə bir çox şəxslər və ailələr sağ qalmaq üçün mübarizə aparmağa başladılar. Yunanıstan vətəndaşları əvvəldən bu qənaət tədbirlərinə qarşı çıxırdılar və etirazlarını tətillər və nümayişlərlə bildirirdilər. Bu etirazları yatırarkən gözyaşardıcı qazın istifadəsi, polis qüvvələrinin ağır xəsarət alması və etirazçıların əsassız həbsi barədə ardıcıl hesabatlarla polis zorakılığının əhəmiyyətli dərəcədə artdığı qeyd edilib.[5]
2013-cü ildə Yunan polisi bank soyğununda şübhəli bilinən dörd gəncə həbs edildikdən sonra işgəncə verib. İddia olunurdu ki, həmin şəxslər həbsdə şiddətə məruz qalıb və ağır şəkildə döyülüblər. Polisin press-relizində dörd nəfərin xəsarət almadan rəqəmsal manipulyasiya edilmiş fotoşəkilləri göstərilsə də, media, hamısının şiddətli göyərmələri olan şübhəlilərin fotoşəkillərini dərc etdi. Yunanıstanın vətəndaşların müdafiəsi naziri Nikos Dendias polisi dəstəklədi və şübhəlilərin tanınmasını təmin etmək üçün Photoshop proqramından istifadə etmək məcburiyyətində qaldıqlarını bildirdi.[5]
2012-ci ilin oktyabrında Afinada faşist partiyasının (daha sonra cinayət təşkilatı hesab edilən) "Qızıl Şəfəq" tərəfdarları ilə toqquşma zamanı 15 antifaşist etirazçı həbs olundu. Zərərçəkənlər Attika Baş Polis İdarəsində saxlanılarkən işgəncələrə məruz qaldıqlarını iddia edərək polis məmurlarının onlara şillə vurduqlarını, üzərlərinə tüpürdüklərini, siqaret alışqanları ilə qollarını yandırdıqlarını, fənər və lazerlərlə oyaq saxladıqlarını bildiriblər. Nazir Nikos Dendias bu cinayətlərin təfərrüatlarını dərc edən Britaniya qəzetini böhtan atmaqda ittiham edərək onlara qarşı çıxdı. İşgəncənin baş verməsi məhkəmə-tibbi ekspertiza ilə sübuta yetirilib. Ertəsi gün "The Guardian" qəzetinin xəbərini şərh edən iki yunan jurnalist işdən qovulub.[5]
Bu gün Yunanıstanda polis zorakılığı özünü əsasən etirazçılara və jurnalistlərə qarşı əsassız və həddindən artıq fiziki zorakılıq şəklində göstərir. "Amnesty International" vurğulayır ki, jurnalistlərin davamlı olaraq hədəfə alınması narahatlıq doğurur, çünki bu, ifadə azadlığı hüququnu pozur. "Amnesty International"ın son hesabatına görə, polisin etirazçılara qarşı həddindən artıq güc tətbiq etməsi, daha az öldürücü silahlardan sui-istifadə etməsi, jurnalistlərə hücum etməsi və ətrafdakılarla pis rəftar etməsi, xüsusən də 17 noyabr 2014-cü il tarixində Afina Politexnik üsyanının ildönümü zamanı çoxlu hallar olub.[6] Polisə qarşı iddialar xüsusilə nümayişi sənədləşdirən jurnalistlərə və dinc etiraz aksiyasında iştirak edən çoxlu tələbəyə qarşı əsassız vəhşicəsinə güc tətbiqi ilə bağlı ortaya çıxıb. Polisin nümayişçilərə yaxın məsafədən kimyəvi qıcıqlandırıcı maddələr səpdiyi iddia edilir – bir halda, bu hücumdan sonra astma xəstəsi olan 17 yaşlı qız xəstəxanada müalicə olunurdu və o, vəziyyətini polisə bildirdikdə ona gülüblər.[6]
Video görüntülər təsdiq edir ki, 2014-cü il noyabrın 13-də çevik qüvvələr polisi Afina Politexnik binasından qaçmağa çalışan tələbələrə hücum etməyə başlayıb. Medianın məlumatına görə, təxminən 40 etirazçı daha sonra polisin vəhşicəsinə döyməsi nəticəsində aldığı xəsarətlərə görə tibbi yardıma müraciət etməli olub.[6] "Amnesty İnternational" Yunanıstan polisində "sui-istifadə və cəzasızlıq mədəniyyətinin" olduğunu və səlahiyyətlilərin problemin kökünə varmaq üçün çox az iş gördüyünü, hücumların arxasında duranları təqib etmək üçün hərəkətə keçməyə çağırdığını bildirib.[6]
Almaniyadan mübadilə ilə gələn tələbə Ekserheia rayonunda çevik qüvvət polisi tərəfindən təsadüfi döyüldüyünü və orada olmasının yeganə səbəbinin digər tələbələrlə nahar etmək olduğunu söyləyib. Tələbə məruz qaldığı zorakılığı dəhşətli ifadələrlə təsvir edib. O, polisi görəndə bir küncə sıxılıb, çünki polisin bir neçə həftə əvvəl həbs etdikləri bir adamı döydüyünün şahidi olmuşdu. Tələbə təxminən altı polis əməkdaşının onu görərək dəyənəkləri ilə ona hücum etməyə başladığını və polis getdikdən sonra onların yerinə başqa bir qrup polisin gəldiyini iddia edib.[6] Tələbə silahsız idi və heç bir təhlükə yaratmasa da, polis vəhşicəsinə hərəkət edib. Bildirilib ki, çevik polislər döyülən və ağır yaralanan şəxsləri heç bir tibbi yardım olmadan buraxıb gediblər. "Amnesty International" Yunanıstanı mülki şəxslərə qarşı bu cinayətləri və insan hüquqlarının pozulmasını effektiv və operativ şəkildə araşdırmağa və günahkarları məsuliyyətə cəlb etməyə çağırıb.[6]
Etirazçıların canlı qalxan kimi istifadə edilməsi halları da olub – bir qadın etirazçının polisin qarşısında onlara daş atarkən əlləri qandallanmış fotoşəkili medianın böyük diqqətini çəkib.[5]
Yuxarıda göstərilən polis zorakılığı hallarının heç biri polis qüvvələri əməkdaşlarının cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi ilə nəticələnməyib. Ümummilli üsyanlara səbəb olan hadisələrdən biri 2008-ci ilin dekabrında Afinada nümayişlər zamanı polis zabiti tərəfindən güllələnərək polis zorakılığına qarşı kütləvi üsyanlara səbəb olan 15 yaşlı Aleksis Qriqoropulosun ölümü idi. Digər hallardan fərqli olaraq, məsul polis məmuru qətlə görə məhkum edilib.[5]
2019-cu ilin sonunda polis zorakılığına dair hesabatlar, o cümlədən məmurların universitet şəhərciyinə girişini məhdudlaşdıran qanunun ləğvinə qarşı nümayiş keçirən jurnalistlərə və tələbələrə qarşı yenidən artıb. Pis rəftarın bir hissəsi kimi müxtəlif hallarda özbaşına axtarışlar sənədləşdirilib. Beynəlxalq hüquq təşkilatlarında tez-tez baş verən belə hadisələrin təsadüf olmadığına və polis qüvvələrinin bu cür davranışa görə hər yerdə mövcud olan cəzasızlıq mühitindən istifadə etdiyinə dair əhəmiyyətli şübhələr mövcuddur.[7][1]
2020-ci ildə "Amnesty International" hesabatında qeyd edirdi ki, əqidəsinə görə hərbi xidmətdən boyun qaçıranların hüquqlarının “ciddi pozuntuları” davam edib. Bu təqiblər həbslərə, təqiblərə, cərimələrə, hərbi məhkəmələrdə mühakimələrə, təkrar cəzalara və şərti həbs cəzalarına səbəb olub. Vicdanlı etirazçılar ümumən ciddi hüquq pozuntularına məruz qalıblar. Yunanıstanda alternativ hərbi xidmətin müddəti, hərbi xidmətdən xeyli uzundur və buna görə də bu halın özü vicdan məhbusları üçün cəza kimi qiymətləndirilir.[8]
"Amnesty International"ın Yunanıstanla bağlı 2007-ci il hesabatına görə, aşağıdakı sahələrdə problemlər hələ də qalmaqdadır:[9]
ABŞ Dövlət Departamentinin 2007-ci il 16 iyunda yaydığı Yunanıstanda insan hüquqlarına dair hesabatında aşağıdakı problemlər əksini tapıb:[11]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|