. Love.az

Parabola - Wikipedia - Love.az

Ana Səhifə - Parabola
Parabola, onun fokus məsafəsi və direktrisası
Parabola, onun fokus məsafəsi və direktrisası
Kəsik konus: Parabola kəsik konus kimi
Eksentrisitet:   e = 1 {\displaystyle ~\textstyle e=1} {\displaystyle ~\textstyle e=1}
Bərabərlik:   y 2 = 2 p x {\displaystyle ~\textstyle y^{2}=2px} {\displaystyle ~\textstyle y^{2}=2px}
Hiperbola  · Parabola  · Ellips  · Çevrə

Parabola (yun. παραβολή, tətbiq) — kvadratik funksiyanın (y = x²) qrafikinə verilən addır. Parabola Hiperbolanın tərsidir. Parabola dedikdə müstəvinin elə nöqtələrinin həndəsi yeri başa düşülür ki, bu nöqtələrin müstəvinin verilmiş düz xəttindən və verilmiş nöqtəsində olan məsafələri bir-birinə bərabər olsun. Müstəvinin verilmiş bu düz xəttinə parabolanın direktirisi, verilmiş nöqtəsinə isə parabolanın fokusu deyilir. Parabolanın fokusunu adətən F {\displaystyle F} {\displaystyle F} ilə işarə edirlər.

Mündəricat

  • 1 Bərabərlik
    • 1.1 Kvadrat tənliyinin əmsallarının hesablanması
  • 2 Digər bərabərliklər
    • 2.1 Şaquli simmetriyanın ucları
    • 2.2 Üfüqi simmetriyanın ucları
    • 2.3 Baş parabola
    • 2.4 Qauss xəritəsinin forması
  • 3 Polyar koordinatda parabola
  • 4 Fəzada Parabola
  • 5 Həmçinin bax
  • 6 Xarici keçidlər

Bərabərlik

redaktə

Düzxətli koordinat sistemi üzərində Parabolanın kanonik şəkli aşağıdakı kimidir:

  y 2 = 2 p x , p > 0 {\displaystyle ~\textstyle y^{2}=2px,p>0}   (ya da   x 2 = 2 p y {\displaystyle ~\textstyle x^{2}=2py}  , əgər uc nöqtələrinin yernini dəyişdirsək).
Nəticə
 

Direktrisanın bərabərliyi:   P Q {\displaystyle ~PQ}  :   x + p 2 = 0 {\displaystyle ~\textstyle x+{\frac {p}{2}}=0}  , fokus —   F ( p 2 ; 0 ) {\displaystyle ~\textstyle F\left({\frac {p}{2}};0\right)}  , buna əsasən koordinat başlanğıcı:   O {\displaystyle ~O}   — mərkəzin kəsiyi   C F {\displaystyle ~CF}  . Parabolanın   M {\displaystyle ~M}   üçün tapılmış müxtəlif nöqtəsində, üzərində yerləşən bərabərlik alınır:   K M = F M {\displaystyle ~KM=FM}  .   K M = K D + D M = p 2 + x {\displaystyle ~\textstyle KM=KD+DM={\frac {p}{2}}+x}   və   F M = ( x − p 2 ) 2 + y 2 {\displaystyle ~\textstyle FM={\sqrt {\left(x-{\frac {p}{2}}\right)^{2}+y^{2}}}}  , onda bərabərlik aşğıdakı görünüşünü alır:

  ( x − p 2 ) 2 + y 2 = p 2 + x {\displaystyle ~{\sqrt {\left(x-{\frac {p}{2}}\right)^{2}+y^{2}}}={\frac {p}{2}}+x}  . Bərabərliyi müxtəlif cür hesabladıqdan sonra eynigüclü bərabərlik alınır:   y 2 = 2 p x {\displaystyle ~y^{2}=2px}  .

Kvadrat tənlik:   y = a x 2 + b x + c {\displaystyle ~y=ax^{2}+bx+c}   при   a ≠ 0 {\displaystyle ~a\neq 0}   həmçinin, parabolanın и qrafikini əks etdirir, bu düstur kimi:   y = a x 2 {\displaystyle ~y=ax^{2}}  , ancaq birinci bərabərlik ikinci bərabərlikdən ona görə fərqlənir ki, birinci bərabərliyin başlanğıcı koordinat başlanğıcı üzərində deyildir.   A {\displaystyle ~A}  -nın müxtəlif nöqtələri üçün koordinat aşağıdakı düsturla hesablanır:

  x A = − b 2 a , y A = − D 4 a , {\displaystyle ~x_{A}=-{\frac {b}{2a}},\;y_{A}=-{\frac {D}{4a}},}   haradakı: D = b 2 − 4 a c {\displaystyle D=b^{2}-4ac}   — Diskriminant. Həmçinin:   y = a x 2 + b x + c {\displaystyle ~y=ax^{2}+bx+c}   kvadratik tənliyi   y = a ( x − x A ) 2 + y A {\displaystyle ~y=a(x-x_{A})^{2}+y_{A}}   bu şəkildə də göstərilə bilər. Əgər   A {\displaystyle ~A}   nöqtəsi koordinat siteminin başlanğıcı üzərində olarsa kanonik şəkildə göstərilə bilər. Bu zaman: p = 1 | 2 a | {\displaystyle p={\frac {1}{|2a|}}}   ifadəsi meydana çıxır.

Kvadrat tənliyinin əmsallarının hesablanması

redaktə

Əgər   y = a x 2 + b x + c {\displaystyle ~y=ax^{2}+bx+c}   tənliyi üçün tapılmış üç nöqtə üçün   ( x 1 ; y 1 ) {\displaystyle ~(x_{1};y_{1})}  ,   ( x 2 ; y 2 ) {\displaystyle ~(x_{2};y_{2})}  ,   ( x 3 ; y 3 ) {\displaystyle ~(x_{3};y_{3})}   ifadələr alınarsa, onda kvadrat tənliyinin əmsallarını aşağıdakı kimi hesablamaq olar:

  a = y 3 − x 3 ( y 2 − y 1 ) + x 2 y 1 − x 1 y 2 x 2 − x 1 x 3 ( x 3 − x 1 − x 2 ) + x 1 x 2 , b = y 2 − y 1 x 2 − x 1 − a ( x 1 + x 2 ) , c = x 2 y 1 − x 1 y 2 x 2 − x 1 + a x 1 x 2 {\displaystyle ~a={\frac {y_{3}-{\frac {x_{3}(y_{2}-y_{1})+x_{2}y_{1}-x_{1}y_{2}}{x_{2}-x_{1}}}}{x_{3}(x_{3}-x_{1}-x_{2})+x_{1}x_{2}}},b={\frac {y_{2}-y_{1}}{x_{2}-x_{1}}}-a(x_{1}+x_{2}),c={\frac {x_{2}y_{1}-x_{1}y_{2}}{x_{2}-x_{1}}}+ax_{1}x_{2}}  

Digər bərabərliklər

redaktə

Şaquli simmetriyanın ucları

redaktə
( x − h ) 2 = 4 p ( y − k ) {\displaystyle (x-h)^{2}=4p(y-k)\,}  
y = ( x − h ) 2 4 p + k {\displaystyle y={\frac {(x-h)^{2}}{4p}}+k\,}  
y = a x 2 + b x + c {\displaystyle y=ax^{2}+bx+c\,}  

haradakı:

a = 1 4 p ;     b = − h 2 p ;     c = h 2 4 p + k ;     {\displaystyle a={\frac {1}{4p}};\ \ b={\frac {-h}{2p}};\ \ c={\frac {h^{2}}{4p}}+k;\ \ }  
h = − b 2 a ;     k = 4 a c − b 2 4 a {\displaystyle h={\frac {-b}{2a}};\ \ k={\frac {4ac-b^{2}}{4a}}}  . Parametrik forması:
x ( t ) = 2 p t + h ;     y ( t ) = p t 2 + k {\displaystyle x(t)=2pt+h;\ \ y(t)=pt^{2}+k\,}  

Üfüqi simmetriyanın ucları

redaktə
( y − k ) 2 = 4 p ( x − h ) {\displaystyle (y-k)^{2}=4p(x-h)\,}  
x = ( y − k ) 2 4 p + h ;   {\displaystyle x={\frac {(y-k)^{2}}{4p}}+h;\ \,}  
x = a y 2 + b y + c {\displaystyle x=ay^{2}+by+c\,}  

haradakı:

a = 1 4 p ;     b = − k 2 p ;     c = k 2 4 p + h ;     {\displaystyle a={\frac {1}{4p}};\ \ b={\frac {-k}{2p}};\ \ c={\frac {k^{2}}{4p}}+h;\ \ }  
h = 4 a c − b 2 4 a ;     k = − b 2 a {\displaystyle h={\frac {4ac-b^{2}}{4a}};\ \ k={\frac {-b}{2a}}}  . Parametrik forması:
x ( t ) = p t 2 + h ;     y ( t ) = 2 p t + k {\displaystyle x(t)=pt^{2}+h;\ \ y(t)=2pt+k\,}  

Baş parabola

redaktə

Parabola üçün ümumi düstur aşağıdakı kimidir:

( α x + β y ) 2 + γ x + δ y + ϵ = 0 {\displaystyle (\alpha x+\beta y)^{2}+\gamma x+\delta y+\epsilon =0\,}  
A x 2 + B x y + C y 2 + D x + E y + F = 0 {\displaystyle Ax^{2}+Bxy+Cy^{2}+Dx+Ey+F=0\,}  

və aşağıdakı kimi ifadə üçün doğrudur,

B 2 = 4 A C {\displaystyle B^{2}=4AC\,}  .

Baş parabola üçün fokus tənliyi: F(u, v), və a direktriks üçün düstur:

a x + b y + c = 0 {\displaystyle ax+by+c=0\,}  

is

( a x + b y + c ) 2 a 2 + b 2 = ( x − u ) 2 + ( y − v ) 2 {\displaystyle {\frac {\left(ax+by+c\right)^{2}}{{a}^{2}+{b}^{2}}}=\left(x-u\right)^{2}+\left(y-v\right)^{2}\,}  

Qauss xəritəsinin forması

redaktə

Qauss xəritəsinin forması aşağıdakı kimidir: ( tan 2 ⁡ ϕ , 2 tan ⁡ ϕ ) {\displaystyle (\tan ^{2}\phi ,2\tan \phi )}   tənliyin ifadəsi aşağıdakı ifadə kimi eynigüclüdür: ( cos ⁡ ϕ , sin ⁡ ϕ ) {\displaystyle (\cos \phi ,\sin \phi )}  .

Polyar koordinatda parabola

redaktə

Polyar koordinatda olan parabola üçün aşağıdakı bərabərliklər vardır:

r ( φ ) = 4 a cos ⁡ ( φ ) sin 2 ⁡ ( φ )   φ ∈ [ − π 2 , π 2 ] ∖ { 0 } . {\displaystyle r(\varphi )=4a{\frac {\cos(\varphi )}{\sin ^{2}(\varphi )}}\quad \ \varphi \in \left[-{\tfrac {\pi }{2}},{\tfrac {\pi }{2}}\right]\setminus \{0\}.}  

( a , 0 ) {\displaystyle (a,0)}  .

r ( φ ) = 2 a 1 − cos ⁡ ( φ )   φ ≠ 2 π k . {\displaystyle r(\varphi )={\frac {2a}{1-\cos(\varphi )}}\quad \ \varphi \neq 2\pi k.}  

Fəzada Parabola

redaktə

Bir sıra kosmik cisimlərin trayektoriyası (kometlər, asteroidlər və s.) böyük sürətlə parabolaya oxşayırlar. Parabola konus ailəsinin bir hissəsinə aiddir. Parabolanın formasından bir sıra arxitekturada istifadə edilir.

  •  
    Parabolik orbit
  •  
    Basketbol topunun düşməsi
  •  
  •  
  •  
  •  
    Parabolanın konus şəkli

Həmçinin bax

redaktə
  • Hiperbola

Xarici keçidlər

redaktə
  Vikianbarda Parabola ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Animierte Parabel
  • Apollonius' Derivation of the Parabola*
  • Interactive parabola-drag focus, see axis of symmetry, directrix, standard and vertex forms
  • Archimedes Triangle and Squaring of Parabola
  • Two Tangents to Parabola
  • Parabola As Envelope of Straight Lines
  • Parabolic Mirror
  • Three Parabola Tangents
  • Module for the Tangent Parabola
  • Focal Properties of Parabola
  • Parabola As Envelope II
  • The similarity of parabola
  • Dynamic Geometry Sketches, interactive dynamic geometry sketch.
  • a method of drawing a parabola with string and tacks Arxivləşdirilib 2010-09-01 at the Wayback Machine
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Parabola&oldid=8119436"
LOVE.AZ