Ford Fondu (ing. Ford Foundation) — insan rifahını irəlilətmək məqsədini bəyan edən Amerika xüsusi fondu. 1936-cı ildə Edsel Ford və onun atası Henri Ford tərəfindən yaradılmışdır.[2] Əvvəlcə Edsel Ford tərəfindən verilmiş 25.000 dollar (2023-cü ildə təxminən 550.000 dollar) məbləğində ianə ilə maliyyələşdirilmişdir.[3][4][5] 1947-ci ilə qədər, hər iki qurucunun ölümündən sonra, fond Ford Motor Company-nin səsvermə hüququ olmayan səhmlərinin 90%-nə sahib olmuşdur.[6] 1955-1974-cü illər arasında fond Ford Motor Company-dən olan paylarını satmış və hazırda avtomobil şirkəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.[7]
Ford Fondu | |
---|---|
Ford Foundation | |
![]() | |
| |
Növü | Vəqf |
Yaranma tarixi | 1936[1] |
Qurucusu | |
fordfoundation.org | |
![]() |
1949-cu ildə II Henri Ford, Ford Philanthropy adlı ayrıca korporativ fondu yaratmışdır. Bu fond bu günə qədər Ford Motor Company-nin xeyriyyəçilik qolunu təmsil edir və Ford Fondu ilə əlaqəli deyil.[4]
Ford Fondu qrantları baş qərargahı və on beynəlxalq regional ofisi vasitəsilə təqdim edir.[8] Uzun illər ərzində fondun maliyyə sərvəti dünyanın ən böyük xüsusi fondu olmuşdur və hələ də ən varlı fondlardan biri hesab olunur.[9] 2014-cü maliyyə ilində fond 12,4 milyard dollar aktiv və 507,9 milyon dollar məbləğində təsdiq edilmiş qrantlar barədə hesabat vermişdir. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatına (OECD) görə, Ford Fondu 2019-cu ildə qrant fəaliyyəti çərçivəsində inkişaf üçün 194 milyon dollar ayırmışdır.[10]
Fond 15 yanvar 1936-cı ildə Miçiqanda Ford Motor Company-nin prezidenti Edsel Ford və daha iki icraçı tərəfindən "elmi, təhsil və xeyriyyə məqsədləri üçün vəsait qəbul edib idarə etmək, bütün bunları ictimai rifah naminə həyata keçirmək" məqsədilə yaradılmışdır.[11] Bu, ABŞ prezidenti Franklin D. Ruzveltin 1935-ci ildə böyük miraslara 70% vergi tətbiq edən vergi islahatına cavab olaraq yaradılmışdır.[12]
İlk illərində fond Miçiqanda Ford ailəsinin üzvləri və onların tərəfdaşlarının rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərmiş və Henri Ford Xəstəxanası, Henri Ford Muzeyi və Greenfield Village kimi təşkilatları dəstəkləmişdir.
Edsel Fordun 1943-cü ildə, Henri Fordun isə 1947-ci ildə vəfatından sonra fondun prezidenti Edselin böyük oğlu II Henri Ford olmuşdur. Tezliklə fondun dünyanın ən böyük xeyriyyə təşkilatına çevriləcəyi aydın olmuşdur.[13] Bununla əlaqədar olaraq idarə heyəti fondun gələcəyini müəyyənləşdirmək üçün Qeyter Araşdırma Komitəsini yaratmışdır. Kaliforniyalı hüquqşünas Rouen Qeyterin rəhbərlik etdiyi bu komitə fondun beynəlxalq xeyriyyə təşkilatına çevrilməsini və insan rifahının inkişafına həsr olunmasını tövsiyə etmişdir. Komitə həmçinin fondun müəyyən bir sahədə deyil, bəşəriyyətin qarşısında duran ən vacib problemlərin həllinə yönəlməsini tövsiyə etmişdir.[14][15]
Hesabat fondun idarə heyəti tərəfindən təsdiqlənmiş və 1953-cü ildə fondun Nyu-Yorka köçürülməsinə qərar verilmişdir.
° Eric Thomas Chester, Covert Network, Progressives, the International Rescue Committee and the CIA, M. E. Sharpe, 1995, Routledge, 2015.