Gərni nahiyəsi — XIV əsr əsr-XIX əsrlər. İnzibati ərazi. Adı Gərni çayının adındandır.
1591-ci ildə Osmanlı dövründə inzibati-ərazi vahidi. İrəvan əyalətinin nahiyəsi İndiki Ermənistanda mövcud olan azərbaycanlıların yaşadığı mahal.[1]. Osmanlı dönəmində Qırxbulaq nahiyəsi davamı olan Qırxbulaq mahalı İrəvan xanlığının tərkibinə daxil olmuşdur. Sonra mahal ərazisinsə İrəvan qəzası təşkil olmuşdur.
1591-ci ilə aid Osmanlı təhrir dəftərində qeydə alınmış Oğuz-Türkmən tayfalarımız: Karni nahiyədə yaşayan Türkmən tayfaları: Başlı, Ağa Çorum, Əyricə, Göynük, Şərur, Girilücə, Eymir Bulacı, Şirvankəndi, Tuluca, Dikmədaş, Alpavud, Samaqar, Muğanlu, Əli Bəglü (Avşar), Əkrək, Uluxanbəg, Anduvan, Ağacəri, Mustafalu, Almalu, Candarlar, Toquz (Varsaq).[2]
1590-cı ilin icmal dəftərinə görə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinə tabe olan Gərni nahiyəsində aşağıdakı kəndlər mövcud idi:
1728-ci ilin icmal dəftərinə görə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinə tabe olan Gərni nahiyəsində aşağıdakı kəndlər mövcud idi:
1826–1828-ci illər Rusiya-İran və 1828–1829-cu illər Rusiya-Türkiyə müharibələri nəticəsində Gərnibasar mahalında dağıdılmış kəndlərin siyahısı
1. Məsimli, 2. Taytan, 3. Bayraməliqışlağı, 4. Qulaqsız, 5. Zöhrablı 6. Kürdkəndi 7. Şəfiabad, 8. Kir-Bozavand, 9. Baş Gərni, 10. Mürzük, 11. Keyranıs-Uliya, 12. Burduq, 13. Gerkəc, 14. Gilanar-Sufla, 15. Molla Əhməd, 16. Qaqavuz, 17. Şəhriyar, 18.Heyranıs-Sufla, 19. Şoğayib, 20. Kərpicli, 21. Abdallar, 22. Qurbanqala-Uliya, 23. Qurbanqala-Sufla, 24. Ərtiz, 25. Yappa, 26. Əlimərdan, 27. Əliqırağı, 28. Ellicə, 29. Buralan, 30. Sultantəpə, 31. Əzizli, 32. Əlisorki, 33. Qalakəndi, 34. Qarahacılı, 35. Xıdırlı 36. Ədətli, 37. Taraşköy, 38. Əliqızıl, 39. Bulaqbaşı, 40. Bayraməlikəndi, 41. Purço, 42. İmamverdiqalası, 43. Tərəkəmələr.
1828-ci ildə Gərnibasar mahalında mövcud olan kəndlərin siyahısı
1. Ağhamzalı, 2. Cəbəçəli, 3. Qaratəpə, 4. Qaradağlı, 5. Xarratlı, 6. Boğamlı, 7. İmamşahlı, 8. Qaraqoyunlu, 9. Göyləsər-Uliya, 10. Toxanşahlı, 11. Şeyxzadəli, 12. Tamamlı, 13. Qarahəmzəli, 14. Çiydəmli, 15. Başnalı, 16. Uğurbəyli, 17. Çiləxanlı, 18. Böyük Dəlilər, 19. Kiçik Dəlilər, 20. Novruzlu, 21. Qəmərli, 22. Darğalı, 23. Yuva, 24. Məsimli, 25. Beçazlı, 26. Axund Buzovand, 27. Artaşat, 28. Qurbanqulu, 29. Təpəbaşı, 30. Dvin, 31. Ayaslı, 32. Qulaməli Buzovand, 33. Doqquz, 34. Yamancalı, 35. Mehrablı, 36. Ağcaqışlaq, 37. Cənnətli, 38. Ağbaş, 39. İpəkli, 40. Göyləsər-Sufla, 41. Arpava, 42. Qaravəli, 43. Aratan, 44. Emincə, 45. Aralıq, 46. Ciftlik, 47. Sirboğan, 48. Bayburt, 49. Gilanlar, 50. Körpüqulağı, 51.Göl, 52. Köxt
Mahalda 52 yaşayış məntəqəsi var idi. Burada 1829-cu ilə kimi 4176 nəfər azərbaycanlı, 145 erməni yaşamışdır. 1829–1830-cu illərdə əraziyə İrandan 5359 erməni köçürülərək azərbaycanlılar yaşayan kəndlərdə yerləşdirilmişdir[5]. Mahalın adı ərazidən axan Gərniçay çayının adından götürülmüşdür. Toponim iki komponentdən ibarətdir. Birinci komponent urartu dilində "qala" mənasında işlənən gərini sözü ilə[6] qıpçaq mənşəli basar etnonimi[7] əsasında əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu etnotoponimdir.