Fannie Mae (ing. The Federal National Mortgage Association (FNMA) — Federal Milli İpoteka Assosiasiyası) — 1938-ci ildə ABŞ hökuməti tərəfindən yaradılmış bir maliyyə qurumudur. Məqsədi, ABŞ-da ev sahibliyi və ipoteka bazarını gücləndirməkdir. Fannie Mae, özünün böyük miqdarda ipoteka portfelini maliyyələşdirmək üçün bu ipoteka kreditlərini alır və satır. Bu fəaliyyət, ipoteka kreditlərinin daha əlverişli və əlçatan olmasına kömək edir. Şirkət, xüsusilə ABŞ-da mənzil sahibliyini stimullaşdıran bir rol oynayır və uzun müddət maliyyə sisteminin mühüm hissəsi olmuşdur.[6]
Fannie Mae | |
---|---|
![]() | |
| |
Ümumi məlumatlar | |
Sənaye | Maliyyə xidmətləri |
Təsis tarixi | 1938 |
İqtisadi göstəriciləri | |
Ümumi kapital |
|
Ümumi aktivlər |
|
Ümumi gəliri | |
Xalis mənfəəti |
|
Struktur | |
İşçi sayı |
|
Rəhbərlik | |
İdarə heyəti | Saymon Conson (iqtisadçı)[5] |
fanniemae.com | |
![]() |
Fannie Mae, ipoteka bazarını canlandırmaq üçün iki əsas fəaliyyət həyata keçirir. Birincisi, yeni ipoteka krediti verən banklardan və digər maliyyə müəssisələrindən ipoteka kreditlərini alır və bu kreditləri "törəmə alətlər" adlanan investisiya məhsullarına çevirir. İkincisi, bu törəmə alətləri investorlara sataraq, bankların daha çox ipoteka krediti verməsinə şərait yaradır. Bu proses, maliyyə bazarlarının daha genişlənməsinə və müxtəlif sosial qrupların ev sahibliyi etməsinə imkan tanıyır.[7]
Fannie Mae, maliyyə böhranlarından təsirlənmiş və 2008-ci ildə ABŞ hökuməti tərəfindən nəzarət altına alınmışdır. Bu böhranın nəticəsi olaraq, şirkət hökumət tərəfindən təminatlandırılmağa başlanmışdır.[8] Lakin, sonrakı illərdə Fannie Mae-nin fəaliyyəti bərpa edilmiş və yeni maliyyə alətləri, xüsusən SOFR kimi alternativ dərəcələrə keçid, şirkətin bazarda daha dayanıqlı olmasına imkan vermişdir. Bu gün Fannie Mae, ABŞ-ın mənzil bazarının əsas iştirakçılarından biri olaraq fəaliyyətini davam etdirir.
Fannie Mae, əslində, ABŞ hökumətinin ipoteka bazarını canlandırmaq məqsədilə yaradılmış bir təşkilatdır. O zamanlar, xüsusən Böyük Depressiya dövründə, ipoteka kreditlərinin əldə edilməsi çətinləşmişdi və bu, ev sahibi olmaq istəyənlərin sayını əhəmiyyətli dərəcədə azaldırdı. Hökumət, bu problemi həll etmək üçün Fannie Mae-ni qurdu və onun vasitəsilə ev almağa olan tələbatı artırdı.[9]
Şirkət ilk olaraq yalnız hökumət tərəfindən təmin edilən ipoteka portfellərini alıb satmaqla məşğul olmağa başladı. Lakin zamanla, 1968-ci ildən sonra, Fannie Mae özəl bir şirkət olaraq fəaliyyət göstərməyə başladı. Bu addım, Fannie Mae-nin daha geniş bazarlarda iştirakını təmin etməklə yanaşı, özəl maliyyə resurslarından istifadə etməyə imkan yaratdı.[10] Bu dövr, Fannie Mae-in bazar daxilindəki mövqeyini daha da gücləndirdi və şirkət daha çox kredit almağa başladı, bu da ABŞ-da ev sahibliyini daha da əlçatan etdi.
2008-ci il maliyyə böhranı, Fannie Mae üçün böyük bir dönüş nöqtəsi oldu. Bu böhran zamanı şirkət böyük maliyyə itkilərinə uğrayaraq iflasa uğradı. ABŞ hökuməti, Fannie Mae-i maliyyə dəstəyi ilə xilas etdi və onu öz nəzarəti altına aldı. Bu vəziyyət, şirkətin fəaliyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu və uzun müddət davam edən hökumət dəstəyi ilə fəaliyyətini davam etdirdi.[11] Fannie Mae, sonrakı illərdə iqtisadi stabilliyin təmin edilməsi və ipoteka bazarının bərpası üçün müxtəlif təkmilləşdirmələr həyata keçirdi, o cümlədən yeni maliyyə alətləri və metodların tətbiqi.
Fannie Mae, qazancını əsasən aşağı faizlə borc alıb, sonra bu borclarını bütöv ipoteka kreditlərinə və ipoteka ilə təminatlı qiymətli kağızlara (MBS) yatırmaqla əldə edir. Şirkət, borc bazarlarında istiqrazlar satmaqla borc alır və kredit verənlərə likvidlik təmin etmək üçün bütöv kreditləri alır. Fannie Mae bütöv kreditləri alır və sonra onları investisiya bazarına təqdim etmək üçün MBS yaradaraq securitizasiya edir, hansı ki, bunlar saxlanıla bilər və ya satıla bilər.[12]
Hökumət tərəfindən dəstəklənən müəssisə (GSE) olaraq Fannie Mae qanunla müəyyən olunmuşdur ki, şirkət, bütün iqtisadi şəraitlərdə kredit verənlərə likvidlik təmin etməlidir. Şirkət, mənfəətsiz görünsə belə, mənfi bazar şərtlərini nəzərə almamalıdır. Əgər şirkətin müəyyənləşdirilmiş kredit qiymətləndirmə standartlarına uyğun kreditlər mövcuddursa və başqa alıcılar yoxdursa, onları almalıdır. Birləşmiş Ştatların tək ailəlik yaşayış və kommersiya yaşayış bazarlarının ölçüsü, miqyası və əhatəsi sayəsində bazar iştirakçıları Fannie Mae-in korporativ borclarını çox yüksək geri ödəmə ehtimalı olan investisiya kimi qiymətləndirirlər.[13] Bu bazar anlayışına görə, Fannie Mae çox aşağı faizlə borc ala bilir. Adətən, onun borc alma faizi ilə "verə biləcəyi" faiz arasında böyük fərq mövcuddur.