VII Konstantin (q.yun. Κωνσταντῖνος Πορφυρογέννητος; 18 may 905[1], Konstantinopol – 9 noyabr 959, Konstantinopol) — Makedoniya sülaləsinin Bizans imperatoru, nominal olaraq 913-cü ildən, əslində - 945-ci ildən hökm sürmüşdür.
VII Konstantin | |
---|---|
q.yun. Κωνσταντῖνος Ζ΄ ὁ Πορφυρογέννητος | |
![]() | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 18 may 905[1] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 9 noyabr 959 (54 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Atası | VI Leo (imperator) |
![]() |
VII Konstantin 905-ci ildə Bizans imperatoru VI Leo Filosofun və onun dördüncü həyat yoldaşı Zoe Karbonopsinanın ailəsində anadan olmuşdur. Atasının Zoe ilə evliliyi rəsmi kilsə qaydalarına uyğun gəlmədiyi üçün Konstantinin qanuni statusu müəyyən bir müddət sual altında olmuşdur.[2] Bununla belə, VI Leo oğlu Konstantini öz varisi kimi təsdiqlətdirməyi bacarmışdır. VI Leo 912-ci ildə vəfat etdikdən sonra taxta Konstantinin əmisi Aleksandr çıxmışdır, lakin o da cəmi bir il hakimiyyətdə qala bilmişdir. Aleksandrın ölümü ilə Zoe regent olaraq hakimiyyəti öz əlinə aldı və Konstantini rəsmi varis elan etmişdir.[3][4] Lakin saray daxilindəki çəkişmələr nəticəsində Zoe 914-cü ildə taxtdan uzaqlaşdırıldı və onun yerinə hərbi aristokratiyanın dəstəklədiyi Roman Lakapin (I Roman) hakimiyyətə gəlmişdir.
I Roman Lakapin 919-cu ildə qızını Konstantin ilə evləndirərək imperiyanın faktiki hökmdarı olmuşdur.[5] Gənc Konstantin yalnız titul olaraq imperator idi və real hakimiyyət qayınatasının və onun oğullarının əlində idi. 920-ci ildə Roman özünü baş imperator elan etdi, Konstantini isə yalnız nominal hökmdar kimi saxladı. Konstantin gənclik illərini əsasən Bizans sarayında keçirdi və siyasi proseslərdən uzaq qaldı. Lakin o, bu dövrdə elmi biliklərə və incəsənətə böyük maraq göstərməyə başladı.[6][7] O, tarix, ədəbiyyat və dövlət idarəçiliyi üzrə dərin biliklər əldə etdi və müxtəlif elmi əsərlər yazmağa başlamışdır.
944-cü ildə I Roman Lakapinin oğulları Konstantini taxtdan uzaqlaşdırmaq istəsələr də, imperator öz hakimiyyətini bərpa etməyi bacarmışdır.[8] 945-ci ildə Konstantin nəhayət Romanın ailəsini saraydan uzaqlaşdırdı və təkbaşına imperator oldu. Hakimiyyətə gəldikdən sonra Konstantin daxili islahatlara diqqət yetirmişdir. O, əvvəlcə feodalların və hərbi aristokratiyanın gücünü məhdudlaşdırmağa çalışdı. Kəndlilərin hüquqlarını qorumaq məqsədilə torpaq qanunlarını yenidən tənzimlədi və iri torpaq sahiblərinin təsirini azaltmaq üçün tədbirlər görmüşdür.[9] VII Konstantin hərbi məsələlərdə daha çox müdafiə siyasəti aparmağa üstünlük verirdi. Onun dövründə Bizansın əsas rəqibləri Ərəb xilafəti və Bolqar çarlığı idi. Bizans ərəblərə qarşı uğurlu müdafiə müharibələri apardı və imperiyanın şərq sərhədlərini qorumağa müvəffəq oldu. Bolqar çarlığı ilə münasibətlərdə Konstantin daha çox diplomatiya yolu ilə sülhə nail olmağa çalışdı.[10]
VII Konstantin Bizans tarixində ən savadlı imperatorlardan biri kimi tanınır.[11][12] O, tarix, coğrafiya və inzibati idarəçilik sahəsində mühüm əsərlər yazmışdır. Onun ən məşhur əsərləri bunlardır:[13]
Konstantinin dövründə Bizans mədəniyyəti və incəsənəti yeni bir yüksəliş dövrü yaşamışdır. O, ikonaların və freskaların bərpasına böyük önəm vermiş, saray kitabxanasını genişləndirdi və Bizans diplomatiyasını gücləndirmişdir.
VII Konstantin 9 noyabr 959-cu ildə vəfat etmişdir. Onun yerinə oğlu II Roman çıxsa da, hakimiyyəti uzun sürmədi və Bizans sarayındakı çəkişmələr nəticəsində taxtını itirmişdir. VII Konstantin Bizans tarixində alim-imperator kimi tanınmış və onun yazdığı əsərlər uzun illər boyunca Bizans diplomatiyasına və dövlət idarəçiliyinə təsir etmişdir. Onun dövrü Bizansın mədəni və elmi yüksəliş dövrü hesab edilir və o, savadlı, bilikli və uzaqgörən bir imperator kimi tarixə düşmüşdür.