Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. Lütfən, məqaləyə etibarlı mənbələr əlavə edərək onu təkmilləşdirməyə kömək edin. Mənbəsiz məzmun problemlər yarada və silinə bilər. Problemlər həll edilməmiş şablonu məqalədən çıxarmayın. Daha ətraflı məlumat və ya məqalədəki problemlərlə bağlı müzakirə aparmaq üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə diqqət yetirə bilərsiniz. |
Zoqar (ivr. ספר הזֹהר; "şəfəq", "işıq") — Kabbalanın ən məşhur kitabıdır. Onun eramızın II əsrində ravvin Şimon bar Yoxay və onun şagirdləri tərəfindən yazıldığı iddia olunur. Kitab Avropada 13-cü əsrdə ravvin Moşe de Leon tərəfindən nəşr edilmişdir. Müasir yəhudi ilahiyyatçıları bu kitabı Moşe de Leonun özünün yazdığını və ravvin Şimon Bar Yoxayın adından təqdim etdiyini düşünürlər. Lakin, yəhudilikdə Zoqarın ravvin Şimon Bar Yoxaya aid olması ilə bağlı mübahisə yoxdur.
Zoqar | |
---|---|
![]() | |
Orijinal dili | Arami dili |
![]() |
Ravvin Şimon bar Yoxay ravvin Akiva ben Yosifin 24.000 şagirdindən biri idi. Ravvin Akiva ben Yosef eramızın 136-cı ilində romalılar tərəfindən öldürüldü.
Zoqar ilk dəfə İtaliyada 1558-ci ildə mətbəədə işləyən üç yəhudi tərəfindən çap edilmişdir.[1] Eramızın 11-ci əsrinə aid daha qədim kitablar var, lakin onlar əl ilə yazılmışdır.[2]
Ravvin Şimon bar Yoxay Qalileya bölgəsindəki bir mağarada romalılardan gizləndi. O dövrdə romalılar yəhudi qanunlarına riayət etməyi qadağan etdilər və Tövratı öyrənərkən tutulan yəhudiləri edam etdilər. 13 il ərzində ravvin Şimon bar Yoxay keçiboynuzu ağacının meyvəsindən yedi və bulaqdan içdi. Bu ağac hələ də əfsanəyə aid edilən mağaranın girişində mövcuddur. 13 il ərzində ravvin Şimon bar Yoxay Tövratın bütün sirlərini öyrəndi. 13 ildən sonra ravvin Şimon bar Yoxay mağaradan çıxdı və tarlada buğda əkən insanları görəndə qəzəbləndi və onlara dedi: "Niyə Tövratı öyrənmək əvəzinə maddi dünyanın boş şeylərinə vaxt itirirsiniz?" Və dərhal hamısı qorxudan öldü. Göydən Allahın səsi peyda oldu və dedi: "Rabbi Şimon, sən mağaradan dünyamı məhv etmək üçün gəlmisən? Dərhal çıxdığın mağaraya qayıt!
Ravvin Şimon bar Yoxayın qonşusu arvadından soruşdu: "Necə ola bilər ki, əriniz işləmək və ailəsini dolandırmaq əvəzinə sizi və uşaqları 13 il Tövratı öyrənmək üçün tərk edib?" Ravvin Şimon bar Yoxayın arvadı qonşuya belə cavab verdi: "Ərim məni dinləsəydi, daha 13 il Tövratı öyrənərdi və ailəni dolandırmaq yükü mənim üzərimə düşərdi!" Ravvin Şimon bar Yoxay arvadının bunu dediyini eşitdi və onun dediyi kimi etdi və ona xeyir-dua vermədən dərhal mağaraya qayıtdı. Daha 13 ildən sonra ravvin Şimon bar Yoxay mağaradan çıxdı və Qalileydəki yəhudilərin liderlərindən biri oldu. O, Tövrat haqqında özünəməxsus təfsirində yəhudi dünyasını yaxşılığa doğru sarsıdan hekayələr danışdı. İlk dəfə idi ki, hər kəs Tövrata belə yüksək keyfiyyətli şərh gətirə bilirdi. Ravvin Şimon bar Yoxayın tələbələri onun hekayələrini illər boyu yazıblar. Eramızın 3-cü əsrində ravvin tələbələri bütün hekayələri topladılar və onları Zohar Kitabı adlı kitaba çevirdilər. Bu kitab əsrlər boyu İsrail müdrikləri arasında mövcud olub və onlar bunu gizli saxlayıblar. 13-cü əsrdə kitab Avropaya yayıldı və bu sirlərin dünyaya açılmasının qarşısını almaq mümkün olmadı. Avropa yəhudiləri Zohara böyük maraq göstərdilər, çünki Talmudda yüzlərlə yerdə ravvin Şimon bar Yoxaydan bəhs edilir və bu, ilk dəfədir ki, bir kitab ravvin Şimon bar Yoxaya aid edilə bilər. Bu gün kitaba İsraildə demək olar ki, hər evdə rast gəlinir.
Kabbala ilə məşğul olanlar bu əsəri kabbalist təfəkkürünün əsası hesab edir və ona güclü mənəvi qüvvə kimi yanaşırlar. Onların əksəriyyəti tövsiyə edirlər ki, bu kitab hər evdə olmalıdır. Kabbalistlərə görə, əgər bir adam səslə "Zoqar"ı oxusa və oxuduğundan heç nə anlamasa belə, bu kitabdan şüuraltı səviyyədə fayda götürəcəkdir. XVI əsrdə "Zoqar" elə nüfuza malik idi ki, onu hər alim əldə etmək istəyirdi. Orta əsrlərdə kitabın oxucuları, əsasən, yəhudi mistisizmi ilə maraqlanan xristianlar idi. Onlar bu təlimi dinlərinə uyğunlaşdırmağa çalışmışlar.
"Zoqar" kitabı Tövratın təfsiri mahiyyətində yazılmışdır, lakin digər təfsirlərdən fərqli olaraq, burada mistik ilhamlar və İsrail xalqının məşhur müəllimləri barədə rəvayətlər çoxluq təşkil edir. Kitabın ən maraqlı məqamı ravvin Şimon və onun həmkarları arasında baş verən mübahisədir.