 |
 |
Love.az |  |
 |
Deni Mukveqe (fr. Denis Mukengere Mukwege;[5])[6][7] 1 mart 1955[1][2][…], Bukavu, Belçika Konqosu[4]) — Konqolu ginekoloq və Əllincilər (ing. Pentecostalism) pastoru, silahlı üsyançılar tərəfindən təcavüzə uğramış qadınları Bukavuda müalicə etdiyi Panzi Xəstəxanasının qurucusu.[8]
| Deni Mukveqe | |
|---|---|
| fr. Denis Mukwege | |
 Mukveqe 2018-cü ildə | |
| Doğum tarixi | 1 mart 1955[1][2][…] (70 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 KDR |
| İxtisası | tibb elmləri doktoru |
| Təhsili |
Brundi Universiteti Anje Universiteti Brüssel Dövlət Universiteti |
| Fəaliyyəti | insan hüquqları fəalı, ginekoloq, akuşer[d], pastor[d] |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
 Nobel Sülh Mükafatı (2018) "Fəxri Legion" ordeni (2009) Saxarov mükafatı Doğru Yaşam mükafatı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
2018-ci ildə Mukveqe və İraqlı hüquq müdafiəçisi Nadiya Murad "cinsi zorakılığın müharibə və silahlı qarşıdurma silahı olaraq istifadəsinə son qoyulması istiqamətindəki səylərinə görə" Nobel sülh mükafatına layiq görülüblər.[9]
Deninin Konqo münaqişəsi qurbanları üçün ədalət tələb etməsinə davam etməsi, həyatına və Panzi xəstəxanasına qarşı təhdid almasına səbəb oldu. Bu ölüm təhdidlərini əsasən Deninin öz ölkəsi,Ruanda və Uqanda da daxil olmaqla bu ölkələrdəki sosial media platformalarından alırdı. Bildirildiyinə görə, təhdidlər Deninin BMT-nin on illik hesabatında adı hallanan cinayətkarların beynəlxalq məhkəməyə çıxarılması üçün artan çağırışlarından sonra ortaya çıxdı.[10] 2012-ci ildə Mukveqenin həyatına edilən sui-qəsd cəhdi, nəticədə onun və ailəsinin təhlükəsizliyi ilə əlaqədar olaraq ölkəni tərk etməsi ilə nəticələndi.
Mukvege, İkinci Konqo müharibəsindən bəri təcavüz qurbanı olan minlərlə qadını 17 saatlıq iş günləri ilə gündə on əməliyyata girirdi.[8][11] The Globe and Mail in nəşrinə görə, Mukveqe "çox güman ki, təcavüz xəsarətlərinin bərpası üzrə dünyanın aparıcı mütəxəssisi" dir.[12] 2013-cü ildə "Müharibə dövründə cinsi zorakılıqdan sağ çıxan qadınları sağaltmaqda və bunun səbəbləri haqqında danışmaqda göstərdiyi cəsarətli əməyinə görə" Doğru Yaşam mükafatına layiq görülmüşdür.[13] Doktor Mukveqe,hə ölkə daxilində, həm də beynəlxalq səviyyədə Konqo Demokratik Respublikasında cinsi şiddətin geniş yayılmış müharibə silahı olaraq istifadəsinə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini çəkmək və günahkarların ədalətə cəlb edilməsini tələb etməsi, insan haqları və cinsiyyət mövzusunda tanınmış bir fəal olması ilə nəticələndi.[11]
Deni Mukveqe Əllincilər nazirinin ailəsində dünyaya göz açmış 3-cü uşaqdır.[14] Demək olar ki, infeksiya səbəbiylə dünyasını dəyişəcək olacaq uşaq İsveçin Əllincilər missioneri və mama-ginekoloqu Majken Berqman tərəfindən xilas edilir. Mukveqe, Konqoda qadınların doğuş zamanı yaşadıqları çətinlikləri bildiyi üçün tibbi öyrənmək qərarına gəlir. O,ixtisaslaşdırılmış səhiyyə xidmətlərindən istifadə edə bilməyən və atasının duası ilə xəstə insanları sağaltmaq istəyirdi.[12]
1983-cü ildə Burundi Universitetində tibb təhsilini başa vurduqdan sonra Mukveqe Bukavu yaxınlığındakı kənddə Lemera Xəstəxanasında uşaq həkimi olaraq çalışır.[15][16] Doğru qulluq göstərilmədiyi üçün doğuşdan sonra tez-tez ağrılar, əziyyət çəkən qadın xəstələri gördükdən sonra, 1989-cu ildə magistr təhsilini Fransadakı Anje Universitetində ginekologiya və mamalıq ixtisası üzrə almaq qərarına gəlir.[15][16][17] Onun təhsili əsasən İsveçin Əllincilər missioner cəmiyyəti tərəfindən maliyyələşdirilirdi.[18][19]
24 sentyabr 2015-ci ildə Mukveqe Brüssel Dövlət Universitetindən Konqo Demokratik Respublikasının Şərq bölgəsindəki travmatik fistulalar mövzusundakı tezisinə görə doktorluq dərəcəsini aldı.[20]
Fransada təhsilini başa vurduqdan sonra (1989) Mukveqe Lemera xəstəxanasına işə qayıtdı. Birinci Konqo müharibəsinin əvvəlində Lemera xəstəxanasına hücum edildi, xəstələri və iş yoldaşları öldürüldü.[17] Doktor Mukveqe, 1999 -da Panzi Xəstəxanasını qurduğu Bukavuya qaçdı. Xəstəxananın inşası əsasən İsveç xristian yardım təşkilatları və İsveç Beynəlxalq İnkişaf Əməkdaşlıq Agentliyi tərəfindən maliyyələşdirilmişdir.[21]
Panzi Xəstəxanası qurulduğu gündən bəri ümumilikdə ginekoloji zədəsi və travması olan 82 mindən çox xəstəni müalicə etmişdir. Bu yaralanmaların təxminən 60 faizi cinsi zorakılığın müharibə silahı olaraq istifadə edilməsindən qaynaqlanır və əksər xəstələr münaqişə bölgələrindən gəlir. Mukveqe, xəstələrinin bəzən çılpaq, ümumiyyətlə dəhşətli vəziyyətdə xəstəxanaya necə gəldiklərini izah edirdi.[12] 1990-cı illərin sonlarında fərqli silahlı qruplar arasındakı qarşıdurma zamanı fərqli silahlı qrupların genital zədələnməni müharibə silahı olaraq istifadə etdiyini müşahidə edəndə, Mukvege özünü cinsi şiddət qurbanları olan qadınlara kömək etmək üçün özünü rekonstruktiv əməliyyata həsr etdi. Alman Tibbi Missiya İnstitutu (DIFAEM) Mukveqenin vəsait və dərmanlarla işini dəstəkləyir.[22]
2008-ci ildə Panzi Xəstəxanasının işini "hüquqi yardım, psixo-sosial dəstək və sosial-iqtisadi proqramlar" ilə dəstəkləmək məqsədi ilə qeyri-kommersiya Panzi Vəqfi DRC yaradıldı. Daha sonra Amerika Birləşmiş Ştatlarında pul toplamağı təşviq etmək və Panzi Xəstəxanasına və Vəqflərinə investisiyanı təşviq etmək üçün Panzi Foundation USA quruldu. 2016-cı ildə Panzi Xəstəxanası və Vəqflərinin məqsədlərini dünyada tanıtmaq və "hər yerdə müharibə dövründə cinsi zorakılığa son qoyulmasını müdafiə etmək" üçün Mukveqe Vəqfi yaradıldı.[23] Panzi Vəqfinin tətbiq etdiyi vahid qayğı yanaşması, təşkilatın həmtəsisçisi olaraq doktor Mukveqe inanclarını əks etdirir.[11]
2012-ci ilin sentyabrında Mukveqe Birləşmiş Millətlər Təşkilatında çıxış edərək[24] Konqo Demokratik Respublikasında baş verən kütləvi zorlamanı pislədi və Konqo hökumətini tənqid etdi.[25] Konqo Demokratik Respublikası davam edən münaqişə nəticəsində qadınlara qarşı törədilən cinsi zorakılığın miqyasına görə "dünyada qadın olmaq üçün ən pis yer" və "dünyanın ən çox qadın zorlanan paytaxtı" adlandırılıb.[26] BMT, cinsi zorakılığın Konqo Demokratik Respublikasında dünyanın hər hansı digər ölkəsindən daha qabarıq olduğunu bəyan edib.[27]
25 oktyabr 2012-ci ildə dörd silahlı şəxs Mukvege evdə olmadığı zaman onun iqamətgahına hücum edərək, qızlarını girov saxlayır, ona sui-qəsd etmək üçün onun qayıtmasını gözləyir.[18] Qayıdandan sonra mühafizəçisi və yaxın dostu işə qarışdı və sui-qəsdçilər tərəfindən güllələnərək öldürüldü.Güllə açılarkən Mukege yerə yıxıldığı zaman onu qaçırdılar.[18][28] Sui-qəsd cəhdindən sonra Mukvege Avropa getdi və onun yoxluğu Panzi Xəstəxanasına çox böyük dağıdıcı təsir göstərdi.[29]
Mukvege 14 yanvar 2013-cü ildə Bukavuya qayıtdı, burada əhali onu Kavumu Hava Limanından şəhərə qədər olan 20 mil məsafədə səmimi qarşıladı. Ananas və soğan sataraq onun geri dönüş biletini ödəmək üçün pul toplayan xəstələri onu xüsusilə isti qarşıladılar.[30]
.jpg)
13 yaşında Mukvege atasının yolunu davam etdirmək və Əllincilər nazir olmaq qərarına gəldi və bu, onun üçün fərqli bir təcrübə oldu. Daha sonra o: “Mən müxtəlif dillərdə danışmağa başladım. Bütün varlığım tək olmadığıma əmin idi. Təcrübə o qədər böyük idi ki, o an həyatımın həmişəlik dəyişdiyini bildim."[31] Həkim kimi işləməkdən başqa, o, Bukavuda 700 üzvü olan Əllincilər kilsəsində qismən də olsa xidmət göstərir.[32] Mukvege dəfələrlə İsa Məsihə olan inancını Panzidəki işi üçün əsas motivasiya adlandırır.[33]
Panzi Xəstəxanası Konqolu Pentikostal hərəkatı CEPAC tərəfindən idarə olunur və İsveç Pentikostal hərəkatı tərəfindən davamlı olaraq dəstəklənir. Panzi Xəstəxanası Konqolu Pentikostal hərəkatı KEPAK tərəfindən idarə olunur və İsveç Əllincilər hərəkatı tərəfindən davamlı olaraq dəstəklənir. Deni deyirdi:
Bu yerdən insanlar sevimli ölkəm üçün dua edirdilər və bu gecə sizin dualarınızın nəticəsi olaraq burada dayanmaq mənim üçün bir şərəfdir. Mənim camaatım Konqolu Pentikostal hərəkat Kepak-a aiddir və bir milyona yaxın üzvü olan bu cəmiyyət, sizin dualarınızın nəticəsidir. Panzi xəstəxanası dualarınızın meyvəsidir. Kilsə duaya əsaslanmalıdır. Müqəddəs Kitab bizə dua etməyimizi söyləyir və buna görə də mən ölkəmdə və başqa yerlərdə xeyir-dua alanların hamısının nümayəndəsi olmaq istəyirəm. Sizlərə ürəkdən təşəkkür edirəm.
Doktor Mukvege, müharibə silahı olaraq cinsi təcavüz qurbanı olan və Panzi Xəstəxanasında müalicə olunan qadınlara dəstək olmaq üçün Eve Ensler və Kristin Skuler Deşriver ilə birlikdə Xoşbəxtlik şəhərini qurdu.[34] Sevinc şəhəri xəstənin təcavüzdən aldığı zehni və emosional travmanın sağalmasına kömək etmək üçün çalışır, eyni zamanda onlara həyatda yaşamaları üçün mənəvi güc verirdi. Xoşbəxtlik şəhəri zərər çəkənin maliyyə məsələləri və daxili qərarları haqqında fikirlərini dəyişdirdiyini və gücləndirdiyini sübut etdi. Xoşbəxtlik şəhəri 2011-ci ildə qapılarını açdı və 2016-cı ildə Xoşbəxtlik şəhəri haqqında Netflixdə sənədli filmi yayımlandı.[35]
Birləşmiş Krallıq 2021-ci ildə Böyük Yeddiliyin 47-ci sammitinə sədrlik edəndə, Mukvege Birləşmiş Krallığın Qadınlar və Bərabərlik naziri Liz Truss tərəfindən Sarah Sandsın sədrliyi ilə yeni yaradılmış Gender Bərabərliyi Məsləhət Şurasına (GEAC) təyin edildi.[36]
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|
