Sefevi Sahlarinin Siyahisi - Wikipedia - Love.az

II Təhmasibin 1732-ci ildə Nadir xan tərəfindən şahlıq taxtından endirilməsindən sonra Səfəvi sülaləsinin hakimiyyəti faktiki olaraq sona çatmışdı. Lakin ən azından hüquqi olaraq 1736-cı ilə qədər hakimiyyətdə qalan Səfəvi sülaləsi 1736-cı ildə tamamilə hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldı və Nadir xan özünü şah elan etdi. Lakin 1747-ci ildə onun ölümündən sonra imperiyada daxili müharibələr kəskinləşdi və Əfşar sülaləsindən olan şahlar bir-birini əvəz etməyə başladı.^[5]

1748-ci ilin oktyabrında Nadir şahın gənc nəvəsi Şahrux hakimiyyətə gətirildi. İki aydan sonra Nadirin qardaşının oğlu İbrahim özünü şah elan etdi. Lakin məğlub edildikdən sonra qaçmağa məcbur oldu. Məşhəd şəhərinə girməyə çalışan İbrahimi şəhərdə olan Seyid Məhəmməd şəhərə buraxmadı. Seyid Məhəmməd yalnız ana tərəfdən Səfəvi nəslindən idi və onun anası Səfəvi şahı I Süleymanın qızı idi.^[6] Beləliklə, o, öz dəstəkçilərinin köməkliyi ilə taxta çıxdı və özünü II Süleyman adı ilə şah elan etdi. Əfşarların digər nümayəndəsi Şahrux isə kor edildi. Lakin iki aydan sonra II Süleyman da taxtdan salındı və Şahrux onun yerinə gətirildi.^[7][8][9]

Bu dövrdə şah elan edilmiş digər şəxs Əbuturab Mirzə idi. O da II Süleyman kimi ana tərəfdən Səfəvi nəslindən idi və anası Məryəm Bəyim Sultan Hüseynin qızı idi. Feodal hakimlərdən olan Kərim xan Zənd və Əlimərdan xan Bəxtiyari birləşib İsfahana hücum edib oranı ələ keçirdilər. Verilmiş qərara əsasən Səfəvi sülaləsinin hakimiyyətinin bərpa edildiyi elan edildi və Əbuturab Mirzə III İsmayıl adı ilə taxta keçdi. Lakin yalnız onun adı şah idi, faktiki hakimiyyət isə Kərim xanla Əlimərdan xanın əlində cəmləşmişdi. Əbuturab Mirzənin şahlığı 1773-cü ilə qədər davam etdi.

Bir digər Səfəvi nəslindən olan kukla hökmdarlar II Məhəmməddir. Onun adından dövləti idarə edən şəxs isə Ağa Məhəmməd xan Qacar olmuşdur.

• Səfəvi monarxlarının siyahısı

• Andrew J. Newman. Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire. I.B.Tauris. 2008. 1–281. ISBN 9780857716613.

• Roger M. Savory. Iran Under the Safavids. Cambridge: Cambridge University Press. 2007. ISBN 9780521042512.

• Kioumars Ghereghlou. ESMĀʿIL II. New York: Encyclopædia Iranica. 2016.

• H. R. Roemer. "THE SAFAVID PERIOD". The Cambridge History of Iran - The Timurid and Safavid Periods. 6. Cambridge: Cambridge University Press. 2008. 189–350. ISBN 978113905498.

• Babaie, Sussan. "Shah ʿAbbas II, the Conquest of Qandahar, the Chihil Sutun, and Its Wall Paintings". Muqarnas. Brill. 11. 1994: 125–142. JSTOR 1523214. OCLC 55529825.

• Rudi Matthee. . Encyclopædia Iranica Online. 2015 https://www.iranicaonline.org/articles/solayman-1 (#bare_url_missing_title).

• Manuchehr Parsadust. PARIḴĀN ḴĀNOM. Encyclopaedia Iranica. 2009.

• Michael Axworthy. The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant. I.B.Tauris. 2006. ISBN 978-1850437062.

• Willem Floor. A Note on The Grand Vizierate in Seventeenth Century Persia. Harrassowitz Verlag. 2005. səh. 435–481.

• Sussan Babaie, Kathryn Babayan, Ina Baghdiantz-MacCabe, Mussumeh Farhad. Slaves of the Shah: New Elites of Safavid Iran. Bloomsbury Academic. 2004. 218.

• András Barati. The Succession Struggle Following the Death of Nādir Shāh (1747–1750). Orpheus Noster 11/4. 2019. 44–58.

• John R. Perry. Karim Khan Zand: A History of Iran, 1747-1779. University of Chicago Press. 1979. ISBN 978-0226660981.

• John R. Perry. The Last Safavids, 1722-1773. University of Chicago Press. 1971. 59–70. ISBN 978-0226660981.

• Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 407. ISBN 978-9952-34-101-0.