 |
 |
Love.az |  |
 |
Maria Aleksandrovna Spiridonova (rus. Мари́я Алекса́ндровна Спиридо́нова; 16 (28) oktyabr 1884[1], Tambov, Tambov quberniyası, Rusiya imperiyası – 11 sentyabr 1941[1], Oryol, RSFSR, SSRİ) — Rusiya inqilabçısı, Sol Sosialist İnqilab Partiyasının liderlərindən biri, inqilabçı, Stalin repressiyalarının qurbanı.
| Mariya Spiridonova | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 16 (28) oktyabr 1884[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 sentyabr 1941[1] (56 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Fəaliyyəti | inqilabçı, siyasətçi |
| Partiyası |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mariya Spiridonova Tambovda kollegial katibin ailəsində anadan olub. 1902-ci ildə Tambov Qadın Gimnaziyasını bitirib (digər mənbələrə görə, siyasi etibarsızlığına görə Tambov Gimnaziyasının səkkizinci sinfindən qovulub[2]). Əyalət zadəgan məclisində katib işləyib. Yerli Sosialist İnqilabçı təşkilatına qoşulub və partiyanın döyüş dəstəsinə üzv olub. 1905-ci ilin martında o, nümayişdə iştirak etdiyinə görə həbsə məruz qalıb, lakin tezliklə azad edilib.
16 yanvar 1906-cı ildə Borisoqlebsk qatar stansiyasında 6-cı dərəcəli dövlət məmuru, Tambov qubernatorunun müşaviri G.N.Lujenovskiyə tapança ilə beş güllə atdı. Spiridonova əyalətdə kəndli iğtişaşlarının yatırılması zamanı, kütləvi şallaqlanma ilə müşayiət olunan cəza dəstələrinə son dərəcə qəddar rəhbərlik etdiyinə görə Lujenovski haqqında çıxardığı Sosialist İnqilab Partiyasının hökmünün icraçısı kimi çıxış etmişdi. Spiridonova bu qətli həyata keçirmək üçün könüllü olub. Lujenovskini öldürmək fürsəti əldə edənə qədər bir neçə gün stansiyalarda və qatarlarda onu izləyib. Lujenovskini öldürdükdən sonra özünü öldürməyə çalışdı, amma buna vaxtı çatmadı. Belə ki, ona çatan bir kazak tüfəngin qundağı ilə onun boynundan zərbə endirib. Zərbədən Mariya Spiridonova huşunu itirib, yerə yıxılıb. Məhkəmədə o, motivlərini belə izah edib: "Mən hökmün icrasını boynuma götürdüm, çünki ürəyim ağrıyırdı, yaşamaq biabırçı və çətin idi, şərin, istibdadın, zorakılığın təcəssümü olan Lujenovskidən sonra kəndlərdə baş verənləri eşidirdim. İşgəncədən ağlını itirmiş kişilərlə görüşmək məcburiyyətində qalanda, on beş yaşlı gözəl qızını, kazak təcavüzündən sonra itirən qoca ananı görəndə belə dəişətə gəldim. Bu halda ən dəhşətli işgəncə qorxusu perspektivi belə məni dayandıra bilməzdi".[3]
Həbs zamanı Spiridonova işgəncələrə məruz qalıb. Həbsxanada onu müayinə edən həkim çoxsaylı xəsarətlər barədə ifadə verib. 1906-cı il fevralın 12-də liberal-demokratik "Rus" qəzeti Spiridonovanın həbsxanadan göndərdiyi məktubunu dərc edib. Məktubda O, orada məruz qaldığı zorakılıqları təsvir edirdi: "Spiridonovanın dediyinə görə, onu lüt soyundurublar və qamçı ilə döyüblər, sonra qatar vaqonunda jandarm zabiti ona cinsi təcavüz edib". Məktub bütün Rusiyaya yayılaraq əhəmiyyətli ictimai rezonansa səbəb oldu. Bu da Spiridonovaya dəstək üçün geniş ictimai kampaniyaya gətirib çıxardı. Onun müraciəti mətbuatda geniş işıqlandırıldı, nəticədə hakimiyyət rəsmi araşdırma aparmağa məcbur oldu.[4] 1906-cı il martın 12-də Moskva Hərbi Dairə Məhkəməsinin ilkin iclası Spiridonovanı asılaraq ölüm cəzasına məhkum etdi.
O, on altı gün edam cəzasının icrasını gözləyib. Spiridonova sonralar yazdığı kimi, belə anlar insanı həmişəlik dəyişir. Mariya ölümü ləyaqətlə qarşılaya bilməyəcəyindən qorxub, ona görə də çörək qırıntılarından balaca adam düzəldib və onu sapla asaraq saatlarla yelləyib. Martın 28-də ona məlumat verilib ki, onun ölüm cəzası Nerçinsk katorqasında ömürlük həbslə əvəz edilib. Butırka həbsxanasında həbsdə olarkən Spiridonovanın xalq arasında populyarlığı xeyli artıb. Dostu və memuarçısı Aleksandra İzmailoviçin fikrincə, ictimai şüurda Spiridonovanın fiqurunda "xalqın şəfaətçisi" və "əzabkeş" obrazları birləşirdi.[5]
Butırka həbsxanasında Spiridonova bir neçə tanınmış qadın inqilabçı və terrorçu ilə tanış oldu. O zaman Aleksandra İzmailoviç, Anastasiya Bitsenko, Lidiya Yezerskaya, Revekka Fialka və Mariya Şkolnikdə Buturkada həbsdə yatırdılar.
Nerçinsk katorqasında sürgünə göndəriləndə qatar hər bir stansiyadan keçəndə məhbus qatarında “Sosialist İnqilabçılığın Anası”nın olduğunu eşidən izdiham onu salamlayır təntənəli yığıncaqlar və mitinqlər təşkil edirdi. İzmailoviç sonradan xatirələrində bu hadisəni belə xatırlayırdı: "Gündüzlər, axşamlar, gecələr hər dayanacaqda (pəncərələri döyüb Marusyanı oyandırırdılar) – camaat özünü unudacaq dərəcədə sevinirdi. Onu görməyin sevinci, bu qadına olan məhəbbət insanı vəcdə gətirirdi. Onu salamlamaq üçün stansiyaya on-yüz minlərlə insan axışıb gəlirdi. Onlar sevinc göz yaşları, bəzən də dəli hönkürtü ilə ağlayırdılar ki, bu da bizə heyrətamiz təsir bağışlayırdı. İçlərindəki alovu, sevinci necə ifadə edəcəklərini bilmədən ona çiçəklər yağdırırdılar. Cırıq və nimdaş paltar geyinən fəhlələr həyəcandan titrəyərək əllərində olan mis sikkələri vaqonun pəncərələrinə uzadırdılar. Stansiyalarda süd satan qadınlar qarovulçulara süd qabları verirdilər - "onları bizim qadınlar üçün götürün" qışqırırdılar. Xanımlar üzüklərini, hörmətli bəylər saatlarını çıxarıb verirdilər. Yadımdadır, bir ayağı qoltuqağa söykənən bir dənizçi, müharibədən qayıdarkən ondan bir neçə siqaret və bir mis sikkə götürmək üçün sədəqə istədi <…> Həmişə olduğu kimi, pəncərələrə sonsuz sayda konfet qutuları, portağal, peçenye (bütün yol boyu şirniyyat atəşinə tutlmuşduq), qəzetlər, sayı bilinməyən çiçəklər və mis, gümüş pullar (bəzən iki-beş qəpiyə qədər) atırdılar. Neçə dəfə bütün stansiyalarda qarşımıza çıxanlara pula ehtiyacımız olmadığını, altı nəfərin heç nəyə ehtiyacı olmadığını söylədik. Xeyli sayda xəz papaqlar əldən-ələ sürətlə dolaşmağa davam etdi və qarovul rəisi polkovnikimizə təhvil verildi" - O.V.Budnitskinin müəllifi olduğu "Rusiyanın qadın terrorçuları. Fədakar qatillər" əsərindən bir parça.[6]
1906-cı ilin iyulunda terrorçular Akatuy cəzaçəkmə müəssisəsinə gətirildi. 1906-cı ilin sonuna qədər həbsxana rejimi kifayət qədər yumşaq idi. Məhbuslara gəzinti zamanı öz paltarlarını geyinmək, kitab almaq və sərbəst danışmağa icazə verilirdi. 1907-ci ilin qışında qadınların "siyasətçilərin" Maltsev həbsxanasına aparılması əmri alındı ki, bu da məhbusların qəzəbinə səbəb oldu, çünki şiddətli şaxtada səyahət həyat və sağlamlıq üçün son dərəcə təhlükəli ola bilərdi. Buna baxmayaraq, Alqaçin həbsxanasının rəisi Borodulin (sonralar Şimal Döyüş Uçuş Dəstəsinin üzvü tərəfindən öldürüləcək) xəstə olan Spiridonova və Şkolniklə bağlı köçürülmə əmrinin yerinə yetirilməsini sərt şəkildə tələb etdi.
Maltsev həbsxanasında əsasən cinayət törətməkdə təqsirli bilinən qadınlar saxlanılırdı. Məhbusların saxlanma şəraiti və məişət şəraiti son dərəcə ağır idi.
Fevral inqilabından sonra Spiridonova ədliyyə naziri Aleksandr Kerenskinin əmri ilə azad edildi və 8 mart 1917-ci ildə Çitaya gəldi. Oradan isə may ayında Moskvaya gəldi və burada Sol Sosialist İnqilabçıları arasında əsas rollardan birini tutmağa başladı. Partiyanın sol qanadının Təşkilat Bürosuna daxil olaraq Petroqrad təşkilatında işləmiş, hərbi hissələrdə, fəhlələr arasında çıxış edərək müharibəni dayandırmağa, torpaqların kəndlilərə, hakimiyyətin Sovetlərə verilməsinə çağırışlar edirdi. O, “Zemlya i Volya” qəzeti ilə əməkdaşlıq edib, “Naş Put” jurnalının redaktoru olub, “Znamya Truda” qəzetinin redaksiya heyətinin üzvü seçilib. Qəzetlərdə o, tez-tez siyasi bəyanatlar verirdi. Spiridonova Fövqəladə və II Ümumrusiya Kəndli Qurultaylarının sədri seçilib, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində və Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin kəndli bölməsində çalışıb.
Spiridonova bolşeviklərlə əməkdaşlıq etməyin zəruriliyini anlayırdı. 1917-ci il noyabrın 21-də Polşa Sosialist-İnqilab Partiyasının 1-ci Qurultayında o, “Onların kobud addımları bizə nə qədər yad olsa da, biz onlarla sıx təmasdayıq, çünki durğunluqdan çıxarılmış kütlələr onların ardınca gedir” - deyə çıxışında bildirmişdi. O, bolşeviklərin kütlələrə təsirinin müvəqqəti olduğuna inanırdı, çünki onlar "bütün nifrətdən qaynaqlanır" və bolşeviklər inqilabın ikinci mərhələsində iflas edəcəklər deyə düşünürdü. Onun fikrincə, bu mərhələ tezliklə başlayacaq, ancaq qloballaşdıqda uğur qazanacaq “sosial inqilab” olacaq. Oktyabr inqilabı “siyasi” inqilab kimi dünya inqilabının yalnız başlanğıcıdır. O, Sovetləri "xalq iradəsinin ən dolğun ifadəsi" kimi təsvir edirdi.
Sol Sosialist İnqilab Konfransı 1917-ci il noyabrın 18-də özünü PLSR-in I qurultayı elan edənə qədər Spiridonova solçuların PSR-də çoxluğu qazanacağına ümid bəsləyirdi. O dövrdə Spiridonova Sol Sosialist İnqilabçıları üçün ən vacib vəzifəni yerinə yetirirdi. Onun əsas vəzifəsi Kəndli Deputatlarının Fövqəladə və İkinci Ümumrusiya Qurultaylarında kəndli çoxluğunu öz tərəflərinə çəkmək idi. O, Polşa Sosialist Respublikasının 1-ci Qurultayında “Biz gənc bir partiya olaraq kəndlilərə qalib gəlməliyik” - deyə bildirmişdi. Sol Sosialist İnqilab Mərkəzi Komitəsinin Spiridonova ümid bəsləməsi təsadüfi deyildi. O vaxta qədər o, böyük əzabkeş imicinə əsasən populizm sayəsində kəndlilərin maraqlarını müdafiə edən emosional natiq, publisist və siyasi xadim şöhrətini əlavə edə bilmişdi. ABŞ kommunistlərinin lideri Con Rid o vaxt onu “Rusiyanın ən populyar və nüfuzlu qadını” adlandırırdı.
1918-ci il yanvarın 4-də bolşevik fraksiyası tərəfindən Mariya Spiridonovanın Müəssislər Məclisinin sədri vəzifəsinə namizədliyi irəli sürüldü. O, səsvermədə 160 səs topladı. Viktor Çernov 260 səs toplayaraq Müəssislər Məclisinin sədri seçildi. 1918-ci ilin yanvarında o, III Ümumrusiya Sovetlər Qurultayını "Torpaqların ictimailəşdirilməsi haqqında" qanunu qəbul etməyə çağırdı. 1918-ci ilin fevral-mart aylarında Spiridonova Petroqrad İnqilabi Müdafiə Komitəsinin üzvü idi.
Spiridonova Rusiya nümayəndə heyətinin Almaniya ilə sülh bağlamaq səylərini dəstəkləyərək bunun dünya inqilabına fayda verəcəyinə inanırdı: “İngiltərə və Fransa hökumətlərinin hərəkətlərindən sonra ayrıca sülhün bağlanması kütlələri işıq görməyə vadar edəcək təkan olacaq”. 1918-ci il aprelin 19-da Sol Sosialist İnqilab Partiyasının II Qurultayındakı məruzəsində Spiridonova Sol Sosialist İnqilabçılarını Brest Sülhü üçün məsuliyyəti bolşeviklərlə bölüşməyə çağırdı: “Sülh nə biz, nə də bolşeviklər tərəfindən imzalanmışdı: ehtiyac, aclıq və xalqın iradəsi ilə imzalanmışdı ki, biz sosialistlər arasında mübarizə aparmağa çalışırlar. Bir gücü təmsil edən İnqilab Partiyası Bolşevik Partiyasından fərqli hərəkət edərdi?”
1918-ci ilin aprelindən iyun ayına qədər olan dövrdə Spiridonova siyasi mövqeyini kəskin şəkildə dəyişdi. Bolşeviklərlə əməkdaşlıq edərək, Sol Sosialist İnqilabçılarının Xalq Komissarları Sovetindən çıxarılmasını kəskin şəkildə pisləyən bir neçə nəfərdən biri bolşeviklərin siyasi əleyhdarlarının düşərgəsinə keçdi. Öz təbirincə desək, Sol Sosialist İnqilabçıları Sovet hökumətini tərk etdikdən sonra o, bolşeviklərlə yeganə əlaqə idi və onları “başqalarından daha gec” tərk etdi. Eyni zamanda, Spiridonovanın Brest Sülhinə münasibəti kəskin şəkildə dəyişdi. Tezliklə bunun ardınca sol sosialist inqilabçılarının bolşeviklərə qarşı üsyanı baş verdi. Tarix elmləri doktoru Vladimir Lavrovun sözlərinə görə, Spiridonova Almaniya səfiri fon Mirbaxın qətlində iştirakı olub. O, səfir Qraf Vilhelm fon Mirbaxı qətlə yetirən esser Yakov Blumkinə məsləhətlə kömək edib və onu yönləndirib.[7].
1918-ci il iyulun 6-da V Ümumrusiya Sovetlər qurultayı zamanı Sol Sosialist İnqilabçılarının digər liderləri ilə birlikdə həbs edilərək Kremldəki qarovulxanaya salındı. Spiridonova həbsdə olarkən PLSR rəhbərliyinin bir sıra ciddi taktiki səhvlərə yol verdiyini yazırdı. 1918-ci il noyabrın 27-də Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin Ali İnqilab Tribunalı “Sol Sosialist İnqilab Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Sovet hakimiyyətinə və inqilaba qarşı sui-qəsd” işinə baxdı və Spiridonovanı bir il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi, lakin onun “xüsusi xidmətlərini” nəzərə alaraq, bir müddət sonra onu azad etdi.
22 yanvar 1919-cu ildə Spiridonova yenidən Moskva Əks-inqilab və Təxribatla Mübarizə üzrə Ümumrusiya Fövqəladə Komissiyasısı (Çeka) tərəfindən həbs edildi. Nikolay Buxarinin ittiham tərəfinin şahidi olduğu Moskva İnqilab Tribunalı Spiridonovanı Sovet hökumətinə böhtan atmaqda və bununla da əksinqilaba kömək etməkdə təqsirli bildi və onu bir il siyasi və ictimai fəaliyyətdən təcrid edərək Kreml xəstəxanasına göndərdi. 1919-cu ilin aprelində o, Sosialist İnqilab Mərkəzi Komitəsinin köməyi ilə oradan qaçdı və qeyri-leqal fəaliyyətə keçdi.
26 oktyabr 1920-ci ildə Spiridonova yenidən həbs edildi. O, Butırka həbsxanasına göndərildi.[8] Feliks Dzerjinski 1921-ci il aprelin 19-da tabeliyində olan T.Samsonova yazdığı qısa qeyddə göstərirdi: “Biz Spiridonovanı psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirmək üçün Vladimir Obux və Nikolay Semaşko ilə əlaqə saxlamalıyıq, lakin o, oradan qaçırılmaması və ya qaçmaması şərti ilə”. Bundan sonra Spiridonova Preçistenskaya Psixiatriya Xəstəxanasına köçürüldü.[9][10].
1921-ci il noyabrın 18-də Spiridonova Sosialist İnqilabının liderləri İsaak Ştaynberq və İlya Bakkala birlikdə heç vaxt siyasi fəaliyyətlə məşğul olmayacağı öhdəliyinə imza atdı.
Mariya Spiridonova Moskva yaxınlığındakı Malaxovka qəsəbəsində Əks-inqilab və Təxribatla Mübarizə üzrə Ümumrusiya Fövqəladə Komissiyasının nəzarəti altında yaşayırdı.
1923-cü ildə onun xaricə qaçmaq cəhdi uğursuz oldu və 3 il sürgünə məhkum edildi. Mariya Spiridonova Moskva yaxınlığındakı Əks-inqilab və Təxribatla Mübarizə üzrə Ümumrusiya Fövqəladə Komissiyasının Vorontsovo sovxozunda saxlanılırdı. Burdan isə Spiridonova əvvəlcə Səmərqənddə (1925-1928), sonra isə Daşkənddə (1928-1930) sürgün olundu. 1925-ci ildə Səmərqəndə sürgün edilən Spiridonova burada vaxtı ilə Çar dövründə Narçinskdə sürgündə olduqları Aleksandra İzmailoviç və İrina Kaxovskaya ilə yenidən birləşdi.[11] 1928-ci ilə qədər, Daşkəndə göndərilənə qədər onlar orada qara işlərdə çalışmışdılar.[11] İzmailoviç və Spiridonovanın səhhəti tif xəstəliyinə görə pisləşdiyi üçün onlar müalicə üçün Yaltadakı sanatoriyaya göndərildilər. Onların yaşayışı, müalicəsi və dərmanları dövlət orqanları tərəfindən ödənilmədiyi üçün xaricdə yaşayan dostları tərəfindən onlara pul göndərilirdi. Spiridonova 1930-cu ilin avqustuna qədər Yaltada qaldı.
Mariya Spiridonova 1931-ci ildə yenidən 3 il sürgünə məhkum edildi. Sonradan 5 il uzadılan sürgün müddətinin bir hissəsini o, Ufada keçirdi.[12] Ufada olarkən Mariya Spiridonova esserlərin keçmiş lideri İlya Mayorovla rəsmi nigaha daxil oldu. Ufada əri, ögey oğlu, qayınatası və iki dostu İrina Kaxovskaya və Aleksandra İzmailoviç ilə bir "kommunal" otaqda yaşayırdı. Burada onların üçü də ev dustaqlığında saxlanılıb və daimi nəzarət altında qalırdılar. Səhhəti pisləşdiyinə görə, Aleksandra İzmailoviç artıq evdən kənarda işləmək qabiliyyətini itirdi. İzmailoviç hələ də işləyən yoldaşlarının ev işlərini öz üzərinə götürmüşdü. [13] İzmailoviç vaxtının çox hissəsini 1937-ci ilə qədər hər üç rəfiqənin siyasi mübarizəsi və həyatları haqqında kitabı tamamlayıb. Spiridovanın həyatının bir çox məqamları haqda məlumatı məhz bu dövrdə İzmailoviçin qələmə aldığı xatirələrdən almaq olur. Mariya Spiridonova işsiz qalmayaraq Ufada Dövlət Bankının Başqırdıstantan şöbəsində işləyirdi.[14]
1937-ci ildə Mariya Spiridonova yenidən Ufada həbs edildi. SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası onu “həbs olunduğu günə qədər vahid Sosialist İnqilabı Mərkəzinin üzvü olmaqda və geniş əksinqilabi terror fəaliyyətini davam etdirmək məqsədilə Ufa, Qorki, Tobolev və digər şəhərlərdə terror və təxribat qrupları təşkil etməkdə" təqsirli bilib. Spiridonova Moskvada Butırka həbsxanasında saxlanılırdı. O orada hökumətə “insanlıq göstərmək və onu dərhal öldürmək” tələbi ilə məktublar yazırdı.[15] SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası onu 25 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi. Mariya Spiridonova cəzasını Yaroslavl və Oryol həbsxanalarında çəkib.
8 sentyabr 1941-ci ildə SSRİ Daxili İşlər Xalq Komissarı Lavrenti Beriyanın tələbi ilə SSRİ Ali Məhkəməsinin Vasili Ulrixdən (kollegiyanın sədri) ibarət Hərbi Kollegiyası Dmitri Kandıbin və Vasili Bukanov cinayət işi başlamadan və heç bir araşdırma aparmadan, Mariya Spiridonova da daxil olmaqla, Oryol həbsxanasında cəza çəkən 161 məhbus barəsində RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 58-10-cu maddəsinin 2-ci hissəsi ilə ölüm hökmü çıxarıblar. Digər siyasi məhbuslarla birlikdə o, sentyabrın 11-də Medvedev meşəsində güllələnib (Oryol yaxınlığında NKVD-nin edam poliqonu).[16][17]
NKVD-nin Oryol vilayəti üzrə keçmiş rəisi Kondrati Firsanovun sözlərinə görə, əməliyyat xüsusi məxfilik və ehtiyatla həyata keçirilib. “Hələ də edam edilməli olan şəxslərin olduğu kameralarda 200-ə yaxın məhkum var idi”, - deyə Firsanov daha sonralar bildirib. “Bu, qarşıdan gələn aksiyanı ört-basdır etmək üçün edilmişdi”. Medvedev meşəsində edamdan bir gün sonra güllələnən məhbusların kamera yoldaşlarının hamısı təxliyə olunub.[18]
Mariya Spiridonova 1957-ci ildə 1937 və 1941-ci illərdə, 1989-cu ildə isə 1920-ci və 1930-cu illərin əvvəllərində olan cinayyət işlərinə görə SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə reabilitasiya olunub.[19]
Mariya Spiridonovanın 1918-ci ilin noyabrında Bolşevik Partiyası Mərkəzi Komitəsinə açıq məktubu:
“Sovetlərin hakimiyyətinə kinli münasibətiniz, qurultay və sovetləri dağıdıb, bolşeviklərin təyin etdiyi ağqvardiyaçıların cəzasız zülmü ilə siz güc baxımından Rusiyada yeganə olan Sovet hakimiyyətinə qarşı üsyançıların düşərgəsinə düşmüsünüz.
Sovetlərin gücü, bütün xaoslarına baxmayaraq, bütün Müəssislər Məclisindən, Dumalardan və Zemstvolardan daha böyük və daha yaxşı seçkidir. Şuraların hakimiyyəti zəhmətkeş kütlələrin iradəsini, əhval-ruhiyyəsini və ehtiyaclarını həssaslıqla əks etdirən özünüidarə aparatıdır.
Hər bir fabrik, hər bir zavod və kənd öz sovet nümayəndəsinin yenidən seçilməsi yolu ilə dövlət aparatının işinə təsir etmək və ümumi və xüsusi mənada özünü qorumaq hüququna malik olanda, bu, həqiqətən də özünüidarə idi.
İstənilən tiranlıq və zorakılıq, kütlələrin idarə etmək və idarə olunmaq üçün ilk cəhdlərində təbii olan hər hansı günahlar asanlıqla sağalır, çünki qeyri-məhdud seçkilər prinsipi və əhalinin seçdiyi şəxs üzərində səlahiyyəti onun nümayəndəsini kökündən islah etməyə, onu kənddə və fabrikdə tanınan ən dürüst və ən yaxşısı ilə əvəz etməyə imkan verəcəkdir.
Və zəhmətkeş xalq öz sovet nümayəndəsini aldadıb, oğurluğa görə döyəndə, o nümayəndə bolşevik olsa belə, buna layiqdir və belə əclafların müdafiəsi üçün burjuaziya hakimiyyəti anlayışını rəhbər tutaraq kəndlilərin üzərinə artilleriya qüvvələri göndərməyiniz sübut edir ki, siz ya zəhmətkeş xalqın hakimiyyət prinsipini başa düşmürsünüz, ya da onu tanımırsınız.
Bir adam tiranlığı qarşı çıxanda və ya tiranı öldürəndə bu, Qırmızı Terrordur, xalqın hüquqlarının pozulmasına, zülm və zorakılığa qarşı özünümüdafiəsidir.
Və hansısa kəndin, fabrikin kütləsi sağçı sosialist göndərirsə, göndərsinlər, bu onların haqqıdır, amma bizim bədbəxtliyimiz odur ki, onların etimadını qazana bilməmişik.
Sovet hakimiyyətinin barometrik, həssas və xalqla birləşməsi üçün qeyri-məhdud seçki azadlığı, xalq ünsürlərinin oyunu lazımdır, ondan sonra yaradıcılıq, yeni həyat, yeni nizam və mübarizə yaranacaq.
Və yalnız bundan sonra kütlə hiss edəcək ki, baş verən hər şey başqasının deyil, onların işidir.
Onun [kütlənin] özü öz taleyinin yaradıcısıdır, ona baxan, ona yaxşılıq edən, Müəssislər Məclisi və digər parlament təsisatlarında olduğu kimi onun tərəfdarı olan biri deyil və yalnız bundan sonra o, sonsuz şücaətlərə qadir olacaqdır".
Ona görə də siz sağçı sosialistləri şuralardan və Mərkəzi İcraiyyə Komitəsindən qovanda biz sizə qarşı vuruşmuşuq.
Sovetlər təkcə zəhmətkeşlərin mübariz siyasi və iqtisadi təşkilatı deyil, həm də müəyyən platformadır.
Platforma burjua-təhkimçilik sisteminin bütün əsaslarının dağıdılmasıdır və əgər sağçı nümayəndələr onu qoruyub saxlamağa və ya şuralarda müdafiə etməyə çalışsalar, bu təşkilatın mahiyyəti onları sındıracaq, ya da maraqlarına xəyanət edənlər kimi sizin fövqəladə komitələriniz yox, xalq özü onları çölə atacaqdı.
Oktyabr inqilabının proqramı, zəhmətkeşlərin şüurunda sxematik şəkildə göstərildiyi kimi, hələ də onların ruhunda yaşayır və kütlələr özlərinə xəyanət etmir, əksinə, onlara xəyanət edirlər.
İyul irticasından əvvəl də mövcud olan ən qəddar pulemyot istibdadının fəhlələr tərəfindən nümayəndələr və sovet işçilərinin seçilməsinə hörmətsizlik, güclənməyimizi görüb tez-tez sovetlərin qurultaylarının dağıdılmasının məşqini apardığınız zaman sağ partiyalar üçün zəngin bəhrələr verəcəkdir.
Xalqı qanunsuzluğa o qədər öyrətmisiniz, hər cür hücumlara elə həlim boyun əymək vərdişləri yaratmısınız ki, Avksentyevin Amerika Krasnov diktaturası saat mexanizmi kimi keçə bildi.
Sərbəst, işıqlı, işıq kimi, hava kimi xalq yaradıcılığı, dəyişmə, mübarizə, şuralarda, qurultaylarda mübarizə aparmaq əvəzinə, Kommunist Partiyasından təyin olunanlar, məhkəmə icraçıları, jandarmlar var”.
 |
 |
LOVE.AZ |  |
 |
|