 |
 |
Love.az |  |
 |
Çöl qala bulağı — Şuşa rayonu ərazisində məşhur bulaqlardan və tarixi yerlərdən biri.[1][2] Çöl Qala məhəlləsində Çöl Qala məscidinin yaxınlığında yerləşir.[3] Bulağın binaları dördbucaq formasında idi və yaxınlığında yerləşdikləri məscidlərin üslubunda tikilirdi.[4] XIX əsrin memarlıq abidəsidir. Şuşa şəhəri Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal ediləndən sonra bulaq dağıdılmış, daş kitabələri məhv edilmişdir.[5] [6]
| Çöl qala bulağı | |
|---|---|
 Çöl Qala bulağı və məscidi | |
| 39°45′50″ şm. e. 46°45′15″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | Validə Tutayuq küçəsi |
| Aidiyyatı | Şuşa qəzası |
| Tikilmə tarixi | XIX əsr |
| Vəziyyəti | bərpa olunub |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv,v,vi |
| Təyin edilib | 2001 |
| İstinad nöm. | 5101 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 5101 |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
  Çöl qala bulağı |
|
2025-ci il martın 27-də Çöl Qala məscidinin bərpadan sonra açılışı olub. Məscidlə birlikdə Çöl qala bulağı da bərpa edilib. Dördbucaqlı formada olan bulaq yaxınlıqdakı məscidlərin üslubunda inşa edilib. Bərpa prosesində bulağın orijinal memarlıq üslubu qorunub, strukturu möhkəmləndirilib və əvvəlki görünüşü özünə qaytarılıb.[7]
Ənənəvi olaraq Şuşada 17 məhəllə var idi. Və hər məhəllənin öz bulağı, öz məscidi, öz hamamı var idi. 17 bulağın hamısı Şuşa erməni işğalı altında olduğu 30 il müddətində qurudulmuş, 17 məscidin hamısı dağıdılmışdır.[8] Bulaqlar artıq formalaşmış şəhər meydanlarında tikilirdi və bəzi hallarda onlar ümumiyyətlə məhəllə meydanları ansambllarının tərkibinə daxil edilmirdilər, lakin ən izdihamlı ayrı-ayrı küçələrdə və yol ayrıclarında salınaraq, onlara müəyyən şəhərsalma ifadəliliyi verdilər.[9]Bulaqların belə yerləşdirilməsini də sırf mühəndislik və santexnika mülahizələri ilə izah edilir ki, görünür, onların yerini qravitasiya su təchizatı müəyyən edib. Müstəqil memarlıq rolunu oynayan bu bulaq küçə qovşağının bütün kompozisiyasını canlandırır və təşkil edir.[9] Şuşa bulaqlarının əksəriyyəti kifayət qədər yığcam, ölçüləri kiçik, adətən kubik formada, plastik dizaynlı fasad arxitekturasına malikdir. Şuşa bulaqları eyni üslubda hazırlanmış kiçik formalı memarlıq kimi şəhərin küçə və meydanlarının ansambllarını əhəmiyyətli dərəcədə tamamlayır və bəzəyir, ümumşəhər ansamblının üslub vəhdətinə gözəllik verir.[10]
Çöl qala bulağı hazırda Şuşa şəhərinin Validə Tutayuq küçəsində yerləşir. Bulaq XIX əsrdə inşa edilmişdir. Şuşada Çöl Qala məscidinin qənşəri açlıq meydan şəkilindədir. Əlbəttə bu meydanda şirin və saf suyu olan bulaq tikmək də unudulmamışdır. Özünün iki yamaclı çardağ örtüyü ilə ümumi məscid örtüyünü xatırladan kiçik evşəkilli həmin daş bulaq bütün fasadı boyu işlənmiş dekorativ elementləri ilə məscid elementlərini yada salır. Bu baxımdan məscid qarşısında olan bulaq onunla həmahənglik təşkil etdiyindən ümumi bir kompozisiya kimi baxılır.[11] Şuşa şəhəri Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal ediləndən sonra bulaq erməni terrorçuları tərəfindən dağıdılmışdır. Şəhər azad edildikdən sonra bulağın məhv edildiyi bəlli olmuşdur.[12]
2025-ci il martın 27-də bərpa edilən Çöl qala bulağının açılışı olub. Dördbucaqlı formada olan bulaq yaxınlıqdakı məscidlərin üslubunda inşa edilib. Bərpa prosesində bulağın orijinal memarlıq üslubu qorunub, strukturu möhkəmləndirilib və əvvəlki görünüşü özünə qaytarılıb.[7]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|