. Love.az

Yuri Oqanesyan - Wikipedia - Love.az

Ana Səhifə - Yuri Oqanesyan

Yuri Tsolakoviç Oqanesyan[a] (14 aprel 1933[1], Rostov-na-Donu, SSRİ) — super ağır kimyəvi elementlərin tədqiqatçısı kimi tanınan erməni əsilli rusiyalı nüvə fizikidir. O dövri cədvəlin çoxsaylı elementlərinin kəşfinə rəhbərlik etmişdir.[6] O, 1989-cu ildə Birləşmiş Nüvə Araşdırmaları İnstitutunda Flyorov Nüvə Reaksiyaları Laboratoriyasının direktoru vəzifəsində Georgi Flerovun yerinə keçmiş və hal-hazırda da oranın elmi direktorudur. Dövri cədvəlin 118-ci və ən ağır elementi olan oqaneson onun şərəfinə adlandırılmış və bununla da ikinci dəfə bir elementə canlı bir insanın (digəri siborgium) adı verilmişdir.[b]

Yuri Oqanesyan
erm. Յուրի Ցոլակի Հովհաննիսյան
rus. Ю́рий Цола́кович Оганеся́н
Doğum tarixi 14 aprel 1933(1933-04-14)[1] (92 yaş)
Doğum yeri
  • Rostov-na-Donu, SSRİ
Elm sahəsi Nüvə fizikası[1]
Elmi dərəcəsi
  • fizika-riyaziyyat elmləri doktoru (1969)[1]
Elmi adı
  • REA-nın akademikləri[d]
İş yeri
  • Birləşmiş Nüvə Araşdırma İnstitutu[1]
Elmi rəhbəri Georgi Flerov
Üzvlüyü
  • Rusiya Elmlər Akademiyası (2003–)[2],
  • SSRİ Elmlər Akademiyası (1990–),
  • Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası[d]
Mükafatları 2-ci dərəcəli "Vətən qarşısında xidmətlərinə görə" ordeni (Rusiya) — 2017 "Şərəf" ordeni (Rusiya) "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Xalqlar dostluğu" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı "Moskvanın 850 illik xatirəsinə" medalı (Rusiya) Officer's Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland (Polşa) "Müqəddəs Mesrop Maştots" ordeni (Ermənistan) "Şərəf" ordeni (Ermənistan) Medal of Friendship (Monqolustan Xalq Respublikası) honorary citizen of Moscow Oblast (Rusiya)
Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatı SSRİ Dövlət mükafatı — 1975 Lenin komsomolu mükafatı Rusiya Federasiyası Hökumətinin fəxri fərmanı Demidov mükafatı (Rusiya imperiyası)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mündəricat

  • 1 Şəxsi həyatı
  • 2 Karyera
    • 2.1 Çox ağır kimyəvi elementlərin kəşfi
  • 3 Tanınması
    • 3.1 Oqanessium
    • 3.2 Fəxri fərmanlar və mükafatlar
      • 3.2.1 Dövlət mükafatları
      • 3.2.2 Xidməti mükafatlar
      • 3.2.3 Ermənistanda tanınması
  • 4 Qeydlər
  • 5 İstinadlar
  • 6 Xarici keçidlər

Şəxsi həyatı

redaktə

Yuri Tsolakoviç Oqanesyan 14 aprel 1933-cü ildə SSRİ-nin Rostov-na-Donu şəhərində erməni ailəsində anadan olmuşdur.[8][9] Onun atası İğdırlı (indiki Türkiyə), anası isə Rusiyanın indiki Krasnodar diyarının Armavir şəhərindən idi. Oqanesyanın atası Tsolak, istilik mühəndisi idi və o, İrəvandakı sintetik kauçuk zavoduna işə dəvət edildiyi üçün o və ailəsi 1939-cu ildə Ermənistan SSR-in paytaxtı olmuş İrəvana köçmüşdür. Beləliklə də Oqanesyanın uşaqlıq dövrü İrəvanda keçmişdir, İkinci Dünya müharibəsinin Şərq Cəbhəsi başlayandan sonra ailəsi Rostov almanlar tərəfindən işğal edildiyi üçün ora qayıtmamaq qərarına gəlir. Yuri İrəvanda oxuyur və burada da məktəbi bitirir. O, əvvəlcə rəssam olmaq istəyirdi.

Oqanesyan Dubnada skripkaçı və musiqi müəllimi olan İrina Levonovna (1932-2010) ilə evlənmiş[10][11] və bu izdivacdan cütlüyün iki qızı dünyaya gəlmişdir.[12][13] 2017-ci ilin məlumatına əsasən onun hər iki qızı ABŞ-də yaşayır.

Oqanesyan rus, erməni və ingilis dillərində danışır.[14]

Karyera

redaktə
"Mükəmməl fizik və eksperimentalist... onun elmi işləri orijinallığı, problemə gözlənilməz tərəfdən yanaşması və sonunda nəticəyə nail olmaq bacarığı ilə xarakterizə olunur."

 —Flerov Oqanesyan haqqında, 1990[15]

Oqanesyan 1956-cı ildə Moskva Mühəndislik Fizika İnstitutunu (MEPhI) bitirmişdir.[16][17] Bundan sonra isə o, Moskvadakı Kurçatov adına Atom Enerjisi İnstitutuna daxil olmağa çalışmış, lakin Gerş Budkerin komandasında boş yer qalmadığından, o, bunun əvəzində əvəzində Georgi Flerov tərəfindən işə götürülmüş və Moskva yaxınlığında yerləşən Dubnadakı Birgə Nüvə Tədqiqatları İnstitutunda (JINR) işləməyə başlamışdır.[15][17]

Flerov təqaüdə çıxdıqdan sonra 1989-cu ildə Birləşmiş Nüvə Araşdırma İnstitutundakı Flerov adına Nüvə Reaksiyaları Laboratoriyasının direktoru olmuş və 1996-cı ildə Flerov laboratoriyasının elmi direktoru təyin olunana qədər də bu vəzifəni tutmuşdur.[18]

Çox ağır kimyəvi elementlərin kəşfi

redaktə

1970-ci illərdə Oqanesyan transaktinid elementlərini (superağır elementlər) istehsal etmək texnikası olan "soyuq birləşmə" (ing. Cold fusion)[15] metodunu kəşf etmişdir. Onların bir adı olsa da, bu prosesin soyuq birləşmə adlanan sübut olunmamış enerji istehsal prosesi ilə əlaqəsi yoxdur. Oqanesyan prosesi dövrü cədvəldəki 106-dan 113-ə qədər olan elementlərin kəşfi üçün həlledici əhəmiyyət kəsb etmişdir.[15] 1970-ci illərin ortalarından 1990-cı illərin ortalarına qədər, Oqanesyan tərəfindən idarə olunan JINR və Almaniyadakı GSI Helmholtz Ağır İon Tədqiqatları Mərkəzinin müştərək işləri nəticəsində altı kimyəvi elementin (107-dən 112-ə qədər) kəşfi baş tutmuşdur: borium,[19][20][17] meytnerium, hassium,[21] darmştadtium, rentgenium və kopernisium.[15]

Onun "isti birləşmə" (ing. Hot fusion, həmçinin enerji prosesi kimi nüvə sintezi ilə əlaqəsi yoxdur) adlandırılan daha yeni texnikası dövri cədvəlin yeddinci sırasını tamamlayaraq 113-dən 118-ə qədər elementlərin kəşfinə kömək etmişdir.[15] Bu üsul siklotronda neytronlarla zəngin olan daha ağır radioaktiv elementləri ehtiva edən hədəflərə kalsiumun bombardman edilməsini nəzərdə tuturdu.[22] Bu üsuldan istifadə etməklə kəşf edilən elementlər bunlardır: nihonium (2003; həmçinin Yaponiyada Riken tərəfindən soyuq birləşmədən istifadə edilərək kəşf edilmişdir),[23] flerovium (1999),[23] moskovium (2003),[24] livermorium (2000),[25] tennessin (2009)[26] və oqaneson (2002).[27]

Tanınması

redaktə
 
2017-ci ildə Ermənistanda çıxarılmış poçt markasının üstünə vurulmuş Oqanesyanın rəsmi

Şerri Yennello onu "çox ağır elementlərin babası" adlandırmışdır.[15] Oqanesyan üç kəşfin, bir monoqrafiyanın, 11 ixtiranın və 300-dən çox elmi məqalənin müəllifidir.[16]

Oqanesyan kimya üzrə Nobel mükafatı laureatına layiq görülmüşdür[28] O, həmçinin də Rusiya Elmlər Akademiyasının rəhbəri Aleksandr Sergeyevdən bir sıra mükafatlar almışdır.[29]

Oqanessium

redaktə

2016-cı ilin əvvəlində elm yazıçıları və bloggerlər super ağır elementlərdən birinin oqanesium və ya oqaneson adlandırılacağını təxmin etmişdilər. Beynəlxalq Nəzəri və Tətbiqi Kimya İttifaqı (IUPAC) 2016-cı ilin noyabr ayında elan etmişdir ki, 118-ci element Oqanesyanın şərəfinə oqaneson adlandırılacaqdır.[30][31][32] Bu element birinci dəfə 2002-ci ildə JINR-də Rus və Amerika alimlərinin müştərək qrupu tərəfindən müşahidə edilmişdir. Rəhbəri Oqanesyan olan komandanın tərkibinə Kaliforniya ştatında yerləşən Lourens Livermor Milli Laboratoriyasının amerikalı alimləri də daxil edilmişdilər.[33] Bu elandan əvvəl onlarla elementə[c] insan adı verilmişdi, lakin onlardan yalnız siborgium şərəfinə adlandırılmış şəxs (Qlenn Teodor Siborq) həyatda olarkən adlandırılmışdı.[15] (Eynşteynium və fermium adları müvafiq olaraq Albert Eynşteyn və Enriko Fermi hələ sağ olarkən təklif edilmişdirlər; lakin bu elementlərin adları rəsmiləşdirildiyi zaman həm Eynşteyn, həm də Fermi həyatda deyildi.) Siborq 1999-cu ildə öldüyünə görə, Oqanesyan hal-hazırda həyatda olarkən adına element olan yeganə insandır.[34][35][36]

Fəxri fərmanlar və mükafatlar

redaktə

1990-cı ildə Sovet Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 2003-cü ildə isə Rusiya Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (akademik) seçilmişdir.

Oganessian Frankfurt Höte Universitetinin (2002),[37] Messina Universitetinin (2009),[38] və İrəvan Dövlət Universitetinin (2022) fəxri diplomlarına layiq görülmüşdür.[39] 2019-cu ildə Kembricdəki Sent Katarin Kollecinin fəxri üzvü seçilmişdir.[40]

Dövlət mükafatları

redaktə
  • "Şərəf nişanı" ordeni
  • "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
  • "Lenin komsomolu" mükafatı (1967)
  • SSRİ Dövlət mükafatı (1975)
  • "Xalqlar dostluğu" ordeni (1993)
  • 4-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni (1999)
  • 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni (2003)[41]
  • Şərəf ordeni (2009)
  • Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatı (2010)[42][43]
  • Şərəf ordeni (Ermənistan) (2016)[4]
  • 2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni (2017)
  • Müqəddəs Mesrop Maştots ordeni (Ermənistan, 2019)[44]

Xidməti mükafatlar

redaktə
  • Kurçatov medalı (1989)[45]
  • Avropa Fizika Cəmiyyətinin Liza Meytner Mükafatı (2000)[46]
  • Lomonosov adına Qızıl medal (2018) "mürəkkəb nüvələrin qarşılıqlı təsiri sahələrində fundamental tədqiqatlara və superağır elementlər üçün "sabitlik adasının" mövcudluğunun təcrübi sübutlarına görə"[47][48]
  • Demidov mükafatı (2019)[49][50]
  • YUNESKO-Rusiya Mendeleyev Təməl Elmlər üzrə Beynəlxalq Mükafatı (2021)[51]

Ermənistanda tanınması

redaktə

Oqanesyan 2018-ci ilin iyul ayında baş nazir Nikol Paşinyan tərəfindən Ermənistan vətəndaşlığı almışdır.[52] Oqanesyan Erməni Elm və Texnologiya Fondunun (FAST) Qəyyumlar Şurasının üzvüdür. O, həm də Əlixanyan adına Milli Elm Laboratoriyasının (İrəvan Fizika İnstitutu) beynəlxalq elmi şurasının sədridir.[53] 2017-ci ildə HayPost Oqanesyanın şərəfinə həsr olunmuş poçt markası buraxmışdır.[54] 2022-ci ildə Ermənistan Mərkəzi Bankı Oqanesyan və oqanesson (Og) elementinə həsr olunmuş gümüş xatirə sikkəsini buraxmışdır.[55] 2022-ci ilin aprel ayında İrəvan Dövlət Universitetinin fəxri professoru adına layiq görülmüşdür.[39]

Qeydlər

redaktə
  1. ↑ rus. Юрий Цолакович Оганесян, ru; erm. Յուրի Ցոլակի Հովհաննիսյան, Rom: Yuri Ts‘olaki Hovhannisyan, hy.[3][4] Oqanesyan Hovhanisyan erməni soyadının ruslaşdırılmış variantıdır. Erməni Sovet Ensiklopediyası (1980) Oqanesyan haqqında olan məqaləsində onu "erməni sovet fiziki" kimi qələmə verirdi.[5]
  2. ↑ 99 və 100-cü elementlər üçün einsteinium və fermium adları onların şərəfinə adlandırıldıqları (müvafiq olaraq Albert Eynşteyn və Enriko Fermi) şəxslər hələ sağ ikən təklif edilmişdi, lakin Eynşteyn və Fermi ölənə qədər bu adlar rəsmiləşdirilməmişdir.[7]
  3. ↑ İnsanların şərəfinə adlandırılmış digər 12 element: curium, einsteinium, fermium, mendelevium, nobelium, lourensium, rezerfordium, seaborgium, borium, meitnerium, roentgenium, copernicium; bundan əlavə flerovium adı Flerovun şərəfinə verilmişdir.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.
  2. ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-615.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12.
  3. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; sci.am adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  4. ↑ 1 2 "Presidential Decree on Awarding Y. Ts. Hovhannisyan with the Order of Honor". president.am (erməni). 17 September 2016.
  5. ↑ Armenian Soviet Encyclopedia Volume 6 (erməni). Yerevan. 1980. səh. 572. ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ Յուրի Ցոլակի (ծն. 14.4.1933, Դոնի Ռոստով), հայ սովետական ֆիզիկոս
  6. ↑ "EPS introduces new Lise Meitner prize". CERN Courier. IOP Publishing. 2 April 2001. 15 July 2007 tarixində arxivləşdirilib.
  7. ↑ Hoffman, D. C.; Ghiorso, A.; Seaborg, G. T. The Transuranium People: The Inside Story. World Scientific. 2000. 187–189. ISBN 978-1-78-326244-1.
  8. ↑ Shevchenko, Nikolay. "Moscovium joins the periodic table". Russia Beyond the Headlines. 10 June 2016. 3 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. ...Yuri Oganessian, a Russian nuclear physicist of Armenian heritage...
  9. ↑ "New element discovered by Armenian scientist included in Periodic Table". Armenpress. 30 November 2016. 20 December 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  10. ↑ "Оганесян Ирина Левоновна". dubna.org. 16 January 2021 tarixində arxivləşdirilib.
  11. ↑ "Памяти Ирины Оганесян". dubnapress.ru (rus). 8 December 2010. 20 December 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  12. ↑ Yakutenko, Irina. "Бацилла творчества". lenta.ru (rus). 26 April 2010.
  13. ↑ Titova, Anna. "Легенда № 118 [Legend #118]". expert.ru (rus). Expert Online. 2017.
  14. ↑ Poliakoff, Martyn. "The Element Creator - Periodic Table of Videos". Periodic Videos. 12 April 2017. 8 May 2022 tarixində arxivləşdirilib.
  15. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; Chapman adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  16. ↑ 1 2 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; jinr.ru adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  17. ↑ 1 2 3 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; isaran adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  18. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; flerovlab adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  19. ↑ Oganessian, Yu.Ts.; Demin, A.G.; Danilov, N.A.; Flerov, G.N.; Ivanov, M.P.; Iljinov, A.S.; Kolesnikov, N.N.; Markov, B.N.; Plotko, V.M.; Tretyakova, S.P. "On spontaneous fission of neutron-deficient isotopes of elements 103, 105 and 107". Nuclear Physics A. 273 (2). 1976: 505–522. Bibcode:1976NuPhA.273..505O. doi:10.1016/0375-9474(76)90607-2.
  20. ↑ Münzenberg, G.; Hofmann, S.; Heßberger, F. P.; Reisdorf, W.; Schmidt, K. H.; Schneider, J. H. R.; Armbruster, P.; Sahm, C. C.; Thuma, B. "Identification of element 107 by α correlation chains". Zeitschrift für Physik A. 300 (1). 1981: 107–8. Bibcode:1981ZPhyA.300..107M. doi:10.1007/BF01412623.
  21. ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Ter-Akopian, G. M.; Pleve, A. A.; və b. Опыты по синтезу 108 элемента в реакции 226Ra + 48Ca [Experiments on the synthesis of element 108 in the 226Ra+48Ca reaction] (PDF) (Hesabat) (rus). Joint Institute for Nuclear Research. 1978. İstifadə tarixi: 8 June 2018.
  22. ↑ Glanz, James. "Scientists Discover Heavy New Element". The New York Times. 6 April 2010.
  23. ↑ 1 2 Morita, Kosuke; Morimoto, Kouji; Kaji, Daiya; Akiyama, Takahiro; Goto, Sin-ichi; Haba, Hiromitsu; Ideguchi, Eiji; Kanungo, Rituparna; Katori, Kenji; Koura, Hiroyuki; Kudo, Hisaaki; Ohnishi, Tetsuya; Ozawa, Akira; Suda, Toshimi; Sueki, Keisuke; Xu, HuShan; Yamaguchi, Takayuki; Yoneda, Akira; Yoshida, Atsushi; Zhao, YuLiang. "Experiment on the Synthesis of Element 113 in the Reaction 209Bi(70Zn,n)278113". Journal of the Physical Society of Japan. 73 (10). 2004: 2593–2596. Bibcode:2004JPSJ...73.2593M. doi:10.1143/JPSJ.73.2593.
  24. ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Utyonkov, V. K.; Dmitriev, S. N.; Lobanov, Yu. V.; Itkis, M. G.; Polyakov, A. N.; Tsyganov, Yu. S.; Mezentsev, A. N.; Yeremin, A. V.; Voinov, A.; Sokol, E.; Gulbekian, G.; Bogomolov, S.; Iliev, S.; Subbotin, V.; Sukhov, A.; Buklanov, G.; Shishkin, S.; Chepygin, V.; Vostokin, G.; Aksenov, N.; Hussonnois, M.; Subotic, K.; Zagrebaev, V.; Moody, K.; Patin, J.; Wild, J.; Stoyer, M.; Stoyer, N.; və b. "Synthesis of elements 115 and 113 in the reaction 243Am + 48Ca". Physical Review C. 72 (3). 2005: 034611. Bibcode:2005PhRvC..72c4611O. doi:10.1103/PhysRevC.72.034611.
  25. ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Utyonkov, V. K.; Lobanov, Yu. V.; Abdullin, F. Sh.; Polyakov, A. N.; Shirokovsky, I. V.; Tsyganov, Yu. S.; Gulbekian, G. G.; Bogomolov, S. L.; Gikal, B.; Mezentsev, A.; Iliev, S.; Subbotin, V.; Sukhov, A.; Ivanov, O.; Buklanov, G.; Subotic, K.; Itkis, M.; Moody, K.; Wild, J.; Stoyer, N.; Stoyer, M.; Lougheed, R.; Laue, C.; Karelin, Ye.; Tatarinov, A. "Observation of the decay of 292116". Physical Review C. 63 (1). 2000: 011301. Bibcode:2000PhRvC..63a1301O. doi:10.1103/PhysRevC.63.011301.
  26. ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Abdullin, F. Sh.; Bailey, P. D.; Benker, D. E.; Bennett, M. E.; Dmitriev, S. N.; Ezold, J. G.; Hamilton, J. H.; Henderson, R. A.; Itkis, M. G.; Lobanov, Yu. V.; Mezentsev, A. N.; Moody, K. J.; Nelson, S. L.; Polyakov, A. N.; Porter, C. E.; Ramayya, A. V.; Riley, F. D.; Roberto, J. B.; Ryabinin, M. A.; Rykaczewski, K. P.; Sagaidak, R. N.; Shaughnessy, D. A.; Shirokovsky, I. V.; Stoyer, M. A.; Subbotin, V. G.; Sudowe, R.; Sukhov, A. M.; Tsyganov, Yu. S.; və b. "Synthesis of a New Element with Atomic Number Z=117". Physical Review Letters. 104 (14). April 2010: 142502. Bibcode:2010PhRvL.104n2502O. doi:10.1103/PhysRevLett.104.142502. PMID 20481935.
  27. ↑ Oganessian, Yu. Ts.; Utyonkov, V. K.; Lobanov, Yu. V.; Abdullin, F. Sh.; Polyakov, A. N.; Sagaidak, R. N.; Shirokovsky, I. V.; Tsyganov, Yu. S.; Voinov, A. A.; Gulbekian, G.; Bogomolov, S.; Gikal, B.; Mezentsev, A.; Iliev, S.; Subbotin, V.; Sukhov, A.; Subotic, K.; Zagrebaev, V.; Vostokin, G.; Itkis, M.; Moody, K.; Patin, J.; Shaughnessy, D.; Stoyer, M.; Stoyer, N.; Wilk, P.; Kenneally, J.; Landrum, J.; Wild, J.; Lougheed, R. "Synthesis of the isotopes of elements 118 and 116 in the 249Cf and 245Cm+48Ca fusion reactions". Physical Review C. 74 (4). 2006: 044602. Bibcode:2006PhRvC..74d4602O. doi:10.1103/PhysRevC.74.044602.
  28. ↑ ""Заслуживают "Нобеля" Юрий Оганесян, Артем Оганов и Валерий Фокин"". Kommersant (rus). 5 October 2015. 25 August 2021 tarixində arxivləşdirilib. «Заслужил своего "нобеля" Юрий Оганесян из Объединенного института ядерных исследований.
  29. ↑ Medvedev, Yuri. "Перевернуть пирамиду". Rossiyskaya Gazeta (rus) (285). 18 December 2018. 11 August 2020 tarixində arxivləşdirilib. Александр Михайлович, и все же ваш прогноз. Кто из наших ученых может в ближайшее время получить заветного Нобеля? Многие очевидным претендентом считают академика Юрия Оганесяна...
    Александр Сергеев: Конечно, кандидатура достойнейшая. Очень надеюсь, что ему поможет наступающий год, который Генеральная ассамблея ООН объявила Годом Периодической таблицы химических элементов.
  30. ↑ "Periodic Table of Elements". IUPAC. 2016-11-28.
  31. ↑ "IUAPC announces the names of the elements 113-115-117-118". IUPAC. 2016-11-30.
  32. ↑ "Names proposed for new chemical elements". BBC News. 8 June 2016.
  33. ↑ Oganessian, Yu. T.; və b. "Results from the first [[:Şablon:Chem]]+[[:Şablon:Chem]] experiment" (PDF). JINR Communication. JINR, Dubna. 2002.
  34. ↑ Van Noorden, Richard. "Four new element names proposed for periodic table". Nature. 8 June 2016. doi:10.1038/nature.2016.20069.
  35. ↑ St. Fleur, Nicholas. "Four Elements on the Periodic Table Get New Names". The New York Times. 8 June 2016.
  36. ↑ Feltman, Rachel. "For the second time in history, a living scientist has an element named in his honor". Washington Post. 9 June 2016.
  37. ↑ "Honorary doctorates of the faculties of natural sciences". uni-frankfurt.de.
  38. ↑ "International Conference: Nuclear Reactions on Nucelos and Nuclei" (PDF). unime.it. 5–9 October 2009. 19 June 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). In honour of Yuri Oganessian for his laurea honoris causa that will be conferred by the University of Messina.
  39. ↑ 1 2 "Յուրի Հովհաննիսյանին շնորհվեց ԵՊՀ պատվավոր պրոֆեսորի կոչում [Yuri Hovhannisyan was awarded the title of YSU Honorary Professor]". ysu.am (erməni). Yerevan State University. 15 April 2022. 18 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. Sitat səhvi: Xətalı <ref> etiketi; "YSU2022" adı bir neçə dəfə müxtəlif məzmunla verilib
  40. ↑ "Professor Yuri Oganessian". caths.cam.ac.uk. 7 August 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  41. ↑ "Указ Президента РФ от 20 ноября 2003 г. N 1372 "О награждении государственными наградами Российской Федерации"". onagradah.ru (rus). 20 November 2013.
  42. ↑ "2010 Russian Federation National Awards have been presented". kremlin.ru. 12 June 2011. 16 February 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  43. ↑ "Yu.Ts.Oganessian and M.G.Itkis are National Award winners 2010". jinr.ru. Joint Institute for Nuclear Research. 12 June 2011.
  44. ↑ Ghazanchyan, Siranush. "Yuri Oganessian awarded Armenia's St. Mesrop Mashtots Order". armradio.am. Public Radio of Armenia. September 24, 2019. 24 September 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  45. ↑ "Recipients of Kurchatov Medal". ras.ru. 4 December 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  46. ↑ "EPS Nuclear Physics Division – Lise Meitner Prize". eps.org. 22 February 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  47. ↑ "The Lomonosov Gold Medal was awarded to Academician Oganessian". jinr.ru. Joint Institute for Nuclear Research. 1 March 2018.
  48. ↑ "Президент РАН вручил Большую золотую медаль им. М.В. Ломоносова Юрию Оганесяну". Scientific Russia (rus). 2 April 2018.
  49. ↑ "Ю. Ц. Оганесян — лауреат Демидовской премий 2019" (rus). Joint Institute for Nuclear Research. 13 November 2019. 14 November 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  50. ↑ "Юрию Оганесяну присудили Демидовскую премию за 2019 год" (rus). TASS. 13 November 2019. 14 November 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  51. ↑ "Professors Balzani and Oganessian to receive first UNESCO-Russia Mendeleev International Prize in the Basic Sciences". unesco.org. UNESCO. 3 November 2021. 28 April 2022 tarixində arxivləşdirilib.
  52. ↑ "Նիկոլ Փաշինյանը Յուրի Օգանեսովին ՀՀ քաղաքացիություն է շնորհել" (erməni). Yerkir Media. 10 July 2018. 12 July 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  53. ↑ "President Sargsyan receives renowned scientists Yuri Oganessian and Ani Aprahamian". Armenpress. 6 November 2017.
  54. ↑ "Yuri Oganessian". haypost.am. 28 December 2017. 20 December 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  55. ↑ "Collector coins have been put into circulation". cba.am. Central Bank of Armenia. 14 April 2022. 15 April 2022 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

redaktə
  •   Vikianbarda Yuri Oqanesyan ilə əlaqəli mediafayllar var.https://youtu.be/1VaY9N7Alq0?si=S_OcluYZ38Ucq4Jd
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Yuri_Oqanesyan&oldid=8036064"
LOVE.AZ