 |
 |
Love.az |  |
 |
Madonna pirsinqi (solda) və Burun pirsinqləri (sağda)
Qulaq pirsinqi (sırğa) (solda) və Qaş pirsinqi (sağda)
.jpg)
Döş giləsi pirsinqi (solda) və Göbək pirsinqi (sağda)
Pirsinq (ing. to pierce [pɪəs] — "deşmək, dəlik açmaq", bu söz daha erkən dövrlərdə köhnə fransız dilində bir zamanlar işlədilmiş percier, həmçinin loru latın dilindəki *pertusiare və klassik latın dilindəki pertundere, pertusus sözlərinin köməyi ilə yaranmışdır) – bədən modifikasiyasının bir forması, bədənin bir sıra yerlərində deşiyin yaradılması və oraya bəzək və ya zinət əşyalarının taxılması. Pirsinqin edilməsi və ya edilməməsinin bir çox səbəbi ola bilər. Bir sıra insanlar pirsinqi dini və ya mənəvi səbəblərdən, digərləri isə özünüifadə ehtiyacı ilə, estetik dəyərlərlə, öz seksual həyəcanlarını yaxşılaşdırmaqla, özünü hərhansısa bir submədəniyyətə aid etməsi və ya ona etirazı ilə tənzimlənir. Təhsil müəssisələri, işəgötürənlər və dini icmalar adətən pirsinqdən istifadəni məhdudlaşdırırlar. Bir sıra insanlar isə pirsinqin ekstremal növlərini praktikada işlədirlər. Ginnesin Rekordlar Kitabında, bədənində yüzlərlə və hətta minlərlə pirsinq deşiklərinə sahib olan insanların adları qeyd edilib.
Əslində pirsinq – invaziv prosedurdur və pirsinq zamanı bədəndə allerqik reaksiya, kəsik və ya çapıq izlərinin yaranması və ümumilikdə orqanizmin görünmədən reaksiya ehtimalı böyükdür. Ancaq müasir qaydalar və ehtiyat kimi tibbi tədbirlər yuxarıda adı çəkilən risklərin yaranmasını minimuma salır. Pirsinq olunan yerin sağalması deşiyin harada olmasından asılıdır: belə ki, genital pirsinqin sağalması 1 aydan az çəkərkən, göbək pirsinqi 2 ilə tam sağalır.
Dəriyə, qulaqlara, dodağa və bədənin müxtəlif yerlərinə məqsədli şəkildə edilən pirsinq minilliklər boyunca bir çox xalq və mədəniyyətlər tərəfindən tətbiq olunmuşdur. Zinət əşyaları və təsvirlərin ən erkən nümunələrinin 7000 ilə qədər yaşı var. Bu dekorativ xüsusiyyətli əlavələr etnik qrup və tayfaların dini ritualları zamanı və ya sosial statusun dəyişməsini qeyd edən mərasimlər zamanı istifadə olunurdu. Digər tərəfdən isə, "Korset" və ya "Medison" kimi səthi pirsinqlərin əksəriyyəti, 1990-cı illərin sonunun yeni versiyasını təşkil edirlər.
Qazıntılar zamanı adətən pirsinq nümunələri və bəzək əşyaları aşkar edilir və bu əşyalar arxeoloqlar tərəfindən daim ciddi tədqiq olunur.[1] Buna baxmayaraq, pirsinq haqqında müasir məlumatlar entuziast Duq Malloy tərəfindən yaradılan mif və ixtiralar ilə hopmuşdur.[1] 1960–1970-ci illərdə Malloy pirsinqi "tarixi ənənələrin tərkib hissəsi" kimi reklam edirdi. 1960–1970-ci illərdə Duq Malloy müasir bədən pirsinqinə yeni təkan vermişdir. Onun "Müxtəsər bədən və cinsi orqan pirsinqi haqqında" adlı broşüründə pirsinqlə bağlı müasir şəhər əfsanələri – məsələn, Şahzadə Albert pirsinqinin böyük penisinin dar şalvarda görünməsindən utanan şahzadə tərəfindən kəşf olunması və ya Roma senturionlarının döş pirsinqini kəşf etməsi yer almışdı.[2][3] Malloyun broşüründə yer almış bəzi faktlar sonradan pirsinqin tarixi ilə bağlı nəşrlərdə yer almışdır.[1]
Amerikanın, Afrikanın və Asiyanın yerli sakinlərində pirsinq qulağın sırğalığında, burun deşiklərində və burun arakəsməsində, eləcə də dodaqlarda və cinsiyyət orqanlarında edilir. Bu qədim mədəniyyətlərin nümayəndələri pirsinq məmulatlarını ağacdan, kvarsdan, sədəfdən, buynuzdan, balıq və heyvan sümüklərindən və sadə metallardan hazırlayırdılar. Artıq sübut edilmişdir ki, qulağın modifikasiyası (yəni deşilərək zinət əşyasının taxılması) E.ə təxminən 1550-ci ildə Qədim Misirdə tətbiq olunmuşdur. Qədim Misir fironu Tutanxamonun ölümündən sonra hazırlanmış maskasında qulaq pirsinqinin genişləndirilmiş deşiklərini aydın şəkildə görmək olar. Həmçinin buddizm dininə aid edilən erkən freskalarda və Mərkəzi Amerikada böyük imperiya və sivilizasiya yaradan qədim astek xalqının heykəltaraşlıq nümunələrində qulağın genişləndirilmiş deşikləri daim təsvir olunurdu.
Olmek mədəniyyətinə aid edilən daşdan yonulmuş insan başlarında qulağın uzadılmış deşiklərini görmək olar. Bundan başqa, Mezoamerika bölgəsində məskunlaşmış purepeça, sapotek və astek xalqları qulağın və dodaq payalarının deşilməsi, buruna Septum pirsinqinin yerləşdirilməsini də çox tez-tez təcrübədən keçirirdilər.[4]
Efiopiyanın cənubunda kompakt yaşayan Mursi xalqında qulaq sırğalığının deşilməsi, kəsilməsi və genişləndirilməsi, eləcə də alt dodağın səthinə yerləşdirilən böyük lövhələr mükəmməl gözəllik vasitəsi hesab edilirlər. Lövhənin həcmi nə qədər böyük olsa, qadının yaşadığı cəmiyyətdə hörməti bir o qədər də böyük olar. Dodağa yerləşdirilən bu qeyri-adi bəzək əşyası günümüzdə tursitləri cəlb edir və bu bölgənin qeyri-rəsmi görməli yeri hesab edilir.[5] Hindistanda bəzi qadınlar və kişilər ənənəvi olaraq qulağın müxtəlif hissələrinə və burun deşiklərinə ştekerləri (yəni probkaları) və müxtəlif ölçülü bəzəkləri taxırlar. Hinduizm dininə əsasən, xəstəliklərdən müdafiə etmək üçün Karnavedha mərasimi çərçivəsində kiçik uşaqların qulaqları modifikasiya edilir.
Avropada Orta əsr pirsinq ənənələrinə aid çox az sayda istinad məlumdur. Məsələn kelt xalqları tərəfindən hazırlanmış 2600 yaşlı tunc maskada naməlum şəxsin hər iki qulağında geniş deşikləri görmək olar. Halştat mədəniyyəti dövründə (Halştat – erkən dəmir dövründə Orta Avropanın cənub hissəsinin tayfalarının arxeoloji mədəniyyəti hesab olunur) yaradılmış bu maska, pirsinq ənənələrinin Avropa xalqları tərəfindən də təcrübədən keçirildiyini tədiqləyən çox nadir eksponat sayılır.
_(3263421916).jpg)
_(3263419076).jpg)
Bədəndən axan qana mistik məna verilirdi.[4] Qanla bağlı təsəvvürlər insan şüurunda çox dərin iz qoymuşdur. İnsan bədəninin qanla və ya onun surroqatıyla sürtülməsi, həyat gücünü möhkəmləndirirdi. Mayalılar, ancaq, "öz qanını qurban verirdilər". Onlar yanaqları, alt dodaqları "və mail istiqamətdə öz dillərini" deşirdilər. Yaşçilan, Çiapasda 750-ci ilə aid edilən relyefdə təsvir edilmiş diz çökmüş mayalı dilindən saplı iynə keçirir, onun yanında dayanmış başqa bir fiqur isə lələkli yelpiklə onun ağrılarını uzaqlaşdırmağa çalışır. Bu yolla əldə olunan qan, və ya saç və bədən onların inandıqları tanrıya təhvil verilirdi. Mayalılar üçün qan hətta bədəndən kənarda da diri hesab edilirdi. Onun magiyası cadugərliyin qarşısını alırdı; həmçinin o, Tanrıları minnətdar olmağa oyadırdı. Ümumiyyətlə maya xalqı qan mövzusuna və onun keyfiyyətlərinə çox mübtəla idilər. Hələ həmin dövrdə yaşamış və Yukatan bölgəsinin baş yepiskopu seçilmiş Diyeqo de Landa bunları yazırdı: "…Onlar bədənlərinin ən mühüm orqanı sayılan penislərindən qanı çıxartmaq üçün adətən qulaqlarına edilən çapma və ya dərindən kəsmə əməliyyatını həyata keçirir və hətta kişi cinsiyyət orqanının əhəmiyyətli hissəsini parçalayırdılar.[6] Buna baxan bəzi ispan konkistadorları isə, mayalıların sünnəti təcrübədən keçirdikləri barədə yanlış fikrə dalırdılar". Penisdən axan qan xüsusilə təsirli hesab edilirdi. Başqa bir ispan keşişi bu cür dini mərasimə dəvət olunmuşdur və o, sonralar bunları yazmışdı: "Mən qurbankəsmə mərasimini gördüm. Onlar əvvəlcə iskənəni və taxta çəkici götürür və özünü qurbana gətirmək istəyən məzlumu hamar daş lövhənin üzərinə otuzdururdular. Daha sonra məzlum penisinin orta hissəsinə düym uzunluğunda üç zərbə edirdi, onun ətrafında duran kahinlər isə ovsun oxuyurdular".[7]
Tailandın Pxuket şəhərində 1825-ci ildən başlayaraq hər il məşhur "Doqquz İmperator Tanrılarının Festivalı" keçirilir. Çin təqviminin doqquzuncu ayının birinci 9 günü ərzində çoxsaylı iştirakçılar "tanrıların ovsunlanması" çərçivəsində trans vəziyyətlərinə keçirlər və nümayiş zamanı öz yanaqlarını, dil və bədənnin başqa hissələrini böyük qılınclarla, çox iti budaqlarla, dəmir millərlə və ya başqa gündəlik predmetlərlə deşirlər. Trans vəziyyətində onlar 9 qoruyucu ruh kimi hərəkət edir və mərasim zamanı divanə insanlar kimi baxılırlar. Hər il oxşar ənənə yanvar-fevral aylarında Malayziyada, Taypusam festivalı zamanı keçirilir.
İştirakçılar artıq qabaqcadan, aylar ərzində, bayrama müəllimin köməyi ilə hazırlaşmağa başlayırlar; onlar özünü trans vəziyyətinə daxil edir, bədənin müxtəlif hissələrini qarmaqlarla və qılınclarla deşir və bununla andı yerinə yetirmək üçün, eləcə də özünü günahlardan təmizləmək, sağlam və xoşbəxt qalmaq məqsədilə Subramaniam tanrısının məbədinə rəngli bəzənmiş qurbanların müşayiəti ilə təntənəli şəkildə daxil olurlar. Qan bu zaman nisbətən nadir halda yaradan axır, əminlik üçün isə deşilmiş hissə küllə qismən dezinfeksiya edilir.
Şimali Amerika və Böyük düzənliklərdə yaşayan hinduların ən əhəmiyyətli dini mərasimi Günəş rəqsidir. Lakota hindularının Günəş mərasimi aşağıdakı qaydada keçirilirdi. Hindular qalın meşədə "həyatın ağacını" axtarırdılar; bu ağac nəticədə mərasimin mərkəzi sütunu kimi istifadə olunurdu.[8][9] Daha sonra həmin ağacı kəsmək üçün cəsarətli və ya layiq görülmüş döyüşçü seçilirdi. Ağacın torpağa toxunmasına icazə verilmirdi, onun aşağı budaqları kəsilir və mərasimin keçirildiyi səhnənin ortasında quraşdırılırdı. Günəş rəqsi növbəti günün sabahısı başlayırdı və iştirakçılar yeni doğan günəşə baxırdılar. Mərasimin bu hissəsi dörd gün davam edirdi və bu müddət ərzində özünü qurbana gətirənlər ciddi hazırlıq keçirdilər. Bu insanlar (adətən kişilər, çox nadir hallarda qadınlar) yalnız bir şeyi xüsusilə arzulayırdılar — döyüş və ya ov bacarıqlarını əldə etmək və ya xəstə qohumunun tezliklə sağalması. Səhnənin ətrafında bizonların kəllələri yerləşdirirdi, mərkəzi şüvülə isə xam dəri materialından hazırlanmış lentlər bağlanılırdı.[10] Rəqqaslara sinənin hər iki tərəfində dərin kəsiklər edilirdi. Bu kəsiklərin daxilinə qarmaqvari heyvan sümükləri keçirilir və qayışların köməyi ilə sütuna bərkidilirdi. Həmin an rəqsə start verilir. Rəqsin əsas məqsədi bədəndən həmin heyvan sümüklərini qopartmaq idi. Rəqqaslar sıçrayışlarla geri çəkilərək, öz bədənlərindən dəri və ya ət parçalarını qoparmağa çalışırdılar.[11]
XX əsri başlanğıcında pirsinq Qərbdə öz məşhurluğunu itirir.[12] Pirsinq ənənələri İkinci dünya müharibəsindən sonra ilk növbədə gey-submədəniyyətin nümayəndələrinin arasında öz populyarlığını yenidən qazanmağa başladı.[12] Bu dövrdə hətta qulaqların deşilməsi qadınlar üçün ictimai cəhətdən qəbuledilməz hesab edilirdi, ancaq, pirsinqin bu nisbətən münasib növü 1960-cı illərdən başlayaraq populyarlığı yenidən yığmağa başladı.[12] 1970-ci illərdə tərəfdarları sancaq kimi qeyri-ənənəvi bəzəklərdən istifadə edən pank-hərəkatın vüsət alması ilə pirsinqlərin yayılması da sürətləndi, Fakir Musafir isə prisinqi müasir primitivizmin bir növü kimi məşhurlaşdırmağa başladı. Müasir primitivizm tunel açılması praktikası kimi digər mədəniyyətlərə xas elementlərin mənimsənilməsinə əsaslanırdı.[12]
Birləşmiş Ştatlarda pirsinq bir qrup kaliforniyalı fəal üzv tərəfindən (Malloy və müasir pirsinqin banisi sayılan Cim Vard) çox qısa bir müddət ərzində məşhurlaşdırılmışdı.[13] Vard 1975-ci ildə Vest-Hollivudda pirsinq ev salonunu açır, bu isə Outlet İnterprays şirkəti tərəfindən 1978-ci ildə "pirsinq və döymə üzrə ixtisaslaşdırılan" birinci peşəkar studiyanın açılışa gətirib çıxarır. Bundan sonra Vard, tərəftaşı sayılan Malloy tərəfindən yazılmış broşürü rəsmiləşdirir və satışa çıxarır. Broşür böyük miqdarda yalan məlumatı özündə cəmləşdirməsinə baxmayaraq, o, pirsinqin ekzotik növlərinə olan əlavə marağı daha da stimullaşdırırdı.[14] ABŞ-da çox qısa bir müddət ərzində pirsinqə kütləvi maraq yaranır və bunu görən Vard, Malloy və Musafir birlikdə mövzuya həsr edilmiş ilk çap nəşrin yaradılmasına başlayırlar ("PFIQ" pirsinq azarkeşləri üçün buraxılan rüblük jurnal idi).[13] Hazırda tanıdığımız əsl müasir pirsinqin tarixi 1980-ci illərdə Kaliforniyada, "müasir ibtidailər" (müasir primitives) hərəkatı ilə başlamışdı. Bu hərəkatda iştirak edən şəxslər şüurlu olaraq ibtidai mədəniyyətlərdən olan ənənələri mənimsəyirdilər. Bu adətlərin bəziləri özündə bədənin modifikasiyasını (ing. Body modification) nəzərdə tuturdu. O dövrdə modifikasiyaya daha çox bədənə tatuirovka vurmaq, pirsinq, çapıq-yara izləri buraxmaq və hətta bərk qızdırılmış dəmirlərlə dağlamaq aid edilirdi. 1990-cı illərin əvvəllərində bu hərəkatın izləri demək olar ki, yalnız sadomazo mədəniyyətində qalmışdır. Homoseksual gənclər də artıq 70-ci illərdə pirsinqlə müxtəlif eksperimentlər aparırdılar; belə ki, sağ qulağa taxılmış pirsinq LGBT cəmiyyətində uzun müddət fərqləndirici nişan kimi istifadə olunurdu.[15]
1987-ci ildə həyata keçirilmiş genişmiqyaslı əməliyyat nəticəsində aralarında məşhur pirsinq ustası Alan Oversbinin də olduğu homoseksuallar qrupunun həbs olunmasından sonra İngiltərədə bədən pirsinqi sahəsində irəliləyiş baş vermişdi. Onlar on ildən çox davam edən və bədənin deşilməsini də ehtiva edən könüllü sadomazoxist fəaliyyətdə günahlandırılırdılar. Məhkəmə qərara aldı ki, dekorativ pirsinq qeyri-leqal hesab etmək olmaz, ancaq cinsi deşmələr qanundan kənar qoyulmuşdu. Məhkəmə dekorativ pirsinqin qeyri-leqal hesab edilməsinin yolverilməzliyinə dair qərar qəbul etsə də, cinsi orqanlarının deşilməsi qanundan kənar olduğunu bildirmişdi.[16] Ancaq bir müddət sonra 1992-ci ildə çıxardılmış həmin bu qərara qarşı etiraz qrupu formalaşdırılmışdı. İttihamların əsassız olduğunu bildirən bir qrup şəxs əvvəlcə Kral məhkəmə həyətinə, daha sonra Lordlar palatasına və nəhayət sonda İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinə apelyasiya şikayəti edirlər. Ancaq onların bütün cəhdləri müvəffəqiyyətsizliklə nəticələnmişdir.[17] Həmin qrup üzvlərinin sonrakı ittihamı etiraz etmək cəhdləri də müvəffəqiyyətsizliklə qurtarmasına baxmayaraq, ancaq The Times qəzeti 1993-cü ildə məhkəmənin qərarını "dözülməzliyin cəfəngiyatı" kimi interpretasiya etmişdi.[17]
1993-cü ildə keçirilən MTV Video Music Awards mərasimində "ilin videosu" kateqoriyası üzrə Aerosmith qrupunun "Cryin'" mahnısına çəkilmiş klipə mükafat verilən zaman, böyük ekranda seyircilərə göbəyin deşilmə prosesi nümayiş edilmişdir. Bu öz növbəsində göstərilmiş obrazı yamsılamağı arzu edən yeniyetmə və gənc fanat-qızların yüksək fəallığına səbəb olmuşdur. 2009-cu ildə nəşr olunmuş "Pirsinq Bibliyası" kitabına əsasən, bu video "pirsinq xidmətlərinin və onunla yanaşı gedən sənayenin inkişafına təkan verən bir qütb ulduzu idi".[18] Bədəni modifikasiyaetmə mədəniyyəti müxtəlif KİV-lərin köməyi ilə daha da populyarlaşmışdı; belə ki, 2004-cü ildə keçirilən Super Bowl XXXVIII futbol çempionatının keçirilməsi zamanı səhnəyə çıxan Canet Cekson qəflətən çılpaq soyunaraq, sol döşündəki pirsinqi nümayiş etmişdir.[19] Bu hadisənin mətbuatda geniş işıqlandırması ilə əlaqədar bir çox pirsinq mərkəzlərinin sahibləri pirsinqə sadə vətəndaşlar tərəfindən marağın kəskin artması haqqında məlumat verirdilər.[19]
Müasir pirsinq çeşidləri daha çox cavan nəsil tərəfindən aktiv istifadə olunur.[20] Almaniyanın Leypsiq Universiteti tərəfindən 2009-cu ildə əhali arasında keçirdiyi reprezentativ sorğu nəticəsində bütün qadınların 9 %-i və bütün kişilərin 3 %-i bədənlərin müxtəlif yerlərində pirsinq taxdıqları məlum olmuşdur.[21] 14–24 yaşlı qadınlar arasında pirsinq modifikasiyası 35%, 25–34 yaşlı qadınlar arasında isə daha az, yəni 22,5% təşkil edir. Kişilər pirsinq əşyaları ilə bədənlərini daha çox 25–34 yaşlarında deşirlər (9,3%). 2008-ci ildə Regensburq şəhərində dərc edilmiş tədqiqat[22] (məlumatlar ehtimal ki, 2005-ci ilə aiddirlər) nəticəsində, alman gənclərinin əhəmiyyətli hissəsinin pirsinq modifikasiyasını təcrübədən keçirdikləri məlum olmuşdur (qadınların 12,0%-i və kişilərin 4,1%-i).[23] Bununla belə, rəy bildirmiş respondentlərin yarısından çoxu (daha dəqiq 52,8%) 18 yaşdan az idilər. Bu insanlar daha çox qulaq çanağını, burun deşiklərini və göbəyi deşərək, oraya fərqli pirsinq bəzəklərini yerləşdirirlər.
2005-ci ildə İngiltərənin 10 503 sakini arasında keçirilən anketləşdirmə zamanı (respondentlərin hamısı 16 yaşdan yuxarı idilər), sorğulara cavab verən gənclərin təxminən 10%-nin (yəni 1.049 nəfərin) pirsinq bəzəyini qulaq istisna olmaqla bədənlərinin müxtəlif hissələrinə taxdıqları məlum olmuşdur. Pirsinq daşıyıcılarının içərisində yaşı 16–24 arasında dəyişən qadınlar üstünlük təşkil edirdi (sorğu məlumatlarına görə, qadınlar pirsinq sahiblərinin ümumi sayından 46,2 % daha çox idilər).[24] Bədənin ən deşilən hissələri arasında birinci yeri göbək nahiyəsi tutur — bunu respondentlərin 33 %-i tətbiq edir, həmçinin burun və qulaq pirsinqinin də gənclər arasında çox populyar olduğu bildirilmişdir (bu növ pirsinqi gənclərin müvafiq olaraq 19 % və 13 %-i tətbiq edir). Dilin və döş giləsinin deşmələri respondentlərin 9 %-də qeyd edilmişdir.[25][26] Qaşın, dodağın və cinsi orqanların deşmələri respondentlərin müvafiq olaraq 8 %, 4 % və 2 %-də müşayiət olunmuşdur. Sorğuya əsasən, qadınlar arasında daha çox tələbat və maraq qaş və döş giləsi pirsinqinə idi.[24] Həmçinin burada kişi auditoriyasının daha intim və daha ekstraordinar pirsinq növlərinə meyl göstərdikləri də məlum olmuşdur – sorğuları cavablandıranların içərisində döş giləsi, qaş, qulaq, dil, burun, dodaq və cinsi orqanları deşən gənc oğlanlar da qeydə alınmışdır.[24]
Pirsinq peşəsi daimi inkişaf və təkmilləşdirmə predmeti hesab olunur. Bütün dünyada minillik ənənəsi olan pirsinq metodlarından (pirsinq Nostril, pirsinq Labret, Apadraviya və s.) istifadə olunduğu dövrdə, Qərb mədəniyyətində bu metodlar yenidən kəşf olunur, həmçinin yeni dəb tenensiyalarına uyğun olaraq çoxsaylı yeni pirsinq növləri (məsələn dodaq lenti pirsinqi, Industrial və ya Nefertiti pirsinqləri) və texnikaları (Microdermals) kəşf olunur.
Pirsinq ilk növbədə dəbə və tendensiyalara tabe edilmişdir. Qaş, dil və göbəyə edilən pirsinqin hələ 90-cı illərdə daha geniş kütlə tərəfindən özünüifadə vasitəsi kimi tətbiq etməsinə baxmayaraq, hazırda bu pirsinq növləri dəbdən düşmüş hesab olunaraq daha az tələbatla istifadə olunur. Həmçinin Stiv Hauort tərəfindən 90-cı illərdə dodaq lenti pirsinqi ixtira edilmişdir, ancaq damaq nahiyəsində edilən bu ağrılı deşmə metodu böyük populyarlıq qazana bilməmişdir. Bunun əksinə Traqus, Labret və Septum pirsinqləri, eləcə də qulaq çanağının müxtəlif yerlərinə edilən modifikasiyalar günümüzdə gənclər arasında daha çox təcrübədən keçirilir.[27] Xüsusi olaraq qadınlar üçün yaradılmış "Madonna" və "Labret" pirsinqləri və həmçinin döş gilələrinə edilən deşmələr sabit olaraq "trend modifikasiya" hesab olunur. Məhz döş nahiyəsinə vurulan pirsinq bir çox dünya ulduzları tərəfindən populyarlaşdırılmışdır və buna görə də o, hal-hazırda Amerika Birləşmiş Ştatlarında ən məşhur pirsinqlərdən birisi hesab olunur.[28][29][30] Yeniyetmələr öz seksual duyğularını daha da kəskinləşdirmək məqsədilə[31] daha çox öz intim orqanlarına pirsinq etməyi üstün tuturlar.[30][32][33] Bu yalnız pirsinqə marağın ümumi artmasıyla bağlı deyil, KİV-lərin çılpaqlığı və bədənin bu hissəsinin estetizasiyasını təbliğ etməsi nəticəsində gənclər bu cür dəyişiklikləri artıq norma kimi qəbul edir və bunun üçün də ilk növbədə öz qasıq və intim bölgələrini epilyasiya edirlər. Psixoloq Ada Borkenhagen cavan insanlar arasında öz cinsi orqanlarını taraş etmələrini "sosial və ictimai tendensiyanın tərkib hissəsi" adlandırmış və son vaxtlar yaranmış bu vəziyyətin artıq kütləvi formaya çevrildiyini bildirmişdir.[33] Leypsiqdən olan alim Aqlaya Ştirn yaranmış tendensiyanı bu cür şərh etmişdi:[34]
|
...Və bu təəccüblü deyil ki, daha çox zərif cins nümayəndələri arasında kənardan diqqəti özünə cəlb etmək üçün cərrahlıq yolu ilə cinsiyyət orqanları korreksiya etmək və pirsinq əşyaları ilə bəzəmək marağı artmışdır. Bunun başlıca səbəbi, bədənin məhz bu hissəsinin son zamanlar yad gözlər üçün daha əlçatan olmasıdır... Aqlaya Ştirn
|
|
Qadınlar arasında intim pirsinqin qasıq sahəsində tətbiq olunan pirsinqlər (məsələn Kristina və yaxud Nefertiti pirsinqləri) daha üstün tutulur,[35][36][37] kişilər də seks zamanı daha da çox şəhvət hislərini duymaq məqsədilə, cinsi orqanlara edilən pirsinqdən böyük tələbatla faydalanırlar.[35][38]
Ümumiyyətlə demək olar ki, 1990-cı ildən başlayaraq, yəni yeni minilliyin başlanması ilə pirsinq Qərb mədəniyyətinin və Avropa submədəniyyətinin özünüidentifikasiyaetmə predmetinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Keçmişdə pirsinq və digər modifikasiya formaları insanların apardıqları mübarizənin simvolu, eləcə də vizual differensiasiya, qiyam və kontrmədəniyyət ifadəsi kimi qəbul olunurdu, indiki dövrdə isə, onlar sadəcə gündəlik həyatın tərkib hissəsi və yalnız bədən üçün nəzərdə tutulmuş bəzək elementi hesab olunurlar[36].[39]
İnfeksiyadan qaçmaq üçün pirsinq vurulacaq bədən nahiyəsi əvvəlcə spirtlə dezinfeksiya edilir. Zəruri olduqda, bədəndə və yaxud üzdə olan tüklər qırxılır. İynə kanalının giriş və çıxış nöqtələri adətən xüsusi qələmlə işarələnir və sonra kəlbətin və ya pirsinq qısqaclarla ilə yerinə otuzdurulur və sıxılır. pirsinq iynəsinin dəridə qeyd edilmiş nöqtəni daha asanlıqla deşib keçməsi üçün qısqacların yuxarı hissəsində iki halqaşəkilli sıxma vardır. Avropada pirsinq çox zaman periferik venadaxili kateter vasitəsilə dərinin daxilinə yeridilir. Tam təhlükəsizlik üçün iynə plastik və ya teflon örtüyü ilə qorunmuşdur. Lazımi ölçüdə deşik yaradıldıqdan sonra, iynə bədəndən tez bir şəkildə xaric edilir. Deşmə kanalında yalnız iynənin kənarlarında olan plastik örtüklər qalır. Bu örtünün köməyi ilə zərgərlik məmulatları pirsinq deşiyinə daxil edilir və bərkidilir. Dəri örtüyündə lazımsız zədələrin qarşısının alınması, eləcə də dərinin çətinliklə gedilə bilən və dar sahələrinə deşmə zamanı əks-təzyiqin yaradılması və iynənin düzgün fiksasiya edilməsi üçün xüsusi qəbuledici borudan (ing. Receiving Tube) istifadə olunur.
ABŞ-da adətən polad materialdan istehsal olunmuş çox iti cərrahlıq materiallardan və xüsusi boşluğa malik olan pirsinq-iynələrdən istifadə edilir. Pirsinq üçün istifadə olunan zərgərlik məmulatı bilavasitə iynənin ucuna taxılır və daha sonra onun vasitəsilə birləşdirici toxumanı dəlib keçir. Günümüzdə qulaq və burun deşiklərini iynə və ya xüsusi pistoletlə deşmək üçün məhz pirsinq salonlarına üz tutmaq o qədər də önəmli deyil; bu cür prosedurlar zərgər ustalar arasında da tez-tez tətbiq edilir. Nüfuzlu pirsinq salonları bununla belə insanları zərgərlik salonlarına baş çəkməkdən imtina etmələrini məsləhət görürlər; qeyri-professional şəkildə edilmiş pirsinq, toxumalarda yarıqların əmələ gəlməsinə və ya qığırdaq nöqtələrinin parçalanmasına gətirib çıxara bilər. Bundan başqa, qulaq və burun pirsinqləri üçün istifadə olunan pistolet bəzən tam şəkildə sterilləşdirilmir. Bundan başqa bu məqsədlə istifadə olunan ştekerlər ilkin istifadə üçün yaramırlar.
Pirsinqdə son vaxtlar istifadə olunan baş bir metod "Dermal Punch" adı ilə tanınır.[40] Panç və ya dermat (Dermal Punch) dərinin bir hissəsinin biopsiyası üçün istifadə olunan tibbi alətdir. Dəridə deşik açmaq üçün istifadə olunan panç ülgün kimi iti başlıq və plastik dəstək hissədən ibarət olur. Pirsinq iynəsindən fərqli olaraq panç istifadəsi zamanı dərinin bir hissəsi kəsilərək götürülür. Pançın köməyi ilə qulaqda böyük deşiklər yaradılır, nəticə etibarilə böyük ölçülərlə daha ciddi problemlər yaranır. Əgər usta səhv edərsə və yanlış bucağın altında toxumanın böyük hissəsini kəsərsə, bu ciddi problemlərə gətirib çıxara bilər – yaranmış deşik ölçüdən asılı olaraq zamanla çəkilib üstü örtülə bilər, ancaq cərrahiyyə yolu ilə xaric edilmiş qığırdaq daha bərpa olunmur.
Yerli aborigen xalqlar pirsinq üçün istifadə olunan öz ənənəvi deşmə əşyalarını tikan və ya heyvanların iti sümükləri kimi müvafiq təbii materiallardan hazırlayırlar. Məsələn, Sakit okean adalarında yerli xalqlar pirsinq iynəsi üçün batatın iti uclarından istifadə edirlər.[41]
İnsanlar daha çox deşik açılması zamanı əmələ gələn ağrılardan çəkinirlər. Ağrıların intensivliyi və deşik açılması zamanı onun qəbul edilməsi insanlardan asılı olaraq çox müxtəlif ola bilir. Müxtəlif pirsinq deşmələri beləliklə, ağrının dərəcəsinə görə bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənirlər.
Buna bir tərəfdən pirsinq iynəsinin və kanal tikişarasının uzunluğu, digər tərəfdən isə, toxumanın ümumi ağrıya olan həssaslığı təsir göstərir. Uzun kanalı olan pirsinq əşyaları bir qayda olaraq daha ağrılı olurlar. Müvafiq olaraq məsələn, Kristina pirsinqinin tətbiqi, Nefertiti deşməsindən fərqli olaraq daha az ağrı hissi ilə müşayiət olunur, çünki pirsinq ustasının əlində olan iynə bu zaman dərialtı toxuma arasından daha uzun yolu daha yavaş keçməyə məcbur olur. Bundan başqa, burunun qanadları nahiyəsində olan qığırdaq toxumaları və üst dodaq sahəsindəki qığırdaq tərkibli qarışıq toxumalar pirsinq nöqtəeyi-nəzərindən nisbətən ağrılı hesab edilirlər. Buna görə də qulaq qığırdağının yerləşdiyi yerdən edilən pirsinq növləri (məsələn Heliks, Ruk və ya Traqus), klassik sırğalıq bölgəsinə edilən pirsinqdən (Lobe-pirsinq) daha ağrılı və gec sağalan olur.
Bədənin adi təmasa olan həssaslığı ilə ağrıya olan həssaslığı qarışdırmaq doğru deyil. Bu qıcıqlandırıcıların müxtəlif növlərinə olan əsəb yollarının və neyron reseptorlarının reaksiyası ilə bağlıdır. Dərinin səthinə normal toxunulmaqla duyulan qıcıqlandırıcılar (məsələn, yüngül toxunma və ya nəvazişlər) mexanoreseptor adı ilə tanınır. Mexaniki reseptorlar hüceyrə membranının mexaniki yerdəyişməsi nəticəsində həyəcanlanır, bu da Na+ ionlarının daxilə nüfuz etmələrinə və əsəb sonluqlarının depolyarizasiyasına səbəb olmağa imkan yaradır. Mexaniki reseptorların əsas vəzifəsi dəri örtüyünün, eləcə də epiderma, oynaq çantaları, periodont, əzələ səthinin bütövlüyünün kontrolunu təmin etməkdir. Toxunma duyğusunun reseptorları bir milyona qədər olmaqla dəri üzərində müxtəlif sıxlıqda səpələnmişdir. Bu nöqtələr dilin ucunda, cinsiyyət orqanları, eləcə də bədənin digər hissələrinə nisbətən daha sıx yerləşmişdir. Duyğuların intensivliyi təkcə qıcıqlandırıcının qüvvəsindən və adaptasiya səviyyəsindən asılı deyil, eyni zamanda həmin vaxta başqa qıcıqlandırıcıların hiss üzvlərinə olan təsirlərindən də asılıdır. Pirsinq iynəsinin dəriyə daxil edilməsi ilə başlanılan ağrı hissi əsasən nosiseptor adı ilə tanınan periferik ağrı reseptoru səbəb olur. Nosiseptorların intensiv stimulyasiyası adətən xoşagəlməz hislərə səbəb ola və bəzən orqanizmə ciddi ziyanı vura bilər. Nosiseptorlar əsasən dəridə (dəri nosireseptorları) və ya daxili orqanlarda (intuitiv nosireseptorları) yerləşir.[42][43][44] A-mexaniki nosiseptorları şiddətli, bilavasitə iti əşyalarla xaricdən edilən qıcıqlandırmaya reaksiya göstərir və alınan məlumatı tez bir şəkildə beyinə ötürür.[45]
Prinsip etibarilə pirsinqin tətbiqindən əvvəl bədənə anesteziya vurmaq imkanı vardır. Bunu iki yolla həll etmək mümükündür:
Anesteziyanın müddəti tətbiq olunan preparatın təsir qüvvəsindən, həcmindən, inyeksiyanın dəqiq icra edilməsindən asılı olaraq qısala və uzana bilir. Müdaxilə nahiyəsindən asılı olaraq regional anesteziyanın müxtəlif növlərindən istifadə olunur. Anesteziya prosesinin uzun, əlavə reaksiyalarının baş verə bilmək ehtimalının olduqca yüksək olduğunu nəzərə alan bir çox insanlar, pirsinq zamanı keyləşdirmədən tamamilə imtina edirlər.
Sağalma zamanı baş verən problemlər çox vaxt deşik yarasının yanlış qulluğu ilə bağlıdır. Çünki deşilmiş yara müxtəlif virusların çoxalması üçün çox münbit və əlverişli yerdir. İltihab prosesini əvvəlcədən istisna etmək üçün təzə edilmiş pirsinqin ardıcıl qulluğu tələb olunur. İki həftə ərzində ən azı gündə iki dəfə yaranı xüsusi dezinfeksiyaedici vasitə ilə yumaq, tam sağalmaya qədər yalnız yağsızlaşdırılmış, təmizləyici kremləri istifadə etmək, eləcə də su və ultrabənövşəyi prosedurlardan (məsələn sauna, hovuz, solyarium, təbii çarhovuz və xüsusilə dənizdən – duzlu dəniz suyu sağalmaya mane olur) bir müddət imtina etmək məsləhət görülür. Ağrılaşmalar zamanı (güclü qızartılar və ya ağrılar zamanı) dərhal həkim-dermatoloqa müraciət etmək lazımdır.[46]
Əqər pirsinq deşiyi iltihabsiz başa gəldisə, ilk bəzək əşyasını tam sağalmaya qədər taxmaq lazımdır; əks təqdirdə açıq yaraya düşən çirk sonradan infeksiyanın genişlənməsinə gətirib çıxara bilər. Həmçinin həkim tərəfindən məsləhət görülmüş preparatlardan başqasını istifadə etmək məsləhət görülmür. Bilmək lazımdır ki, hətta peşəkarlıqla edilmiş pirsinq belə cüzi narahatçılığa səbəb ola bilər:
Aşağıdakı cədvəldə müxtəlif pirsinqlərin sağalma müddəti haqqında məlumat verilmişdir:[48]
 |
 | ||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
 |
 | ||
 |
 |
 |
 |
Pirsinq dəliklərinin aradan qaldırılması həmin dəliklərin nə qədər professional şəkildə hazırlanması və nə qədər düzgün qulluq edilməsindən asılıdır. Bəzəkdən azad edilmə və müalicə arasında ən azı yarım il vaxt keçməlidir, ona görə də bu müddət ərzində açılmış dəlik ərazisində təbii şəkildə bitişmənin olmasına çalışmaq da olar. Gündə iki dəfə pirsinq deşiyinin olduğu nahiyəni "Kontraktubeks" məhlulu və tərkibində salisil turşusu olan losyonlarla silmək tövsiyə olunur. Epidermisdə reparativ proseslərin sürətlənməsi üçün dəniz duzundan və sıx xamadan hazırlanmış qarışığı həftədə 3 dəfə dəri səthinə sürtmək lazımdır. E vitamin cövhəri ilə zənginləşdirilmiş massaj yağları da çox müsbət nəticə verir.
Bitişmənin birinci mərhələsi – mikrodermabraziyadır. O, deşmənin təbii aradan qaldırması üçün lazım olan kollagen hasilini stimullaşdırır. Lazer cilalanmasından sonra pirsinq deşiyi cərrah tərəfindən tikilir. Onun yerində sap qalınlığında olan mikrotikiş qalır.
Müasir pirsinq çeşidli material yığımını istifadə edir. Bu materiallardan bəziləri allergik reaksiyaya və ya qopardılmaya səbəb ola bilər. Avropa Birliyinə daxil olan ölkələrdə pirsinqin hazırlanması üçün istifadə edilən materialların siyahısı tərtib edilir və bu siyahı hüquq normaları çərçivəsində işlədilir. İstənilən metaldan hazırlanmış pirsinq bəzəyi yüksək səviyyədə pardaqlanmış olmalıdır. Deşmə ilə əlaqədə olan səth üzü mütləq hamar olmalı və heç bir yad elementə malik olmamalıdır. Aşağıdakı materiallar pirsinq siyahısına daxil edilmişdir:
Hələ qədim zamanlardan bəri qulaq pirsinqi bütün dünyada, xüsusən də tayfa mədəniyyətlərində geniş yayılmışdı və bunu çoxsaylı arxeoloji tapıntılar təsdiq edir. Qazıntılar zamanı dəfələrlə qulaqlarında deşiklər olan, bədənləri isə mumifikasiya edilən meyitlər aşkar edilmişdir. Belə ki, 1991-ci ildə Tirolun Ötztal Alpındakı (alm. Ötztaler Alpen) Similaun buzlağında (alm. Schnalstal) baş vermiş kəskin buz ərintisi nəticəsində Ötzi adı ilə tanınan insan mumiyası tapılmışdı. Mumiyanın mənsub olduğu şəxsin ölüm tarixi radiokarbon müayinəsi əsasında e.ə. ≈ 3359 və 3105 il, yaşı isə ≈5250 il müəyyən edilmişdir[49]. Mumiyanın qulaqlarında diametri 7–11 mm olan deşiklər edilmişdir (amerikan məftil-kolibr sistemiə əsasən 1 və 000 kalibr arasında). Qulaq pirsinqinin tətbiqini təsdiqləyən ən qədim məzarlıq E.ə 2500 ilə aid edilir. Həmin məzarlıq qədim Şumer dövlətinin mühüm mərkəzində və Tanrının elçisi İbrahim peyğəmbərin doğma şəhəri hesab edilən Urda aşkar edilmişdir.[50] Sırğalar Bibliyada, Təkvin 35:4-də xatırlanır, Yakov bütlərlə birlikdə evindəkilərin sırğalarını da yandırır. Çıxış 32-də Aaron əridilmiş sırğalardan qızıl daba hazırlayır. Təsniyyə 15:12–17-də qulaq dəliklərinin könüllü şəkildə azadlıqdan imtina etmiş qullarda açıldığı qeyd edilir.[51] Həmçinin hinduizm dininin müqəddəs kitabı sayılan Vedalarda da qulağa taxılan sırğalar haqqında yada salmalar vardır (bu sırğalar Hindistan cəmiyyətinin ehtiram və sitayiş etdiyi ilahə Lakşmi ilə assosiasiya edilir).
Qulaq deşmələri üçün hazırlanmış qədim qızıl sırğalar Rusiya və Çin sərhəddi yaxınlığında yerləşən Ukok yaylasında da tapılmışdır. Tapıntı E.ə 300–400 illərə aid edilir. Qulaqların deşmələri həmçinin qədim Misirdə, daha doğrusu XVIII sülalənin idarəçilik dövründə (E.ə 1550–1292-ci illər) yayılmışdı; o zaman bəzək qismində əksər hallarda qızıl asma üzüklərdən istifadə olunurdu. Qiymətli daşlarla bəzənmiş aspid formalı qızıl sırğalar hər hansı bir şəxsin aristokratiyaya mənsun olduğunu simvolizə edirdi.[52] Qədim yunanlar müqəddəs quş və ya yarımallahlar formasında yerinə yetirilmiş sırğa-asmaları daşımağı üstün tuturdular, daha konservativyönümlü qədim romalılar isə əksinə, kiçik və qiymətli daşlarla bəzənmiş sırğaları taxmağı sevirdilər.[53]
Sakit okean sahilinin şimal-qərbində yaşayan tlinkit tayfasında qulaqların deşmələri alicənablıq və əmin-amanlıq əlaməti hesab edilirdi, çünki bu cür bahalı deşmələr potlaç mərasimi zamanı əldə edilirdi (Potlaç — ənənəvi hədiyyələrin demonstrativ mübadilə (bəzən həmçinin "artıq" maddi dəyərlərin məhv edilməsi) mərasimidir).[54]
Avropada böyük həcmli saç düzümlərini etmək və qulaqları gizlədən geyimləri seçmək tendensiyasının meydana çıxması ilə əlaqədar qulaqların deşmələri IV–XVI əsrlər arasında dəbdən düşür. Bir müddət sonra qulaq pirsinqi İtaliya, İspaniya, İngiltərə və Fransa ərazilərində yenidən dəbə qayıtdı, həmçinin 1930-cu ilə ilə qədər Şimali Amerikaya yayıldı, ancaq yeni dünyada çox keçmədən qulaq klipslərinin ixtira edilməsi ilə qulaq deşmələrinin məşhurluğu yenidən bir qədər azalmışdır.[55][56] İngiltərənin məşhur pamfletçisi Filip Stabbs özünün 1581-ci ildə nəşr etdiyi Alçalmalarının Anatomiyası (ing. The Anatomie of Abuses) adlı əsərində yazırdı ki, hələ XVI əsrdə kişilər qadınlara nisbətən öz qulaqlarını zinət əşyaları ilə bəzəməyi daha çox üstünlük verirdilər.[57][58][59] Başqa bir yazıçı, Rafael Holinşed hələ 1577-ci ildə "cəsarətə qiymət qoyanlar" və "ehtiraslı saray ərləri" arasında qulağa edilən təcrübələrin məşhurluğu haqqında yazırdı.[60] Avropalı kişilər arasında qulaqların deşilməsi təcrübəsi İspaniyada yaranmasına baxmayaraq, bu olduqca pikant ənənə əvvəlcə Fransa kralı III Henrinin saray əhli arasında, daha sonra isə, yəni Tüdorlar sülaləsinin sonuncu nümayəndəsi olan I Elizabetin hakimiyyəti dövründə İngiltərəyə kimi yayılmışdır. O dövrdə qulağında sırğanı Uilyam Şekspir, Ser Uoltor Reyli, Frensis Dreyk, Robert Karr, qraf Somerset və kral I Karl kimi bir çox görkəmli şəxsiyyətlər taxırdı.[61] Sadə insanlar da sırğa taxmağa meyl göstərirdilər. Hələ Orta əsrlərdə Avropa ölkələrində qulağa taxılan sırğanın görməni yaxşılaşdırdığı haqda mövhumat mövcud idi; hər cür xurafata sadəlövhcəsinə inanan sadə insanlar və xüsusilə də dənizçilər və səyahətçilər bu təcrübəni hər vəcdlə həyata keçirməyə çalışırdılar.[62]
Burun pirsinqinin də çox qədim tarixçəsi vardır. E.ə. 1500-cü ilə aid edilən Veda yazıları burnun pirsinq edilməsini Lakşmi tanrısına edilən ehtiram hissi ilə eyniləşdirirdi,[1] ancaq hesab olunur ki, müasir pirsinq təcrübəsi Hindistan ərazisinə XVI əsrdə Böyük Moğol imperiyası yolu üzrə Orta Şərqin köçəri tayfaları vasitəsilə yayılmışdır.[63] Ayurveda tibbində burun deşikləri qadının reproduktiv orqanları ilə assosiasiya edilir,[64] bununla əlaqədar olaraq Hindistanda hədd-buluğa çatmış hindli qadınlar arasında indiyə qədər burunda (adətən sol burun deşiyində) bəzəklərin daşınması geniş yayılmışdır. Bəzən belə deşmələr qızın ərə getməsinə bir gün qalmış edilir.[63]
Burunda dəliklərin yaradılması Orta Şərqdə bədəvilərdə, həmçinin bərbərlər, Afrikada yaşayan beca xalqında və Avstraliyanın yerli aborigen əhalisi arasında da geniş yayılmışdır.[65] Amerikanın və Alyaskanın bir çox yerli tayfaları arasında isə "Septum" adlanan burun arakəsməsinin deşilməsi yayılmışdır. Asteklər, Mayya xalqlarında, eləcə də Yeni Qvineya tayfaları arasında burun çəpəri deşildikdən sonra, oraya bəzək əşyası kimi sümük və ya lələk taxılırdı və bu qadınlarda sağlamlığı, kişilərdə isə mərdliyi ifadə edirdi. Burun deşilməsi praktikası ne-perse tayfasının adının yaranmasına səbəb olmuşdur.[66][67] Mezoamerika xalqları, xüsusən də astek, mayya və inklər burun arakəsməsini deşərək, yaranmış geniş deşməyə qızıl üzük şəklində olan bəzək əşyalarını taxırdılar; bu təcrübə Panamada yaşayan Kuna xalqında bu günə kimi qorunub saxlanılmışdır.[68][69] Burun pirsinqi həmçinin Pakistanda, Banqladeşdə və bir sıra ərəb və Yaxın Şərq xalqlarında da müşahidə olununr.
Dodaqlarda deşiyin və tunnellərin tətbiqi əsasən qədim Afrika və Amerika tayfa mədəniyyətlərindən qəlir. Dodaqdakı bəzək əşyalarını tlinkitlər, həmçinin Papua-Yeni Qvineya və Amazoniyada məskunlaşmış yerli aborigen xalqlar taxmağa üstünlük verirdilər. Astek və Mayyalılar da belə bəzək əşyalarını tez-tez istifadə edirdilər, Malidə yaşayan doqonlar, eləcə də Efiopiyada yaşayan nubiyalılar bu məqsədlə böyük halqalardan istifadə edirdilər.[70] Dodaqlardakı tonellərin boşqab və ya probkaların köməyi ilə uzadılması təcrübəsi hələ Kolumbdan əvvəlki Mərkəzi Amerikada mövcud olmuş sivilizasiyalarda, Cənubi Afrikada və həmçinin Sakit okean şimal-qərbinin bəzi tayfaları arasında da aşkar edilmişdir[71]. Malavinin bir sıra regionlarında qadınlar dodaqlarını "pelele" adlanan xüsusi lövhəciklərlə bəzəyirlər. Bu bəzəklərin quraşdırılması üçün, qadınların dodaqlarına hələ uşaqlıq yaşından çoxsaylı deşiklər edilir; bu deşmələr daimi uzatmadan sonra təxminən 10 santimetrə qədər böyüdülür, bu isə bəzi hallarda çənə formasının dəyişikliyinə gətirib çıxara bilər.[72][73] Belə təcrübə bəzi tayfalarda bu günə kimi saxlanılır. Efiopiya tayfaları olan mursilərdə dodaq lövhələrinin diametri hətta 15 sm-ə çata bilir.[74]
Bəzi Kolumbdan əvvəlki və Şimali Amerika mədəniyyətlərində, dodağa yerləşdirilən bəzəklər daşıyıcının statusunu göstərirdi.[75] Məsələn, hayda xalqında hələ qədimdən bu cür bəzəklər qadınların yüksək statusunu simvollaşdırırdı, ancaq qərb mədəniyyətinin təsiri ilə əlaqədər, bu praktika zamanla yox oldu.[76]
Olmeklər, asteklər və mayyalılar dil pirsinqini daha çox ayin mərazimləri zamanı təcrübədən keçirirdilər. Mayyalıların qaya rəsmləri həmin ayinləri təsvir edirlər; rəsmlərdə dillərini tikanlarla deşən tayfanın ən yüksək vəzifəli üzvləri təsvir olunmuşdur. Bununla belə sonda dibinə qan yığılmış ağac maya tanrılarının şərəfinə yandırılırdı.[77] Bundan başqa hayda xalqı, kavakiutl və tlinkit tayfaları da dilin deşilməsi təcrübəsindən istifadə etmişdir, şərqdə isə bu təcrübə sufilər və fakirlər arasında yayılmışdı.[70]
Döş, göbək və cinsi orqanlara edilən deşmələrin tarixçəsi müxtəlif dövrlərdə fərqli üsullarla təhrif edilirdi; belə ki, Duq Malloy tərəfindən nəşr olunan Bədən pirsinqi haqqında məlumatnamə əsəri, özündə çoxlu sayda yanlış məlumat və mifləri ehtiva edirdi.[3][78] Malloyun yaxın iş yoldaşı Cim Vard isə, göbək pirsinqinin tarixən hələ qədim Misir dönəminə aid edildiyini və bu deşmə təcrübəsinin ancaq yüksək aristokratiya arasında yayıldığını iddia edirdi.[3] Bunun nəticəsində bu iddia dəfələrlə təkrarlanırdı.[79][80] Başqa mənbələr isə, əksinə tarixi keçmişdə göbək deşilməsi haqqında şəhadətnamələrin olmadığını bildirirlər və alimlərin bir çoxu bu növ modifikasiyanın keçmişə söykənməsini qətiyyətlə rədd edirlər.[81] Göbək pirsinqi Britni Spirs, Lindsi Lohan, Viktoriya Bekhem, Castin Biber və mərhum Anna Nikol Smit kimi bir çox dünya şöhrətli ulduzlarda vardır. Digər tərəfdən XX əsrə qədər mövcud olmuş müxtəlif mədəniyyətlərin nümayəndələri tərəfindən döş giləsi nahiyəsinə pirsinq etmə təcrübələrini təsdiqləyən çoxsaylı dəlil və sübutlar qorunub saxlanılmışdır.[63][82] Qupta İmperiyasının yaranması dövründə yazılmış Kamasutra traktatı seksual həyəcanların gücləndirilmələri üçün mil və ya başqa iti əşyaların penisin daxilinə ekstremal şəkildə yeridilməsi təcrübəsini təsvir edir. Borneo adasında yaşayan dayak xalqının nümayəndələri isə əksinə, seksual fəallığın azalması üçün penisi çox iti sümük qəlpələri ilə deşirdilər.[83] Döş gilələrinin deşilməsi hələ Qədim Roma dövründə əsgərlər arasına geniş yayılmışdı və cəsarətin rəmzi hesab edilirdi.[84] Həmçinin döş giləsinə pirsinqetmə ənənəsi, britaniyalı və amerikalı dənizçilər tərəfindən mühüm parallel və meridianların kəsişmə nöqtələrinin şərəfinə edilirdi.[63] Qərb qadınları hələ XIV əsrin əvvəllərində öz döşlərini və gilələrini rəngləyib deşirdilər, o zaman dəbdə olan alçaq kəsikli paltarlar sayəsində, qadın sinəsi kənar baxışlar üçün açıq qalırdı.[62][63]
Pley-pirsinq – özü-özündən məmnun olma məqsədi ilə, müvəqqəti bəzək, daimi daşıma və nadir hallarda müxtəlif şəkillərin yaradılması üçün istifadə edilən pirsinq növüdür. Pley-pirsinqin əsasında sırğa, tibbi iynə, lent və digər atributlar (spirallar, ulduzlar, serpantinlər və sair) vasitəsi ilə hər hansı bir kompozisiyanın yaradılması dayanır. Dərisi üzərində kompozisiya yaradılmış şəxsin istəyindən asılı olaraq bir müddət sonra həmin atributlar çıxarıla (daimi olmayan pley-pirsinq) və ya sırğalar saxlanıla (daimi pley pirsinq) bilər. O, müxtəlif səbəblərə görə (məsələn, dini mərasimin bir hissəsi, özünün mənəvi axtarışı, əyləncə, sərgi və ya şəkil, öz ağrı kəndarının tapılması cəhdi və ya bayağı sıxıntıdan) yaşlı və yeniyetmələr tərəfindən tətbiq edilir.[85]
Pley-pirsinq zamanı bütün istifadə edilən materialların steril və hipoallergen olması son dərəcə əhəmiyyətlidir. Bu cür modifikasiyanın faktiki olaraq adi pirsinqdən heç nə ilə fərqlənmədiyini nəzərə alsaq, deşmə prosesi zamanı gigiyena və bütün tibbi normalara və standartlara riayət olunmalıdır. Pley-pirsinq əslində pirsinqin kifayət qədər çətin növü sayılır və burada bir neçə müxtəlif texnika istifadə olunur. Onların başlıca fərqi, toxunulan dəri qatlarının sayındadır. Hələ təcrübəsiz gənclərə dərinin yalnız incə qatlarını xüsusi insulin şprislərinin incə iynələri ilə deşməsi məsləhət görülür (incə iynələr dərini travmaya məruz qoymur və yaralar demək olar ki çapıq izi qoymadan tez bir şəkildə çəkilir. Daha təcrübəli ustalara isə dərinin daha qalın qatlarını deşmək imkanı yaradılır, lakin burada ən vacib məsələ, piy qatının toxunulmamasındadır).[86]
Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, iynələr mütləq bayıra çıxması o qədər də vacib deyil. Çox vaxt iynənin ucu dəridə qalır, bu da əsasən sinə və sağrı nahiyəsinə bəzək qoyulması üçün istifadə edilir. Bundan başqa iynənin qan damara düşməsi qısamüddətli qanaxmaya gətirib çıxara bilər.
Bədənin asılması (ing. Body-Suspension) – olduqca spesifik və özünəməxsus ayin və mərasimdir. Bu zaman insan bədəni müvəqqəti və ya daimi deşmələrdən keçirilmiş qarmaqlar vasitəsilə yuxarıdan asılır. Bir çoxlarına bu ayin qəribə görünə bilər, amma qeyd etmək lazımdır ki, bədənin asılması bəzən insanların həyatlarını kardinal şəkildə həm müsbət, həm də mənfi tərəfə dəyişə bilər.
Asılmaq üçün hazırlıq mərhələsi özündə həm psixoloji köklənməni, həm də fiziki əfvalı özündə birləşdirir.[87] Ümumiyyətlə bədənin istənilən modifikasiyası zamanı şəxsi təcrübəyə və biliyə əsaslanan qərarı qəbul etmək çox vacibdir. Amma eyni zamanda, heç bir bilik və ya hətta asma prosesinin şəxsi müşahidəsi gerçəkdə insanları asma zamanı hansı hislər duyacağını öncədən hazırlaya bilməz. Fiziki cəhətdən ağrının hiss edilməsi, insanın psixologiyasında uzun illər ərzində toplanmış və onun hətta özünün belə xəbəri olmayan hisslərin büruzə verilməsinə səbəb ola bilər. Asılma bədən üçün zədədir və bunun qarşısını almaq mümkün deyil, insanın nə qədər səbrli olması və ya fiziki cəhətdən sağlan olmasından asılı olmayaraq, hansı müddətdə qarmaqlardan asılı qalması bədən üçün fiziki sınaqdır. Bu o anlama gəlir ki, sizin zehniz (əgər siz dualistsinizsə, deyilsinizsə nəticə daha aydın olacaq) müəyyən bir müddət ərzində prosesin təsiri altında olacaq; asılma elə bir prosesdir ki, sizin zehniniz buna tam hazır deyilsə, bu prosesdə iştirak etməniz məsləhət deyil. Bununla belə, bəzi insanlar hesab edirlər ki, bədənin asılması onlara müəyyən şeylərdə fokuslanmağa kömək edir.[88]
Hər halda, asmaya mənəvi cəhətdən hazırlanmış olmaq üçün, insan hər şeydən əvvəl sakitliyi hiss etməli, nizam-intizama riayət etməli və ən başlıcası, asma haqqında öz motivasiyalarında böyük əminlik hissini duymağı bacarmalıdır. Əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirərək demək olar ki, bədənin asılması zamanı yaranan fiziki hislər təxminən belədir: deşmə yerlərində dartılma, tarımlaşma və azacıq yandırma, eləcə də bütün bədən üzrə yayılan qarışdırılmış ağrı hissi – insanların əksəriyyəti kifayət qədər tez bu cür "xırda şeylərə" alışırlar. Hər ayrı götürülmüş təcrübənin bütövlükdə əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməsinə baxmayaraq, asma aktını ümumi götürdükdə "üzən eyforiya" hissi kimi təsvir etmək olar.[89] Təbii ki, asılma aktı zamanı burada həm trans vəziyyətinə daxil olan və ümumiyyətlə ağrıları hiss etməyən şəxslər, həm də fövqəladə kəskin ağrını, ürək bulanmasını və təlaşın hücumlarını hiss edən insanlar iştirak edirlər. İnsanların əksəriyyəti məhz ikinci kateqoriyaya daxil olurlar: qarmaqlar dərini dartan anda, onlar ağrının və eyforiyanın bir-birinə dolaşması ilə bağlı yaranan çaşqınlıq və şok hissinin qurbanı olurlar. Bədənin asılması insan şüurunu bəzək kritik şok vəziyyətinə daxil olmağa məcbur edir, bunun əsas səbəbi bədənin fiziki olaraq qeyri-təbii vəziyyətə yerləşdirilməsi və havada "üzən" vəziyyətdə məhdudlaşdırılması ilə bağlıdır.
Asma üçün qarmaqlar qismində açıq dənizdə balıq tutma və ov qarmaqları tez-tez istifadə olunur; onların səthindəki kiçik dişciklər qabaqcadan mişarlanır. Həmin qarmaqlar ənənəvi olaraq iynələrin köməyi ilə bədəndə müxtəlif yerlərdə edilmiş deşmələr vasitəsilə dərinin kifayət qədər dərin hissəsindən keçirilir. Qarmaqların sayı adətən insanın çəkisindən və onun təcrübə səviyyəsindən asılıdır. Asma üçün qarmaqların üç növündə istifadə olunur:[90]
Qarmaqlar ipin və ya zəncirin köməyi ilə çərçivəyə möhkəm bərkidilir və beləliklə asılanın çəkisi hər qarmağa bərabər şəkildə bölünür. Bu halda insan xüsusi diskomfort hissi olmadan iplərin köməyi ilə havaya qaldırılır. Asmanın müddəti önəmli ölçüdə asılanın təcrübəsinin səviyyəsi və şəxsi istəyi ilə təyin edilir; bu proses bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər davam edə bilər.
Keçmiş zamanlarda asma ağılın və bədənin dözümünü yoxlamaq və ya hətta sadəcə insanları şoka salmaq üçün istifadə olunurdu. Bəzi yerli avtoxton xalqlar və Hindistanın müxtəlif dini cərəyanları mərasim zamanı bu cür təcrübəni istifadə edirlər. Bu siyahıya həmçinin cənub-şərqi Asiya xalqları tərəfindən təcrübədən keçirilən yanağın bıcalqarla deşilməsi və kürəy rəqsini (pirsinqin köməyi ilə kiçik balaca çəki daşlar dəriyə möhkəm bərkidilir və sonra, yəni rəqs prosesində, yavaş-yavaş qopardılır) daxil etmək olar.[91]
Peşəkarlıqla tətbiq edilmiş və yaxşı qulluq görmüş pirsinq adətən heç bir problemə səbəb olmur və insan sağlamlığına heç bir təhlükə törətmir. Adları çəkilən problemlərin əksəriyyəti yalnız nadir və xüsusi hadisələr zamanı yarana bilər və onların qarşısını sadə gigiyena qaydalarının köməyi ilə almaq olar. Bununla belə, problemlər və ya sağlamlığın ağırlaşdırılması deşmənin birinci mərhələsində yarana bilər.
Əgər pirsinq uyğun şəkildə edilməmişdirsə, bu müxtəlif fəsadların yaranmasına səbəb ola bilər. Kofein, alkoqol və başqa narkotiklərin, eləcə də qanı durulaşdıran medikamentlərin təsiri altında edilmiş deşmə nəticəsində qan dövriyyəsi və laxtalaşma prosesi xeyli pisləşə bilər.
Pirsinq iynəsinin yanlış olaraq dərinin daha dərin qatlarına yeridilməsi nəticəsində şişkinlik və cüzi miqdarda qanaxma baş verə bilər, ancaq tibbi vasitələrlə vaxtında edilmiş sterilizasiya və dezinfksiya tədbirləri, bu cür şişkinliklərin və mümkün ola biləcək fəsadların qarşısını tez bir şəkildə alır. Qulağın qığırdaqlarında edilmiş pirsinq iltihaba gətirib çıxara bilər. Həmçinin qaş və yaxud burun nahiyəsinə edilən pirsinq zamanı, iti iynə üçlü sinirə toxuna və zədələyə bilər (üçlü sinir budaqlarından birinin zədələnməsi nəticəsində, dərin həm də səthi həssaslığın itirilməsi kimi ciddi pozğunluqlar yaranır). Xüsusən üz nahiyəsində tətbiq edilmiş pirsinq müəyyən şəraitdə fleqmona ilə nəticələnə bilər.[92] Ağız boşluğunun pirsinqi bəzi zədələnmələrə yol açsa da, bədənin deşilməsindən sonra da xoşagəlməz izlər qala bilər. Bədəndə yerləşməyindən asılı olmayaraq, pirsinq aşağıdakı fəsadlara gətirib çıxıra bilər:
Hepatitə və ya QİÇS-ə yoluxmuş xəstələr ya öz diaqnozu haqqında bilmir, ya da sadəcə olaraq bilərəkdən bunu pirsinq ustasından gizlədirlər. Bu ciddi virus xəstəliyi də pirsinqin tətbiqi üçün əks göstərişdir. Sterilizasiyanın başdansovma edilməsi, son nəticədə yoluxmanı qaçılmaz edir. Məhz buna görə də bir çox ölkələrdə pirsinq sahibləri donor ola bilmirlər. Artıq demək olar ki bütün dünyaya yayılmış tapança ilə deşmə üsulu, özündə daha da böyük yoluxma təhlükəsini gizlədir. Bu cür pistoletlərin qeyri-steril olması səbəbiylə, professional pirserlər onun tətbiqindən imtina edirlər. Zərərli mikroblar iti alətlərdən, ustanın əllərindən və ya bəzəkdən təzə yaraya düşə bilər və insan orqanizminə təhlükə törədə bilərlər. Nəzərə almaq lazımdır ki, deşmədən sonra pirsinq sahəsi səliqəli və əsaslı şəkildə qulluq edilməlidir. Gündə bir neçə dəfə həmin yer xüsusi dezinfeksiyaedici məhlulla təmizlənməlidir.
Yaranın allergik iltihabı ən yayılmış problemdir; onunla pirsinqi öz bədənində tətbiq etməyə qərar verən bir çox insan rastlaşır. Səbəb olduqca sadədir – tamamilə bütün sırğaların tərkibində nikel vardır. Hətta nikelin kiçik qatışığı belə qulaqların sırğalıq sahəsində kəskin allergiyanın yaranması və dəri qıcıqlanması üçün kifayətdir. Həmin açıq yaraya infeksiya düşərsə, bu irinləməyə, islanan yaralara və ya güclü qabıqlanmaya səbəb ola bilər. Əgər göbək deşilmişdirsə, bəzəyin qalınlığını bilmək çox əhəmiyyətlidir. Əgər o yanlış seçilmişdirsə, yara çox uzun müddətə çəkiləcək. Döş pirsinqi süd kanallarını zədələyə bilər və bu qadınlar üçün arzuolunmaz formada nəticələnə bilər.
Qulaq çanağının yuxarı hissəsinin nəzarətsiz deşilməsi, sonradan eşitmə qabiliyyətinin pisləşməsinə səbəb ola bilər. Qulağın yuxarı hissəsindəki deşiklərə düşən infeksiya, həssaslıq və hissiyatın tamamilə itməsi ilə nəticələnir. Həmçinin burun nahiyəsinə edilən pərçimləmələr də olduqca təhlükəlidir, çünki infeksiya yerli qan damarları vasitəsilə beyinə yayıla bilər. Ən ciddi təhlükə — qeyri-steril alətlər səbəbindən insan orqanizminə yeridilən infeksiyalardır. QİÇS, vərəm və tetanus kimi ölümcül xəstəliklər məhz bu yollarla insana ötürülür. Burada həmçinin digər təhlükələr də mövcuddur. Xarici mütəxəssislər onlarla qəfildən baş vermiş korluq hadisəsinin yaranmasını öyrəndikdən sonra bu nəticəyə gəlmişdilər ki, metal bəzəklərdə olan zəhərli komponentlər tez-tez göz buynuzunun, eləcə də daxili beynin kəskin iltihabına səbəb ola bilər.
Ağız boşluğunun pirsinqi diş ətində stomatit xəstəliyinin və kariyesin yaranması riskini artırır və tez-tez dişlərin zədənməsinə gətirib çıxarır. Dil və ağız boşluğunun digər yerlərinə pirsinq edən şəxslər, pirsinq bəzəyi ilə boğulmaq riski, dad hissinin itkisi və ya ümumiyyətlə hiss etmək qabiliyyətinin pozulması, uzunsürən qanaxma, dişlərin xırdalanması və ya tamamilə dağılması, tüpürcəyin həddən artıq ifrazı və onun ağızdan iradəsiz axması, diş ətinin zədələnməsi, nitqin pozulması, nəfəsalmanın, çeynəmənin və udmanın çətinləşməsi kimi bir çox problemlərlə üzləşirlər. Bundan başqa, pirsinq eybəcər çapıqların yaranması ilə də nəticələnə bilər.
Aralıq sahəsində edilmiş pirsinq uzun müddətli oturaq vəziyyət səbəbindən iltihablana bilər, cinsi orqanlara düşən infeksiya isə hətta toxumanın, orqanın və ya bədənin bir hissəsinin çürüməsinə (nekrozuna) da səbəb ola bilər.[95][96]
Bəzi qadınlarda pirsinqə olan ehtiras bütün dərrakəli sərhədləri keçir. Rəsmən "Ən çox pirsinqli qadın" titulunu daşıyan şotlandiyalı Eleyn Devidson ən çox permanent pirsinqli insan kimi Ginnesin Rekordlar Kitabına salınmışdır.[97] İlk dəfə onun rekordu 2000-ci ildə qeydə alınmış və bu zaman qeydə alınmış 462 pirsinqdən 192-si baş və üzün ətrafında olmuşdur. 2005-ci ildə Edinburq festivalında o bildirdi ki, hal-hazırda onun bədənində 3950 pirsinq vardır.[98] 2008-ci ilin may ayında o pirsinq sayını artıq 5920-ə qədər artırmağa nail olur.[99] 2012-ci ildə onun bədənində artıq rekord sayda (təxminən 9 000) pirsinq var idi.[100] Eleynin pirsinq həvəsi hələ 1997-ci ildə başlamışdır; məhz həmin zaman o, üzünü deşərək, oraya iki metal üzüyü yerləşdirmişdi.[101] Eleyn o vaxt Braziliyada yaşayırdı. Rekordu keçən Eleyn 10 ildən sonra üzündəki deşmələrin sayını təxminən 10 dəfə artırmağa nail oldu. Bütün bəzəkləri eyni anda geyindikdə, onların çəkisi təxminən 3 kq təşkil edir. Bütün bunlara baxmayaraq, Eleyn tibbi təhsilə malikdir (o, keçmişdə tibb bacısı kimi çalışırdı), heç bir zərərli vərdişi yoxdur və ətirli yağların satışı üzrə kiçik biznesin sahibidir. 8 iyun 2011-ci ildə o Edinburq şəhərində yaşayan Duqlas Uotsona ərə gedir; onun ərinin bədənində heç bir döymə və ya pirsinqi yoxdur.[102] Şəxsi etirafına görə, Devidson öz zahiri görünüşünə görə Braziliyaya qayıtmağa çox qorxur.[103]
Kişilər arasında Almaniyada yaşan Rolf Buxhols özünün ekstraordinar görünüşü ilə fərqlənir. Hələ kifayət qədər yetişmiş yaşında (Rolfun o zaman 51 yaşı var idi) o bədənində yüzlərlə bəzək əşyası daşıyırdı.[104] Maraqlı xüsusiyyətlərdən birisi ondan ibarətdir ki, pirsinq üçün istifadə olunan top, ştanqa və üzüklərin üçdə ikisi onun cinsi orqanlarında yerləşir. Bundan başqa, onun bədən modifikasiyaları təkcə pirsinqlə məhdudlaşmır: Rolfun bütün dəri örtüyü müxtəlif ölçülü döymələrlə alabəzək edilmişdir, onun başında isə hətta şeytan buynuzları şəklində olan dərialtı implantlar yeridilmişdir. Belə qeyri-insani xarici görünüş təxminən on il ərzində formalaşmışdır, buna görə də onun yaxınlarları öyrəşmək imkanını əldə etmişdilər.
Navel piercing. Unlike the other body piercings, this one has not been recorded in history.
In the late 1890s the "bosom ring" came into fashion briefly and sold in expensive Parisian jewellery shops. These anneaux de sein were inserted through the nipple, and some women wore one on either side.
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|
,_2015-07-18.jpg)
.jpg)
