Qaspar de Portola (isp. Gaspar de Portolá; 1716 – 10 oktyabr 1786[1], Lleida) — ispan hərbi zabiti, kəşfiyyatçı və Yeni İspaniyanın (müasir Meksika və Kaliforniya) kolonial administrasiyasının yüksək vəzifəli nümayəndəsi.[2] O, XVIII əsrin ikinci yarısında Kaliforniyanın Avropa tərəfindən kəşf olunmasında və ispan koloniyasının əsaslarının qoyulmasında mühüm rol oynamışdır. Qaspar de Portola, Alta Kaliforniyanın ilk qubernatoru olmuş və San-Fransisko körfəzini sənədləşdirən ilk Avropa kəşfiyyatçılarından biri hesab olunur.[3]
Qaspar de Portola | |
---|---|
![]() | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1716 |
Vəfat tarixi | 10 oktyabr 1786(1786-10-10)[1] |
Vəfat yeri | |
Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], hərbi qulluqçu |
![]() |
Portola təxminən 1716-cı ildə Kataloniyada (İspaniya) anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından İspaniya ordusunda xidmət etmiş, müxtəlif müstəmləkə ərazilərində hərbi və inzibati vəzifələrdə çalışmışdır. Onun müstəmləkə idarəçiliyindəki bacarığı nəticəsində 1760-cı illərdə Yeni İspaniyaya göndərilmişdir.[4][5] 1767-ci ildə Yezuitlərin Yeni Dünyadan qovulmasından sonra, kral III Karl (Carlos III) Fransiskenləri Alta Kaliforniyada yeni missionerlər kimi təyin etdi və Qaspar de Portola bu missiyanın hərbi rəhbəri olaraq seçildi. 1769-cu ildə o, Don Kuni de Rivera və Fray Xunipero Serra ilə birlikdə Alta Kaliforniyanın şimal hissələrinə doğru hərbi-ekspedisiyaya rəhbərlik etdi.[6] Ekspedisiyanın ilk mərhələsində San-Dieqo körfəzinə çatdılar və burada San-Dieqo Presidiosu missiyası təsis olundu. Daha sonra Portola, Monterey körfəzini tapmaq məqsədilə şimala doğru yola çıxdı. Onlar səhvən San-Fransisko körfəzinə çatdılar, burada ərazini sənədləşdirdilər və bu körfəz sonralar ispan xəritələrinə daxil edildi.
Qaspar de Portola və onun ekspedisiyası 1769-cu ilin noyabrında San-Fransisko yarımadasına çatdı və bu ərazini ilk Avropa kəşfiyyatçısı olaraq xəritəyə saldı. Hərçənd ki, şəhər daha sonra — 1776-cı ildə — Fransiskenlər tərəfindən rəsmi olaraq qurulmuşdur, Portolanın ekspedisiyası bu prosesin başlanğıcı hesab olunur.[7]
Qaspar de Portola 1770-ci illərdə Alta Kaliforniyanın ilk hərbi və inzibati qubernatoru olmuşdur. O, yeni ispan missiyalarının və presidio (hərbi qala) sisteminin qurulmasında əsas fiqurlardan biri olmuşdur. Portola, ispan müstəmləkə siyasətinin yerli xalqlara qarşı icrası ilə bağlı tənqidlərə baxmayaraq, öz dövründə krallığın sadiq xidmətçilərindən biri kimi tanınmışdır.[8]
1776-cı ildən sonra Portola İspaniyaya geri dönmüş və burada yüksək hərbi rütbə almışdır. Onun ölüm tarixi dəqiq məlum olmasa da, təxminən 1786-cı ildə vəfat etdiyi güman olunur.[9]
Vikianbarda Qaspar de Portola ilə əlaqəli mediafayllar var. |