. Love.az

Mari Dili - Wikipedia - Love.az

Ana Səhifə - Mari Dili
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir.
Lütfən, mənbələri uyğun şəkildə mətnin daxilində yerləşdirərək məqalənin təkmilləşdirilməsinə kömək edin. (avqust 2024)

Marı dili (və ya Düzən-şərq marı dili) — fin-uqor dillərindən biri. marılar arasında, əsasən Marı El və Başqırdıstanda yayılıb. Ruslar XX əsrədək onların dilini yanlış olaraq "çeremis dili" adlandırırdılar.

Mari dili
Ölkə
  •  Rusiya[1]
Danışanların ümumi sayı
  • 470.000 nəf. (2012)[2]
Təsnifatı
Ural dilləri
Fin-uqor dilləri
finno-perm dilləri[vd]
Finno-volj dilləri[vd]
Mariy dili
Yazı kiril əlifbası
Dil kodları
QOST 7.75–97 мач 445
ISO 639-1 —
ISO 639-2 chm
ISO 639-3 chm
Ethnologue chm
Linguasphere 41-AAC-a
IETF chm
Glottolog mari1278
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fin-Perm dilləri qrupuna aiddir. Marı Eldən başqa Vyatka çayı sahillərində və Urala qədər ərazidə yayılıb, bir neçə dialekti vardır.

Düzən-şərq mari dili dağ marı dili ilə və rus dili ilə yanaşı Marı El Respublikasının dövlət dillərindən biridir[3].

Təqribi sayı 450 min nəfərdən çoxdur.

Mündəricat

  • 1 Əlifba
  • 2 Mədəniyyətdə
  • 3 Ədəbiyyat
  • 4 Mənbə
  • 5 İstinadlar

Əlifba

redaktə

Marı dilinin əlifbası XVIII əsrin ortalarında yaranıb. İndiki əlifba bir qədər dəyişikliklərlə 1870-ci ildən istifadə edilir.

Marı dilində "Ончыко" ("İrəli"), "Пачемыш" ("Arı") jurnalları, "Кугарня" ("Cümə"), "Марий Эл", "Чолман" ("Kama") və "Морко мланде" ("Morka torpağı") qəzetləri çıxır.

Mədəniyyətdə

redaktə

2012-ci ildə ekranlara tam marı dilində çəkilmiş Rusiya istehsalı olan "Небесные жёны луговых мари" ("Luqovı marılarının səma arvadları") adlı film çıxdı.

Ədəbiyyat

redaktə
  • Троицкий В. П., Черемисско-русский словарь, Казань, 1894 (горн. и лугов.);
  • Васильев В. М., Записки по грамматике народа мари, Казань, 1918 (горн. и лугов.);
  • Шорин В. С., Маро-русский словарь горного наречия, Казань, 1920;
  • Кармазин Г. Г., Материалы к изучению марийского языка, Краснококшайск, 1925 (лугов.);
  • Его же, Учебник марийского языка лугово-восточного наречия, Йошкар-Ола, 1929;
  • Васильев В. М., Марий Мутэр (словарь горн. и лугов.), Центриздат, М., 1929;
  • Castrén M. A., Elementa grammaticae tscheremissicae, Kuopio, 1845 (горн.);
  • Wiedemann F., Versuch einer Grammatik der tscheremissischen Sprache, SPB, 1847 (горн.);
  • Budenz J., Erdei és hegyi cseremisz szótár, Pest, 1866 (мар., венг., лат. словарь, горн. и лугов.);
  • Szilasi M., Cseremisz szótár, Budapest, 1901 (мар., венг., нем. словарь горн. и лугов.);
  • Ramstedt C., Bergtscheremissische Sprachstudien, Helsingfors, 1902 (кроме текстов мар., нем. словарь, горн.);
  • Beke О., Cseremisz nyelvtan, Budapest, 1911 (грам. горн. и лугов.);
  • Räsänen M., Die tschuwassischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1920;
  • Lewy E., Tscheremissische Grammatik, Lpz., 1922 (лугов.);
  • Wichmann Y., Tscheremissische Texte mit Wörterverzeichnis und grammatikalischem Abriss, Helsingfors, 1923 (кроме текстов словарь и грам. очерк, горн. и лугов.);
  • Räsänen, Die tatarischen Lehnwörter im Tscheremissischen, Helsinki, 1923.

Mənbə

redaktə
  • Сайт Кадзуто Мацумуры о марийском языке  (ing.) (yap.)
на нём лугово-марийско-русско-японский словарь
  • Электронные марийские словари, марийские словари онлайн. Марийская грамматика
  • Электронные марийские словари онлайн.
  • Большой марийско-русский словарь онлайн. Arxivləşdirilib 2014-03-04 at the Wayback Machine
  • Mari Multilingual Dictionary Arxivləşdirilib 2009-04-25 at the Wayback Machine
  • Финно-угорская электронная библиотека Arxivləşdirilib 2011-06-12 at the Wayback Machine
  • Электронная коллекция изданий на марийском языке

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 ScriptSource - Russian Federation.
  2. ↑ Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
  3. ↑ "Закон Республики Марий Эл от 26 октября 1995 года № 290-III (ред. от 10.03.2011) «О языках в Республике Марий Эл»". 2013-12-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-28.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Mari_dili&oldid=7809794"
LOVE.AZ