 |
 |
Love.az |  |
 |
İncəsənətə əsaslanan tədqiqat (ing. Art-based research) — bədii yaradıcılıq formalarından (məsələn, rəsm, musiqi, teatr, poeziya, fotoqrafiya, rəqəmsal media və s.) istifadə edərək bilik əldə etmə və onu ifadə etmə metodu.[1][2] Bu tədqiqat növü əsasən sosial və humanitar elmlər sahəsində tətbiq olunur və həm elmi, həm də estetik məqsədlər daşıyır. İncəsənətə əsaslanan tədqiqat aşağıdakı xüsusiyyətlərlə seçilir:[3]
İncəsənətə əsaslanan tədqiqat ənənəvi elmi metodları tamamlayan alternativ yanaşmadır. Bu metodun əsas gücü emosional, estetik və subyektiv təcrübələri ifadə etmək və paylaşmaq imkanındadır. Həmçinin akademik bilik istehsalını daha geniş auditoriyalar üçün əlçatan edir və sosial dəyişiklik üçün vasitəyə çevrilə bilir.[4]
İncəsənətə əsaslanan tədqiqat XX əsrin sonlarında tədqiqat metodologiyalarında pluralizmin artması ilə paralel inkişaf etməyə başlamışdır. Əvvəlcə təhsil və sosial iş sahələrində tətbiq edilmişdir.[5][6]Elliot Eysner bu sahənin ilk nəzəriyyəçilərindən biri hesab olunur və onun "təhsil sənəti" (ing. art of education) yanaşması bu sahənin əsaslarını qoymuşdur.[7] Daha sonra bu metod performans tədqiqatı, vizual etnoqrafiya, narrativ tədqiqat və kritik pedaqogika ilə əlaqələndirilmişdir.[8] XXI əsrdə bu yanaşma feministik, postkolonial və inklüziv tədqiqat metodologiyalarına inteqrasiya olunmuşdur. Bir çox akademik jurnallar və konfranslar bu metodun inkişafını dəstəkləyir.[9] Hal-hazırda ABR (ing. art-based research) termini altında müxtəlif incəsənət formalarına əsaslanan çoxsaylı metodlar birləşdirilir.[10]
İncəsənətə əsaslanan tədqiqatda istifadə olunan metodlara aşağıdakılar daxildir:[11][12]
İncəsənətə əsaslanan tədqiqatda etik məsələlər xüsusi əhəmiyyət daşıyır.[13][14] İştirakçıların yaratdıqları sənət məhsulları müəllif hüquqları ilə qorunmalı,[15] onların icazəsi olmadan təqdim edilməməlidir.[16] Bu tədqiqatlarda subyektivlik yüksək olduğundan,[17] interpretasiya və nəticələrin qəbulu çox zaman müzakirəlidir.[18][19] Bəzən akademik cəmiyyət bu metodlara skeptik yanaşır və onların elmi ciddiliyini sual altına alır.[20] Lakin son illər bu metodlar elmi plüralizm və sosial ədalət yanaşmaları çərçivəsində legitimləşməkdədir.[21]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|